تحریم در برابر تحریم

وزارت خارجه آمریکا به‌طور رسمی نام سپاه پاسداران را به‌ عنوان یک «سازمان بین‌المللی تروریستی» در روزنامه رسمی دولت فدرال ثبت کرد. این اقدام سرآغاز واکنش‌ها و اتفاقات جدیدی در هفته گذشته بود. از اقدامات متقابل مجلس تا مسدودسازی حساب کاربری سرداران سپاه در اینستاگرام. مجلس ایران همزمان با اعلام قرار گرفتن نام سپاه در لیست گروه‌های تروریستی، سعی کرد شدیدترین واکنش‌ها را نشان دهد. کمیسیون امنیت ملی مجلس طرح مقابله به مثل با آمریکا را تصویب کرد. طرحی که طی آن قرار است ایران در اقدامی متقابل، نیروهای ارتش آمریکا در منطقه خاورمیانه موسوم به سنتکام را به‌ عنوان نیروی تروریستی شناسایی کند. همچنین دولت ایران از طریق مراودات دوجانبه و چندجانبه با کشورها و رایزنی با مجامع و سازمان‌های بین‌المللی از حداکثر توان خود برای بی‌اثر کردن اقدام آمریکا از نقض مصونیت حاکمیتی ارکان دفاعی جمهوری اسلامی ایران استفاده کند. همچنین حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته که «ما کارگروهی به ریاست علاءالدین بروجردی و با عضویت احمد امیرآبادی، سیدحسین نقوی‌حسینی، هادی شوشتری، مجتبی ذوالنور و محمد دهقان تشکیل دادیم تا پنج طرح مقابله با اقدامات آمریکا را تنقیح کنند». او گفته 15 طرح مقابله با اقدامات آمریکا هم در حوزه‌های «تروریسم سایبر، نقش آمریکا در شکل‌گیری بحران‌ها در منطقه و نقض معاهدات بین‌المللی و... است که فراتر از مقابله به مثل است».

طرح تنبیه کشورهای همکار آمریکا

همچنین 52 نماینده مجلس طرحی را برای تنبیه کشورهای همکار آمریکا در اعمال تحریم‌ها علیه ایران تدوین کردند. این طرح در چهار ماده آماده شده و در آن آمده: ماده1-  کلیه کشورهایی که به تبعیت از ایالات‌متحده آمریکا از خرید و فروش نفت یا هر کالای دیگر از ایران خودداری یا با اعمال محدودیت در معاملات شهروندان یا دولت متبوع خود با دولت و شهروندان جمهوری اسلامی ایران در تحریم جمهوری اسلامی ایران با آمریکا همکاری کنند (کشورهای همکار آمریکا در اعمال تحریم علیه ایران) محسوب می‌شوند و مشمول تنبیهات مقرر شده در این قانون می‌شوند. ماده ۲- دولت موظف است هر شش ماه یک‌بار فهرست کشورهای همکار آمریکا در اعمال تحریم علیه ایران را به گمرکات کشور و مناطق آزاد ابلاغ و از طریق رسانه‌ها منتشر کند. ماده ۳- از تاریخ تصویب این قانون هرگونه واردات کالاهای مصرفی از آمریکا و کشورهای همکار آمریکا در اعمال تحریم علیه ایران از طریق گمرکات یا مناطق آزاد ممنوع است. ماده ۴- فروش نفت و گاز ایران به کشورهای موضوع این قانون به مدت ۱۰ سال از آخرین باری که هر کشور در فهرست کشورهای همکار آمریکا در اعمال تحریم علیه ایران قرار گیرد، ممنوع است. دامنه اقدامات متقابل مجلس برای تحریم آمریکا به همین موارد ختم نشد و حالا خبر رسیده که نمایندگان مجلس در حال تدوین طرح دوفوریتی برای تحریم شرکت آی‌فون توسط کشورها و شرکت‌های اسلامی هستند.

