شمارش سکه‌ها

مجید اسکندری: اهمیت حسابداری مدیریت و ضرورت توجه به آن به وضوح در بحث‌های روز و چالش‌های اقتصادی موجود، قابل درک و مشاهده است به گونه‌ای که در سطح کلان مسائلی از قبیل تاخیر در اعلام بودجه دولت، قیمت‌گذاری بنزین و سایر فرآورده‌ها و… به دغدغه روزمره مدیران تبدیل شده است. همچنین در صنعت بانکداری، مسائلی چون قیمت تمام‌شده پول، اندازه‌گیری ریسک‌ها، محاسبه سود تسهیلات و… دغدغه مدیران است. تجربه شرکت‌های موفق و پیشرو دنیا حکایت از آن دارد که در شرایط دشوار و مخاطره‌انگیز، بهره‌برداری از اطلاعات ارزشمند سیستم حسابداری مدیریت، همواره به عنوان پشتوانه اطمینان‌بخش و تاثیرگذار در جهت پیشبرد اهداف و رشد و پایداری سازمان‌ها ایفای نقش می‌کند.  حسابداری مالی به صورت گذشته‌نگر و برای تهیه و تنظیم اطلاعات به منظور تصمیم‌گیری کاربران و ذی‌نفعان خارج از سازمان بوده، این در حالی است که حسابداری مدیریت به مدیریت در ارائه حوزه عمل بیشتر در استفاده بهینه‌تر از اطلاعات برای ترسیم  چشم‌اندازهای مدیریت  کمک می‌کند زیرا این اطلاعات مورد نیاز است و به منظور اطمینان‌بخشی از برنامه‌ریزی، کنترل، ساماندهی و تصمیم‌گیری صحیح حسب توابع در اختیار و در کنترل است. از طرف دیگر حسابداری مالی با استفاده از اطلاعات واقعی حقایق زمان را در جهت مسیر تکامل و حرکت شرکت نشان می‌دهد اما عملاً این اطلاعات نشانی از دلایل و عوامل ایجاد حقایق تحصیلی نمی‌دهد.

 بنابراین نتایج حاصل از حسابداری مالی را می‌توان با کمک مبانی حسابداری مدیریت مورد بهبود و اثربخشی بیشتر قرار داد. در مقابل حسابداری مالی عملاً اطلاعات حسابداری مدیریت ماهیت هنجاری ندارند اما برعکس اطلاعات حسابداری مدیریت در جهت ایجاد جهت‌گیری‌ها و ایده‌های آینده‌نگری امری عملی است.  با وجود اهمیت‌یابی حسابداری مدیریت و تاثیرات قابل ملاحظه آن بر کارکرد بنگاه‌ها، اکثریت شرکت‌ها در ایران از نظام حسابداری مدیریت و محصولات اطلاعاتی ارزشمند و ارزش‌آفرین آن بی‌بهره‌اند که این موضوع به آسانی می‌تواند موجب اتخاذ تصمیمات نادرست، هدر رفتن منابع و عدم دستیابی به اهداف و استراتژی‌های بنگاه‌ها شود. عدم آگاهی و اعتقاد مدیریت نسبت به جایگاه حسابداری مدیریت، نبود موسسات مشاوره‌ای مدیریت توانمند، الزامی نبودن کاربرد حسابداری مدیریت در بنگاه‌ها و فقدان دوره‌های آموزشی فراگیر حسابداری مدیریت موجب شده است در شرکت‌های ایرانی به حسابداری مدیریت توجه نشود. کتاب «حسابداری مدیریت در صنعت بانکداری» نوشته ابوالقاسم فخاریان، عضو انجمن حسابداران خبره انگلستان، با نگاهی مفهومی-مدیریتی در ۱۴ فصل، اشاره به کلیات، ویژگی‌های صنعت بانکداری از منظر حسابداری مدیریت، هزینه‌یابی و محاسبه بهای تمام‌شده خدمات در صنعت بانکداری، مدیریت هزینه در بانک‌ها، کاربرد هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت در بانک‌ها، بودجه و نظام کنترل بودجه، بودجه‌بندی سرمایه‌ای در بانک‌ها و معرفی بودجه‌بندی نوین، حسابداری مدیریت استراتژیک، ارزیابی عملکرد متوازن با ابزار BSC، مدیریت ریسک و حسابداری مدیریت، اندازه‌گیری سودآوری شعب، گزارشگری مالی  و مدیریت در بانک‌ها، روش مطلوب راهبردی بانک‌ها و سازوکار واحد حسابداری مدیریت را تشریح کرده است.