گنج خیالی

 

اگر اپلیکیشن تلگرام را در گوشی‌تان داشته باشید، حتماً در یک ماه اخیر پیام ورود افراد مختلف به این نرم‌افزار را مشاهده کرده‌اید. پیام‌رسانی که بر اساس نظرسنجی‌ها بیشترین جذابیت را در میان مخاطبان دارد. اما چه اتفاقی افتاده که این روزها افراد بیشتری در حال پیوستن به تلگرام‌ هستند؟ کار، کار یک دسته از جوندگان از نوع کیسه‌گونه است که به زیرخانواده موش‌ها تعلق دارد: همستر.

این روزها همه در حال انگشت زدن روی صفحه گوشی‌شان هستند، پیر و جوان هم نمی‌شناسد، برخی هم هر چه گوشی در پستو داشته و هرچه شماره بدون‌استفاده داشتند، دوباره فعال کردند تا از این موج جا نمانند. قرار است همه با لمس صفحه اسکرین و دعوت از دوستان پولدار شوند. در این میان کد مورس هم یاد بگیرند نور علی نور است. بین صاحب‌نظران اما اختلاف نظر وجود دارد. یکی می‌گوید باید سود ساعتی را بالا برد، یکی دنبال سکه‌های بیشتر است، یکی لُرد شده و یکی هم در سطح مستر کلی کارت جمع کرده است.

اگر تا این جای متن همه چیز برایتان بی‌ربط و عجیب‌وغریب است، احتمالاً در ایران زندگی نمی‌کنید یا به کل تارک دنیا هستید. چون تب همستر کامبت در ایران، داغِ داغِ داغه!

بعد از اینکه روبات تلگرامی نات‌کوین با الگویی تقریباً مشابه عرضه شد و بعد از مدتی وارد صرافی‌های رمزارزی شد و در صرافی‌های داخلی هم بالاترین ارزش معاملات روزانه را به خود اختصاص داد، حالا چه آنها که مزه شیرین سود نات‌کوین زیر زبانشان باقی مانده و چه آنها که از این سود بادآورده جا مانده‌اند، در تلاش‌اند تا فرصتی را که احتمالاً همستر کامبت به عنوان ایردراپ جدید در اختیار آنها گذاشته، از دست ندهند و از بقیه عقب نیفتند. حتی اگر ندانند سرنوشت این جونده کوچک تلگرامی چه خواهد شد؟

همستر کامبت چیست؟

بازی همستر خیلی ساده است. یک بازی از نوع «بزن و درآمد کسب کن». کافی است یک اکانت تلگرام داشته باشید، با لینک دعوت یکی از مخاطبانتان یا با ورود به کانال این بازی وارد بات همستر کامبت شوید و روی همستری که وسط این اپلیکیشن قرار دارد، تپ کنید و به تعداد سکه‌هایتان اضافه کنید.

روش‌های دیگری هم برای کسب پول در این بازی وجود دارد، از جمله حدس زدن کارت‌های روزانه و عضویت در کانال‌های ایکس یا همان توئیتر سابق و کانال یوتیوب مربوط به بازی. همچنین می‌توانید با دعوت از دوستانتان به بازی، سکه دریافت کنید. به این صورت که برای هر دوستی که شما او را به بازی دعوت کنید، بازی پنج هزار سکه به شما و به دوست دعوت‌شده اعطا می‌کند.

در بازی، شما می‌توانید صرافی خود را انتخاب کنید، که این گزینه از بخش بالای صفحه، سمت راست بازی که با نام «اکسچنج» نشان داده شده قابل تغییر است. این صرافی‌ها، روزانه به شما توکن‌هایی می‌دهند. با استفاده از سکه‌ها و توکن‌هایی که در بازی کسب می‌کنید، می‌توانید به تجربه بازی بیشتری دست پیدا کنید و از امکانات و ارتقاهای مختلف در بازی بهره‌مند شوید.