صفر کردن صادرات نفت عربستان

جز مجلس، افراد و چهره‌ها هم پیشنهاد‌هایی برای تشدید تحریم‌ها علیه آمریکا دارند. از آن جمله منوچهر متکی، وزیر خارجه پیشین گفته کمیته‌ای از مجلس، وزارت خارجه، اقتصاد، اطلاعات و بانک مرکزی تشکیل و فهرست اشخاص حقیقی، حقوقی، نهادها و مقامات ایرانی مورد تحریم آمریکا را استخراج و همتایان آمریکایی آنها را تعیین و تحریم کنند. پیشنهاد دیگر از جانب روزنامه کیهان بود که نه‌تنها آمریکا، که متحدش یعنی اروپا را هم تحت فشار قرار دهد. این روزنامه پیشنهاد داد سیاست ما باید مبنی بر صفر کردن صادرات نفت عربستان باشد و می‌دانیم که لااقل 75 درصد نفت سعودی از دریای سرخ می‌گذرد و طرف‌های اصلی این نفت صادراتی هم اروپایی‌ها یعنی مهم‌ترین شرکای آمریکا در اعمال تحریم‌های ضدایرانی هستند. کیهان پیش‌بینی کرده به احتمال خیلی زیاد به محض آنکه بخش اول صادرات نفت سعودی متوقف شود، اروپایی‌ها و سعودی‌ها، رایزنی با محافل موثر آمریکایی نظیر کنگره آمریکا برای متوقف کردن اقدامات ضدایرانی را شروع می‌کنند و لابی‌ها در داخل آمریکا نیز به راه می‌افتند. این پیشنهاد اما با واکنش نصرت‌الله تاجیک، سفیر پیشین ایران در اردن مواجه شد. او این پیشنهاد کیهان را شوخی خواند و گفت: اکنون منطقه درست روی بشکه باروت قرار دارد و فقط منتظر یک جرقه است. لذا به عقیده من از منظر سیاسی، ظرفیتی برای عملی کردن این قضیه وجود ندارد. این دیپلمات سابق گفت: ترامپ دنبال ایجاد جنگ روانی است و ما هرچه به این جنگ روانی بدمیم، این آتش شعله‌ور می‌شود. از طرفی، اقتصاد ما ضربه‌پذیر است و با این پیشنهادها، کشورهایی که می‌خواهند با ما کار کنند، می‌ترسند و کنار می‌کشند.

مسدودسازی حساب کاربران

اما ماجرا به همین جا ختم نشد. همزمان با ثبت رسمی نام سپاه به ‌عنوان گروه تروریستی، اینستاگرام صفحات برخی از مقامات ایران به‌خصوص سرداران سپاه را از دسترس خارج کرد. سرلشکر محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سردار سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، سرلشکر محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران، سردار موسی کمالی رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح، سردار محمدپاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه، محمدباقر قالیباف از فرماندهان سابق سپاه و عزت‌الله ضرغامی رئیس پیشین صداوسیما و ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه از جمله افرادی هستند که حساب کاربری‌شان مسدود شده است. در همین راستا یک مدیر ارشد شبکه اجتماعی اینستاگرام بسته شدن حساب برخی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تایید و تصریح کرد: «ما تحت محدودیت‌های قوانین تحریم‌های ایالات‌متحده عمل می‌کنیم. با مقامات دولتی مرتبط همکاری می‌کنیم تا اطمینان حاصل کنیم که تعهدات قانونی‌مان، از جمله مربوط به تعیین سپاه [به عنوان سازمان تروریستی خارجی] را رعایت می‌کنیم.»

فعالیت در پوشش هلال‌احمر

از این اظهارات که بگذریم، جنجالی‌ترین اظهارنظر هفته گذشته مربوط به سعید قاسمی بود. یکی از فرماندهان بازنشسته ایران که در یک گفت‌وگوی اینترنتی ادعا کرد «در بوسنی تحت پوشش هلال‌احمر به نیروهای مجاهدین آموزش نظامی می‌دادیم. کریستین [امانپور] خبرنگار سی‌ان‌ان ما را لو داد. با القاعده‌ای‌ها با هم بودیم. از ما استیل گرفتند. با مجاهدین سراسر دنیا یگان‌های جهادی تشکیل دادیم.» قاسمی بارها سخنان جنجالی و ادعاهای مختلفی را مطرح کرده. اما این ادعای او با دفعات قبل فرق داشت. او چنین مساله‌ای را درست وقتی مطرح کرد که آمریکا همه عزم خود را برای تروریست معرفی کردن سپاه به کار بسته و یک سردار سابقه‌دار با درجه نظامی همکاری ایران با القاعده را در پوشش هلال احمر تایید می‌کند. از طرف دیگر این سخنان درست زمانی مطرح می‌شود که هلال‌احمر در مناطق سیل‌زده درگیر کمک به سیل‌زدگان است. این ادعای قاسمی با واکنش هلال‌احمر و سپاه مواجه شد. رمضان شریف، سخنگو و مسوول روابط عمومی کل سپاه گفت: اظهارات آقای سعید قاسمی دیدگاهی شخصی و فاقد اعتبار بوده است و مورد تایید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیست. هلال‌احمر هم با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد هلال‌احمر هیچ‌گاه اجازه استفاده از نشان‌واره و لباس خود را به نیروهای نظامی نمی‌دهد. جمعیت هلال‌احمر همچنین گفته از سعید قاسمی، به مراجع قضایی شکایت کرده و حق پیگیری این موضوع را تا زمان رسیدن به نتیجه برای خود محفوظ می‌داند.

