حرکت نو برای معادن

ایران یکی از غنی‌ترین سرزمین‌های دنیا به لحاظ دارا بودن ذخایر معدنی است و این موضوع، تا به حال مورد شک و تردید هیچ فردی واقع نشده است؛ اما همین سرزمین غنی از کانی‌های معدنی، روزگار خوشی را در زنجیره‌های تولید و صادرات، به خود نمی‌بیند. فولاد هم درست یکی از همین زنجیره‌هاست که هنوز حلقه‌هایش، خوب به هم وصل نشده و زنجیری مستحکم را به وجود نیاورده است. مطابق آمار و ارقام، سال گذشته، تولید فولاد خام کشور به 5 /18 میلیون تن رسیده؛ در حالی که ظرفیت نصب‌شده، از توان تولید 30 میلیون تنی روایت می‌کند. تمام اینها در شرایطی است که البته، هنوز هم هستند طرح‌هایی که به بهره‌برداری نرسیده و در حال احداث هستند؛ بنابراین اگر بخواهیم آنها را هم در چرتکه بیندازیم، حتماً به رقمی معادل 35 میلیون تن خواهیم رسید که نشان می‌دهد، راه درازی در پیش است. روی دیگر سکه البته، سرانه مصرف فولاد در کشور است که 230 کیلوگرم برآورد می‌شود، در حالی که بر اساس سند چشم‌انداز 20‌ساله باید حداقل 15 میلیون تن هم صادرات داشته باشیم. واقعیت آن است که بر اساس این سند بالادستی، ضروری است که سرانه مصرف به 374 کیلوگرم به ازای هر نفر برسد که اگر رکود جای خود را به رونق دهد، حتماً می‌توان به این میزان سرانه رسید. اما باز هم، این تمام ماجرا نیست، واقعیت آن است که هنوز زنجیره تولید فولاد از سنگ‌آهن تا گندله و کنسانتره و آهن اسفنجی، در بسیاری از موارد، کامل نیست و تازه تولیدکنندگان بزرگ کشور به این نتیجه رسیده‌اند که باید برای مقرون‌به‌صرفه بودن و تولید در مقیاس مناسب، زمینه بودن همه حلقه‌های زنجیره کنار هم را، فراهم کنند و در واقع، خود را به همه امکانات لازم برای تولید محصول نهایی فولاد، مجهز کنند. به‌خصوص اینکه پراکندگی واحدهای تولیدی در سطح کشور زیاد بوده و به‌طور عمده، هر واحد بخشی از زنجیره تولید فولاد را در خود جای داده است؛ ضمن اینکه به گفته بسیاری از تولیدکنندگان، مواد اولیه مورد نیاز تولید فولاد به‌خصوص معادن سنگ‌آهن، در چند استان مرکزی و شرق کشور تمرکز داشته و از طرفی، بازارهای مصرف اغلب در مناطقی با فاصله از معادن استقرار دارند. اکنون دولت برنامه را بر این گذاشته تا بتواند با تشکیل کنسرسیوم‌هایی، زمینه قرار گرفتن تمام حلقه‌های زنجیره تولید را فراهم آورد. وقتی کنسرسیوم‌ها تشکیل شود و تولیدکننده با نگاه به زنجیره فولاد عمل کند، موجب می‌شود که توان مالی واحدها بالا رود و در نهایت، ضمن اینکه شرکت‌ها بتوانند از امکانات مالی بین‌المللی استفاده کنند، در داخل کشور نیز قدرتمند شده و بتوانند از تنش‌های موردی همزمان با بالا و پایین رفتن نرخ‌ها یا احیاناً مشکلات نقدینگی بازار، خلاص شوند؛ به‌خصوص اینکه بعضاً ممکن است خریداری نباشد یا خریدار کم باشد یا به دلیل تنش‌هایی که در بازارهای جهانی بعضاً ایجاد می‌شود، مجموعه تولیدی، دچار ورشکستگی شود؛ بنابراین باید شرایط را به‌گونه‌ای پیش برد که از این وضعیت، به سلامت عبور کرد. به همین دلیل است که ایجاد زنجیره و کنسرسیوم می‌تواند یاری‌رسان باشد و به دلیل اینکه شرکت‌ها، سرمایه بالاتری دارند، خواهند توانست با توان بیشتری حرکت کرده و از اعتبارت داخلی و بین‌المللی بهتر، بهره‌برداری کنند.