چنانچه سازنده این بازی بتواند سکه‌هایش را مثل «نات‌کوین»، یک بازی پرطرفدار تلگرامی دیگر وارد فهرست صرافی‌های رمزارز کند و برای آن بر اساس عرضه و تقاضا قیمت تعیین می‌شود. یعنی آن‌طور که سازندگان آن ادعا کردند، معادل «سود در یک ساعت» این سکه‌ها که بازی فرمول خاصی برای آن تعریف کرده است، به کاربر امکان انتقال یا «ایردراپ» ژتون‌ها و نهایتاً تبدیل آن به پول واقعی را می‌دهد.

اما شروع به کار این بازی، به حدود سه ماه پیش یعنی ماه مارس ۲۰۲۴ برمی‌گردد. این بازی روی پلت‌فرم «تون» تلگرام راه‌اندازی و اجرا می‌شود. تون یک محیط مجازی غیرمتمرکز (Decentralized) برای ایجاد شبکه باز اینترنت است که در آن اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز می‌توانند فعالیت کنند.

شاید مهم‌ترین نکته در مورد همستر کامبت، نداشتن وایت‌پیپر باشد. وایت‌پیپر، سند اطلاعاتی و راهنمای رمزارزهاست که افراد را ترغیب به خرید و استخراج و نهایتاً پشتیبانی از آن محصول می‌کند.

در حقیقت وایت پیپر یک راهنما و نقشه راه و نشان‌دهنده شفافیت، جزئیات و فناوری زیربنایی است که استفاده می‌شود. برنامه‌های شرکت برای توسعه در آینده و هرچه مربوط به آن رمزارز است نیز در آن موجود است. چنین سندی برای همستر کامبت هنوز موجود نیست، هرچند توسعه‌دهندگانش در وب‌سایت وعده داده‌اند که به زودی این سند منتشر خواهد شد.

بازی کن، ضربه بزن، پول دربیار!

بازی‌های Play to Earn که اغلب به اسم Play 2 Earn یا P2E و همچنین بازی‌های NFT هم شناخته می‌شوند، به بازی‌هایی گفته می‌شود که به کمک فناوری بلاک‌چین و داشتن رمزارز محلی امکان کسب درآمد را برای کاربران خود فراهم می‌کنند. همچنین برخی از این بازی‌ها به دلیل داشتن دنیاهای مجازی به متاورس هم مشهور هستند. شاید با مثال درک بهتری از این نوع بازی‌ها ایجاد شود. کال آف دیوتی، یکی از بازی‌های ویدئویی محبوب در سال‌های اخیر است و نسخه وارزون آن نیز این سال‌ها طرفداران زیادی داشته است.

در این بازی چندنفره آنلاین که رایگان است، کاربران زیادی رودرروی هم قرار می‌گیرند و هر شخص یا تیمی که به عنوان آخرین نفر زنده بماند برنده آن دور از مسابقه خواهد بود. کاربران برای ایجاد تغییرات دلخواه در شخصیت یا سلاح خود در بازی باید با پرداخت پول رسمی کشور خود مثل دلار یا یورو حساب کاربری خودشان را در بازی شارژ کرده تا بتوانند آیتم‌های مختلف را خریداری کنند.

در این سیستم کاربر فقط خرج‌کننده است و همه پول‌ها به جیب شرکت سازنده می‌رود. اما اگر بخواهیم این بازی را با الگوی Play to Earn پیاده‌سازی کنیم، تغییرات پیش‌رو باید در بازی اعمال شود. در واقع اگر وارزون یک بازی Play 2 Earn بود کاربران می‌توانستند با پیشروی در بازی، انجام دادن ماموریت‌ها و کسب نتایج خوب امتیاز کسب کنند.

این امتیاز در قالب یک رمزارز محلی و درون شبکه بلاک‌چین ذخیره می‌شود و عملاً یک ارز دیجیتال است. هر کاربر هم این امکان را دارد که امتیازهای کسب‌شده را دوباره در خود بازی خرج کند و آیتم‌های جدید بگیرد. یا اگر دلش خواست امتیازهای خود را در صرافی پشتیبانی‌شده و همانند هر ارز دیجیتال دیگری به دلار تبدیل کرده و از بازی خارج کند.