کمک‌های جنجالی عراق

ماجرای سیل ایران و کمک‌های بین‌المللی هم هفته گذشته خبرساز بود. اوایل هفته گذشته خبر رسید که کاروان وابسته به حرکت النجبا، شامل ۱۰۰ خودرو سبک و سنگین برای کمک به مناطق سیل‌زده لرستان و خوزستان، وارد ایران شده است. جنبش مقاومت اسلامی نُجَباء یکی از گروه‌های نظامی تشکیل‌دهنده حشد الشعبی عراق است و ورود آنها به ایران واکنش‌برانگیز بود. کیهان علت حضور گروه‌های عراقی در مناطق سیل‌زده را دعوت فرمانده سپاه قدس خواند و نوشت: «در پی دعوت فرمانده محبوب مدافعان حرم، سردار سرلشکر قاسم سلیمانی برای کمک به سیل‌زدگان، رزمندگان مدافع حرم از حشد شعبی عراق تا لشکر فاطمیون افغانستان در قالب موکب‌های خدمت‌رسانی و اردوهای جهادی به مناطق سیل‌زده کشورمان شتافته‌اند.» اگرچه نیروهای حشد الشعبی اعلام کرده بودند یگان مهندسی و برخی ماشین‌آلات سنگین این سازمان برای منحرف کردن جریان آب سیل و جلوگیری از ورود آن به عراق وارد خاک ایران شده است اما واکنش‌های منفی به حضور آنان هم بسیار بود و بسیاری گفتند حضور این نیروها با نیتی جز امدادرسانی است. ایرنا در گزارشی به این سوال جواب داد که چرا کمک‌رسانی حشد الشعبی حساسیت‌برانگیز شد؟ او در پاسخ نوشت: چندی پیش «موسی غضنفری‌آبادی» رئیس دادگاه انقلاب تهران گفته بود «اگر ما انقلاب را یاری نکنیم، حشد شعبی عراق، فاطمیون افغان، زینبیون پاکستان و حوثی‌های یمن خواهند آمد و انقلاب را یاری خواهند کرد.» حال در بحبوحه سیل، برخی با یادآوری این سخنان مدعی شدند که هدف اصلی حضور حشد الشعبی مسائلی جدا از امدادرسانی است. برخی گفتند سپاه پاسداران از طریق ورود نیروهای بسیج مردمی و قطار کردن صدها خودرو از مرز مهران تا خوزستان به دنبال مانور تبلیغاتی و قدرت‌نمایی بوده است. گروهی در کانال‌های تلگرامی نوشتند که در مراسم استقبال از نیروهای حشد الشعبی هیچ مقام اجرایی و مسوول کنسولی حضور نداشته و این به معنای نادیده انگاشتن دولت بوده است. از دیگر ادعاهایی که مطرح شده این بود که حضور نیروهای بسیج مردمی عراق در خاک ایران با هدف عادی‌سازی این اقدام صورت گرفته است. با وجود این تفاسیر، آنچه در بیانیه‌های رسمی بسیج مردمی عراق و انعکاس اقداماتش در مناطق سیل‌زده به چشم می‌آید، این است که حشد الشعبی با هدف ساخت و ترمیم مساجد و مدارس، تامین کالاهای اساسی و اعزام تیم‌های جهادی برای رفع انسداد معابر نواحی سیل‌زده حضور یافته است.

مخالفت با سهمیه ویژه زنان

خبر سیاسی دیگر هفته گذشته، تلاش عده‌ای از نمایندگان مجلس برای اختصاص سهمیه ویژه به زنان در لیست‌های انتخاباتی بود که با مخالفت اکثریت اعضا مواجه شد. پیشنهاد پروانه مافی احزاب را مکلف می‌کرد در شهرهایی که بیش از شش نماینده در مجلس دارند، سهمیه یک‌ششمی به زنان بدهند. پیشنهادی که رد شد. مصطفی کواکبیان، از موافقان این طرح گفت: تجربه جهانی نشان داده اگر بخواهیم زنان در مسائل اجتماعی و تعیین سرنوشت سیاسی خود نقش داشته باشند، باید به تبعیض مثبت رو بیاوریم. به گفته دبیرکل حزب مردم‌سالاری، اگر در لیست تهران سهمی برای خانم‌ها اختصاص پیدا نمی‌کرد، همین تعداد زن نیز امروز در مجلس نبودند، در حالی که در کشورهایی مانند نیجریه، مالدیو و هائیتی تعداد زنان نماینده مجلس بیشتر از ایران است. اما مخالفان چنین پیشنهادی را توهین به جامعه زنان دانستند. چنان‌که شهاب نادری گفت: ما برابری زنان و مردان را قبول داریم، ولی چنین پیشنهادی توهین به جامعه زنان است زیرا می‌پذیرند که قدرت رقابت با مردان در عرصه سیاسی را ندارند. سیدناصر موسوی‌لارگانی نیز در اخطاری با استناد به اصول 19 و 20 قانون اساسی گفت: طبق این اصول مردم ایران از حقوق مساوی و برابر برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود، لذا با این پیشنهاد نباید محدودیت و تفاوت ایجاد کرد و استثنا قائل شد.