بازگشت نوسان

سایه فتحی: افزایش قیمت ارز و طلا در آذرماه جاری با شیب تندی نسبت به ماه‌های گذشته نشان داد که بازارهای مالی همچنان مستعد تشدید نوسان و بازی‌های سوداگرایانه هستند. اگرچه نوسانات بازارها کمی پیشتر از افزایش قیمت بنزین آغاز شده بود اما شواهد حاکم نشان می‌دهد که پس از افزایش قیمت بنزین بازارها مستعد تغییرات تازه‌ای هستند و شرایط متفاوتی را در زمستان امسال با ماه‌های گذشته سال 98 سپری خواهند کرد. بازار ارز به عنوان لیدر بازارها در اقتصاد ایران پس از افزایش قیمت بنزین واکنش سریع‌تری نسبت به سایر بازارها نشان داد و قیمت دلار به بالای 14 هزار تومان هم رسید، اکنون هم به‌رغم مداخله گسترده بازارساز نوسانات این بازار ادامه دارد اگرچه از تب تند افزایشی این بازار کاسته شده است. بازار طلا و سکه هم در این شرایط از افزایش قیمت ارز متاثر شده و قیمت‌ها نسبت به چند ماه گذشته افزایش یافته‌اند. حتی بازدهی بازار طلا در شرایط فعلی مثبت شده است. اثر انتظارات تورمی پس از افزایش قیمت بنزین و ناآرامی‌ها تنها به بازار ارز و طلا بسنده نکرده بلکه اثر خود را در بازار سرمایه هم نشان داده است. بورس تهران در آذرماه امسال بیش از 14 درصد بازدهی به ثبت رساند و صدرنشین بازارهای مالی در دوره پسابنزین تا اینجای کار است. ارزش بورس تهران در 25 آذرماه امسال از مرز ۱۲۵۰ هزار میلیاردتومانی گذشت تا این بازار با بازدهی 94درصدی در 9‌ماهه امسال یکه‌تاز میدان بازارهای مالی باشد. بازاری که در روزهای اخیر دوباره مساله حبابی شدن آن بر اثر رشد سریعش در یک ماه گذشته مطرح شده است. اما چرا معادلات بازارها به‌یکباره به هم خورد و دوباره نوسانات بازگشتند؟ آیا محرک شرایط جدید در بازارها تنها بنزین است یا اینکه عوامل دیگر در این زمینه نقش دارند؟ به‌زعم کارشناسان بنزین یکی از محرک‌های قوی در افزایش انتظارات تورمی است. هرچند عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی گفته بود که محاسبات اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی نشان می‌دهد که تاثیر افزایش قیمت بنزین بر تورم، حدود چهار واحد درصد در سال خواهد بود اما واکنش بازارها نشان داد این میزان خیلی بیشتر از محاسبات بانک مرکزی است. با این حال دیگر محرک‌های قوی‌تری علاوه بر بنزین هم وجود دارند که در سه ماه مانده پایانی سال روزهای ملتهبی را برای اقتصاد ایران رقم بزنند. عواملی چون کسری بودجه بی‌سابقه دولت، ادامه سیاست‌های ناکارآمد و عدم اصلاح آنها، تنگنای شدید درآمدهای ارزی، احتمال بازگشت ایران به لیست سیاه FATF و... هریک اثرات خود را بر بازارها خواهند گذاشت و از طرف دیگر موتور خلق نقدینگی در اقتصاد ایران همچنان با سرعت بالایی در حال کار است و دیر یا زود مجدداً اثر تخریب‌گر خود را بر بازارها نمایان خواهد کرد. به این بهانه در پرونده پیش رو به بررسی وضعیت جدید بازارها پس از افزایش قیمت بنزین پرداخته‌ایم که آیا دوباره تقاضای سفته‌بازانه در بازار فعال خواهد شد؟ در این شرایط خطر هجوم سفته‌بازان کدام بازارها را تهدید می‌کند؟