نکته دیگر این است که به لطف فناوری بلاک‌چین، هر آیتم درون بازی به شکل یک توکن غیرقابل تعویض یا NFT (Non-Fungible Token) ذخیره می‌شود. این یعنی شما مالکیت قطعی آن آیتم را در اختیار دارید و می‌توانید آن را به شخص دیگری هدیه دهید یا بفروشید. درست مانند دریافت و ارسال رمزارز که با آن آشنا هستیم.

بدین شکل سازندگان بازی از این خرید و فروش آیتم‌ها در درون بازی کارمزد می‌گیرند و خیلی زود می‌توانند با این منبع درآمد جدید به سودهای قابل ‌توجهی برسند. در کنار آن خود کاربران هم هنگام انجام بازی درآمد کسب می‌کنند و یک شرایط برد-برد برای هر دو طرف پیش می‌آید.

انواع بازی‌های Play 2 Earn

مانند بازی‌های ویدئویی مرسوم، بازی‌های Play to Earn هم انواع و اقسام مختلفی دارند. به عبارت دیگر بازی‌های ویدئویی می‌توانند یک بازی ماشین‌سواری باشند یا یک بازی تیراندازی جنگی که هر کدام سبک خاص خودشان را دارند. بازی‌های Play to Earn هم دقیقاً به همین شکل هستند.

در برخی از این بازی‌ها مثل Axie Infinity، برای شروع باید یک یا چند شخصیت خریداری کنید. هر شخصیت مشخصات و ویژگی‌های خاص خودش را دارد که باعث می‌شود قیمت آن هم نسبت به سایر شخصیت‌ها متفاوت باشد. هرچه شخصیت شما قدرت بیشتری داشته باشد شانس برنده شدنتان بیشتر خواهد بود و طبیعتاً درآمد بیشتری هم خواهید داشت.

به جز مسابقه، امکان کسب درآمد از تولیدمثل هم وجود دارد. در واقع کاربری که دو شخصیت داشته باشد می‌تواند از تولیدمثل آنها یک شخصیت جدید به وجود آورد و در صورت نیاز آن را در فروشگاه بازی بفروشد و سود آن را دریافت کند.

این شخصیت‌ها در بازی Axie Infinity موجودات بامزه کارتونی هستند ولی در یک بازی با محوریت ماشین‌سواری شخصیت هر کاربر می‌تواند یک خودرو باشد.

همچنین همان‌طور که گفتیم این شخصیت‌ها همگی به شکل یک توکن NFT‌ هستند و این یعنی هر کدام از آنها می‌توانند شکل و قدرت متفاوتی نسبت به دیگر شخصیت‌ها داشته باشند.

شکل دیگری از بازی‌های محبوب حال حاضر Play to Earn‌ بازی‌های کارتی است که البته در Axie Infinity هم از این سیستم استفاده شده است.

در چنین بازی‌هایی هر کارت به عنوان یک توکن NFT مشخصات، قیمت و کاربرد خاص خودش را دارد. برای همین ممکن است شخصی تمایل داشته باشد برای در اختیار گرفتن یکی از کارت‌های قدرتمند بازی مبلغ زیادی را پرداخت کند.

حال فرض کنید شمایی که تازه بازی را آغاز کرده‌اید با پرداخت مبلغ کمی یکی از جعبه‌های شانس بازی را باز کنید و یکی از این کارت‌های کمیاب نصیبتان شود. در این صورت می‌توانید کارت خود را در فروشگاه بازی بفروشید و به همین راحتی سود خوبی نصیبتان خواهد شد.

برخی بازی‌های کمتر شناخته‌شده هم سازوکار خاصی برای بازی کردن ندارند و تنها کاری که باید انجام دهید کلیک کردن است. به عنوان مثال در بازی BinaryX که توکن آن هم اخیراً در صرافی ارزهای دیجیتال «بایننس» (Binance) فهرست شد، کافی است با پرداخت مقداری پول و خرید یکی از شخصیت‌های بازی او را با یک کلیک به ماموریت فرستاد و روزانه مقداری از توکن محلی آن بازی را دریافت کرد. این توکن‌ها همان‌طور که گفتیم به شکل یک نوع ارز دیجیتال هستند و به راحتی می‌توان آنها را در صرافی‌های پشتیبانی‌شده فروخت.

چنین بازی‌هایی هرچند نیازمند وقت زیادی نیستند و روزانه می‌توان با صرف ۱۰ دقیقه برای کلیک کردن، آنها را بازی کرد ولی به نسبت بازی‌هایی مثل Axie Infinity که به شکل یک بازی ویدئویی کامل طراحی و ساخته شده‌اند، ریسک بالاتری دارند.

بازی tap to earn

بازی‌های تپ تو ارن (Tap to Earn) یا T2E نوعی از بازی‌های کریپتویی درآمدزا (Play to Earn یا P2E) هستند که به کاربران اجازه می‌دهند با ضربه زدن روی صفحه نمایش گوشی هوشمند خود و انجام وظایفی ساده، توکن‌های بازی را کسب کنند. بعضی ‌از کاربران به این سبک از بازی‌ها Earn per Tap یا EPT هم می‌گویند. این بازی‌ها معمولاً در پلت‌فرم پیام‌رسان تلگرام (Telegram) ارائه می‌شوند و به کاربران امکان می‌دهند بدون نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه، درآمد دلاری کسب کنند. تلگرام در چند سال اخیر با رونمایی از کوین اختصاصی خود، یعنی تون کوین (TON) توانسته محبوبیت بیشتری نسبت به پیام‌رسان‌های دیگر بین کاربران کریپتوکارنسی به‌دست بیاورد.

سازوکار اصلی بازی‌های تپ تو ارن بسیار ساده است. کاربران با ضربه زدن روی صفحه نمایش، امتیاز یا توکن‌های درون بازی را کسب می‌کنند. این توکن‌ها می‌توانند برای ارتقای سطح بازی، خرید آیتم‌های درون بازی در قالب NFT یا حتی تبدیل به رمزارزهای واقعی مورداستفاده قرار گیرند.

بازی‌های تپ تو ارن معمولاً علاوه بر ضربه زدن، وظایف و چالش‌های دیگری نیز پیش‌روی کاربران قرار می‌دهند تا با انجام آنها، کاربران توکن‌های بیشتری کسب کنند. این وظایف می‌توانند شامل دعوت دوستان برای ثبت‌نام در بازی، پیوستن به کانال‌های تلگرامی و پیج توئیتری، انجام نظرسنجی و وظایف دیگر باشند.

دلیل اصلی محبوبیت بازی‌های تپ تو ارن، سادگی و در دسترس بودن آنها برای همه افراد است. این بازی‌ها فرصتی را برای کاربران فراهم می‌کنند تا در اوقات فراغت خود، با انجام فعالیت‌هایی ساده، درآمد کسب کنند. با این حال، مهم است که کاربران از ریسک‌های احتمالی کلاهبرداری و ملاحظات حریم خصوصی این‌گونه بازی‌ها آگاه باشند.

نکات امنیتی

در مورد منشأ دقیق بازی همستر کامبت هنوز اطلاعات رسمی وجود ندارد، اما گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که به احتمال زیاد وب‌سایت رسمی بازی، در مسکو، پایتخت روسیه، ثبت شده است. با این حال در خود این سایت، هیچ جزئیاتی درباره توسعه‌دهندگان وجود ندارد و موشکافی بیشتر نشان می‌دهد که تمام داده‌های مرتبط با آن از گزارش‌های دامنه پاک شده است.

هشدار درباره منشأ و شرکت سازنده بازی همستر کامبت اولین‌بار از سوی رسانه‌های اوکراینی مطرح شد. بعد از انتشار بازی، موج بزرگی از تبلیغات در جوامع تلگرامی اوکراینی آغاز شد. با توجه به منشأ روسی و نبود هیچ محدودیت اعلام‌شده‌ای در جمع‌آوری داده‌های کاربران در این بازی، رسانه‌های اوکراینی در این‌باره ابراز نگرانی کردند.

گروه ری سنتر قبلاً به عنوان بخشی از گروه چندرسانه‌ای روسی آربی‌کی فعالیت می‌کرد، که مالک همان رسانه بود. از سپتامبر ۲۰۲۱، مالک اصلی آن به یک کنسرسیوم از سرمایه‌گذاران خصوصی تبدیل شده است، اما آربی‌کی هنوز 25 درصد از سهام این شرکت را در اختیار دارد. مقر اصلی این گروه در شهر مسکو واقع شده است.

نگرانی اصلی امنیتی مربوط به قانونی است که دولت روسیه در سال ۲۰۱۵ تصویب کرد. «قانون ذخیره‌سازی داده» به دستگاه‌های امنیتی روسیه اجازه می‌دهد تا هر زمان که لازم باشد، به داده‌های کاربران دسترسی پیدا کنند. این می‌تواند شامل داده‌های کاربران بازی همستر کامبت هم بشود. وجود این قانون باعث نگرانی‌هایی در مورد حفظ حریم خصوصی کاربران شده است.

کاربران با استفاده از شماره تلفن‌های خود در بازی ثبت‌نام می‌کنند و این اطلاعات، به همراه نام کاربری، حداقل میزان داده‌هایی است که برنامه ممکن است به آن دسترسی داشته باشد. گفته شده در بدترین حالت، همستر کامبت می‌تواند کل داده‌های کاربران را جمع‌آوری کند، از جمله فهرست مخاطبان، گالری عکس‌ها و حتی موقعیت گوشی با به‌روزرسانی‌های منظم.

نکته دیگری که کارشناسان حوزه امنیت دیجیتال به آن اشاره می‌کنند، این است که نباید لینک دعوت این بازی را در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های عمومی منتشر کرد، چرا که چنین اقدامی می‌تواند به افشای هویت شما منجر شود. آن‌طور که کارشناسان امنیت داده می‌گویند، اگر حساب تلگرام شما به نام خود شما باشد، با این کار هویت شما قابل شناسایی خواهد بود.

رشدی سریع‌تر از نات‌کوین

 مشابه چنین بازی‌هایی در فضای دیجیتال بسیار بوده ولی نکته عجیب همستر کامبت، رشد بسیار سریع آن به‌خصوص در ایران بوده است. این روبات تنها طی 72 ساعت توانست صد میلیون کاربر جذب کند. در مقام مقایسه واتس‌اپ این تعداد کاربر را در 5 /3 سال به دست آورد یا اینستاگرام در دو سال!

 همه در حال تپ زدن هستند به امید آنکه در آینده پاداش بگیرند. در این مورد خاص هنوز مشخص نیست که چه پاداشی در انتظار بازی‌کنندگان است، یا اصلاً قرار است پاداشی به آنها تعلق بگیرد یا این پروژه هم یکی از هزاران پروژه‌های کلاهبرداری در فضای رمزارزهاست، هر چند فعلاً مخاطبانش سرمایه‌ای جز «زمان» را خرج نکرده‌اند.

آخرین تجربه مشابه همستر، بات تلگرامی نات‌کوین بود که حدود دو ماه پیش پاداش تپ‌زدن‌های مخاطبانش را داد و همین موضوع حالا دل همستربازان را خوش کرده است. این جدا از رشدی بود که نات‌کوین با قرار گرفتن در فهرست ارزهای دیجیتال مجاز صرافی‌ها به سرمایه‌گذارانش داد. در حال حاضر ارزش بازار نات‌کوین به بیش از 6 /1 میلیارد دلار رسیده و پنجاه و ششمین ارز دیجیتال بازار به حساب می‌آید. از نظر حجم معاملات هم این رمزارز جزو 20 ارز پرطرفدار جهانی است. وضعیت در صرافی‌های داخلی از این هم بهتر است و نات‌کوین چند روز پرمعامله‌ترین ارز در میان ارزهای دیجیتال در ایران بوده است، علاوه بر اینکه تعداد کاربران صرافی‌های داخلی را هم در مدت کوتاهی به شدت افزایش داد. نات‌کوین حالا چیزی حدود 016 /0 دلار قیمت دارد و از زمان عرضه‌اش در صرافی‌های رمزارز 50 درصد رشد داشته است. همه این موارد نشان می‌دهد که چرا افراد این‌چنین امیدوارانه در حال جمع کردن سکه در بازی همستر کامبت هستند.

رویای یک‌شبه پولدار شدن یا پناه از تورم

متعاقب فراگیر شدن همستر کامبت در ایران، شوخی‌ها و اظهارنظرها در مورد این بازی در فضای مجازی هم زیاد شده؛ بعضی‌ها پیوستن افراد دور از انتظار به تلگرام را دستمایه طنز کردند و برخی از بیکار بودن جوان ایرانی سخن گفته‌اند و برخی دیگر هم این استقبال را به «همیشه در صحنه» بودن و «جوگیری» نسبت داده‌اند.

برخی هم تیغ انتقاد را به سمت طعنه‌زنان روانه کردند و این موج ایجادشده را نشانه آخرین تلاش‌ها در فضای تورمی دانستند. روایت‌های دیگری نیز منتشر شده که بر باز شدن فضای امید برای شهروندانی که با فقر و بیکاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، دلالت دارند.

«مهرزاد بروجردی»، استاد علوم سیاسی و رئیس دانشکده هنر، علوم و آموزش دانشگاه علم و فناوری «میزوری» می‌گوید، تب رمزارزها و بازی‌هایی چون همستر کامبت جهان‌شمول است: «این یک احساس جهان‌شمول است که مردم می‌خواهند سریع پول دربیاورند. در بازار سهام هم همین است. اینکه سهام می‌خری و همان روز می‌فروشی، این در دنیای غرب هم بسیار مرسوم است. کسانی هستند که شغلشان را رها کرده‌اند و به این تجارت یک‌روزه روی آورده‌اند. اگر وضع بد اقتصادی را در نظر بگیریم، با بالا رفتن بهای زندگی، خیلی منطقی است که افراد به دنبال پول درآوردن باشند. همان‌طور که اگر شغل دوم بگیرند و مثلاً راننده اسنپ شوند منطقی است، این موضوع هم منطقی است.»

جامعه‌شناسان برخی ویژگی‌های جامعه ایرانی را در استقبال ایرانیان از آن بی‌تاثیر نمی‌دانند. وضعیت بد اقتصادی و نیاز مردم به گذران زندگی، ایده یک‌شبه پولدار شدن و پیدا کردن راه میانبر برای ثروتمند شدن در جامعه ایران سبقه‌ای طولانی دارد.

یکی دیگر از مواردی که موجب این استقبال شده را می‌توان بی‌اعتمادی جامعه به ساختارهای رسمی دانست. اگر بخواهیم از دید کلان جامعه‌شناسی به آن نگاه کنیم و اعتماد را به‌عنوان یک سرمایه ملی حساب کنیم، می‌توان هم جنبه‌های مثبت و هم منفی آن را برشمرد. از یک‌سو، عدم اعتماد به دولت، مردم را به طرف راه‌های دیگر برای تامین هزینه‌های زندگی می‌کشاند و از طرف دیگر اعتمادی به بازیگر دیگر وجود دارد که آنها نقش خود را در انجام دادن مبادلات درست انجام می‌دهند. چرا که تجربه مردم نشان داده، اعتماد به دولت در حوزه سرمایه‌گذاری زیان‌های هنگفتی را به آنها وارد کرده است. نمونه آخر آن هم بحث بورس و اعتمادی بود که مردم در سال 1399 با دعوت مقامات رسمی کشور به آن کردند و سرمایه‌شان به باد رفت.

علت دیگر این استقبال را باید بافت جوان جمعیت ایران و علاقه آنها به فناوری روز دانست، اینکه این نسل دوست دارند هر چیزی را امتحان کنند، حالا که این بازی ضرر مالی هم به همراه ندارد، چه اشکالی دارد که شانس‌شان را مورد ارزیابی قرار دهند.

موضوع دیگر را می‌توان به نرخ بالای تورم در سال‌های اخیر نسبت داد. تورم‌های بالای سالیان گذشته سبب شده است تا سفره طبقه متوسط جامعه کوچک‌تر شود و ترس از آینده باعث شده فکر و ذهن اغلب آحاد جامعه به سمت رفع کمبود ایجادشده سوق پیدا کند و هر دفعه، جامعه روی بازار دلار یا خودرو، طلا و مسکن تمرکز کند که هر روز بیش از پیش، گران می‌شوند و اخیراً هم، بازار ارزهای دیجیتال داغ شده است؛ کسی که به خاطر شرایط جدید حاکم بر کسب‌وکارها دیگر قادر به انجام کار نیست، به هر دری می‌زند تا بتواند حداقل جایگاه خود را حفظ کند. چون شرایط موجود ناشی از  فقدان درک درست مسئولان در تنظیم مالیات‌هاست که در حال حاکم شدن است و این موضوع می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری، چون بیکاری گسترده را رقم بزند و به دنبال آن باعث تشدید بحران‌های اجتماعی شود. در شرایط فعلی که بازار سرمایه به سبب بی‌اعتمادی سهامداران شاهد خروج سرمایه است، دیگر بازارها و حتی نابازارها برای مردم جذابیت دارد، و یک بازی که خرجی هم روی دست آنها نمی‌گذارد چرا نباید مورد آزمایش قرار بگیرد، حتی به قیمت رویافروشی.

اگر افراد، طمع به دست آوردن سکه بیشتری دارند، همستر کامبت این لطف را در حق آنها می‌کند که بیکار ننشینند و با زدن ضربه روی همستر خود سکه بیشتری به دست آورند و درواقع، حال که کمبود مالی باعث تونل زدن ذهن روی مسائل اقتصادی شده است، نبود مدیریت صحیح از سوی مسئولان سبب نفع دیگران شده و بزرگ‌ترین اشتباه این است که با خود پدیده، برخورد مستقیم کنیم که با این کار، جز دامن زدن به آن، کار دیگری نکرده‌ایم.

سیدمحمدرضا اعلمی، تحلیلگر بازار سرمایه، در همین رابطه در گفت‌وگو با نبض بورس می‌گوید: بورس یک بازار رسمی است که به‌طور شفاف، به تامین مالی شرکت‌ها و جهش تولید کمک می‌کند. اما در حال حاضر، انفعال گذشته با ترس توام شده و کم شدن دامنه نوسان نیز، در دستور کار قرار گرفته است تا شاهد کم شدن نقدشوندگی بازار و فریز شدن آن باشیم و حال که به خاطر حمایت نکردن از کسب‌وکارها و گرفتن مالیات‌های بی‌اساس شاهد از بین رفتن برخی از کسب‌وکارها و به دلیل تضعیف بورس، شاهد فرار افراد از این بازار هستیم؛ چرا خود را فارغ از این همه تنگناهای خودساخته نکنیم و ذهن خود را برای یک آینده خیالی روی همستر کامبت نگذاریم؟

پیمان مولوی، اقتصاددان هم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره استقبال ایرانی‌ها از ایردراپ همستر گفت: «هرچه کشورها سطح رفاه بالاتری داشته باشند، سیستم‌ها و سازوکار کسب درآمد مردم و پس‌انداز آنها تغییر می‌کند و هرچه درآمد سرانه آنها کمتر از چهار هزار دلار بشود، معمولاً این روش‌های کسب درآمد نمادین خواهد شد، به این معنی که اقتصاد بر فرهنگ اقتصادی تاثیر می‌گذارد. مثال این موضوع افرادی هستند که در سال 13۹۹ تمام داشته خود را بدون دانش و آگاهی وارد بازار سرمایه کردند. همین زمان سه تا چهار‌ساعته می‌تواند به جای تپ زدن در بستر اینستاگرام، صرف ایجاد کسب‌وکار و فروش شود. متاسفانه مردم این را دنبال نمی‌کنند و به دنبال درآمدهای مقطعی زودگذر و البته فیک هستند. در کشورهای توسعه‌یافته که افراد امکان پس‌انداز دارند و می‌توانند پس از دو سال کار مداوم، صاحب‌خانه شوند و خودرو مورد نیاز خود را تهیه کنند، کسی به دنبال یک‌شبه پولدار شدن نمی‌رود. خرید بیت‌کوین نیازمند طی کردن پروسه است، اما وقتی بر اساس پلت‌فرم در دسترسی مثل تلگرام عمل می‌کنید، دسترسی راحت‌تری دارید و ناخودآگاه امکان عمیق‌تر شدن آن هم سریع‌تر می‌شود. در آینده شاهد موارد بیشتری از این دست خواهیم بود. در آینده در تمام پلت‌فرم‌ها در شبکه‌های اجتماعی مختلف به سمت رمزارزها برای انجام تراکنش‌ها حرکت خواهیم کرد.»

محمد میرزایی، کارشناس بازارهای مالی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره اینکه این اتفاق خوب است یا بد گفت: بعضاً هم شاید اتفاق خوبی باشد! اما ما می‌توانیم شرایطی را به‌وجود بیاوریم که خروجی برای کشور ما خروجی بدی باشد، یا بستری را مهیا کنیم که فرصت‌زایی کند و پیشرفت، ثبات اقتصادی و شکوفایی رقم بزند. من مطمئنم هیچ دولت و حکومتی در هیچ برهه زمانی نمی‌تواند مردم را در هیچ موضوعی محدود کند. اینکه دولت بخواهد به این سمت حرکت کند که موج‌های در حال شکل‌گیری به شکل تنظیم‌گری وارد شود، محقق نخواهد شد؛ چراکه بنیان خراب است و مردم باید ریسک‌گریز شوند. مردم به هر چیزی چنگ می‌زنند تا حس عقب‌ماندگی را التیام بخشند. وقتی به فهرست تلگرام نگاه می‌کنید معمولاً افرادی به تلگرام اضافه شده‌اند که در رده‌های پایین اجتماعی هستند و به‌لحاظ اقتصادی احتمالاً آدم‌های ضعیف‌تری نسبت به سایر اقشار جامعه‌اند؛ چراکه تحت فشار بیشتر اقتصادی هستند. من همستر را آسیب‌زا نمی‌بینم. علت آسیب‌زایی آن برای ما مشکل در بنیان اقتصادی است. تعریف غلط صورت مسئله سبب می‌شود به ‌سمت‌و‌سوی غلطی حرکت کنیم که به اشتباهات گذشته اضافه می‌شود. ما نباید به سمتی حرکت کنیم که برای پوشش دادن مشکلات صورت‌مسئله را منحرف یا حذف کنیم. ارز دیجیتال مسیر خود را می‌رود. کشورهایی مثل امارات بستر را فراهم کرده و ارزهای دیجیتال را به بازوی کمک‌کننده برای پیشرفت و تحقق اهداف بلندمدت خود تبدیل کرده‌اند. ما داریم با رویکرد غیرعقلانی و غیرکارشناسی با آن برخورد می‌کنیم که می‌تواند در آینده آسیب‌زا باشد. اگر ماشین اختراع شده و سالانه در سفرهای جاده‌ای برون‌شهری و درون‌شهری ۲۰ هزار نفر کشته داریم، آیا داریم از یک وسیله بد استفاده می‌کنیم یا آن چیز ذاتاً بد است؟ این دو موضع کاملاً متفاوت هستند. ما داریم از وسیله‌ای که می‌تواند موجب پیشرفت در سطوح جزء و کل کشور شود بد استفاده می‌کنیم، طبیعتاً این رویکرد نتیجه خوبی به‌دنبال نخواهد داشت.

موضوعی که واضح است، توجه نکردن به بهبود معیشت مردم و تورم بالا در زندگی روزمره آنها، زمینه را برای رشد چنین پدیده‌هایی هموار کرده است و در این میان، حال که مسئولان به دلیل ترس از ریزش مجدد بورس، کرکره آن را پایین کشیده‌اند، ناخودآگاه مردم را گرفتار بازارهای غیررسمی کرده‌اند، در حالی که حدود سه سال است که هشدار می‌دهیم ایجاد ریسک‌های سیستماتیک به بورس و تضعیف آن، باعث رونق دیگر بازارها می‌شود.