کم‌گازی
سیاست‌های اشتباه چه اثری بر بحران قطع گاز دارد؟
صدف صمیمی: پایان فصل زمستان گذشته، با افزایش تنش میان روسیه و اوکراین، رسانه‌ها از وضعیت قاره اروپا در فصول سرد امسال، به عنوان «زمستان سخت» یاد کردند. توصیفی که با توجه به تدابیر اروپاییان برای واردات گاز از کشورهای آفریقایی و خاورمیانه‌ای شرح شرایط آنان نیست اما به نظر می‌رسد باید برای وضعیت امروز ایران و نحوه مواجهه‌اش با بحران کم‌گازی استفاده شود. ترکیب «کم‌آبی» واژه آشنایی برای توصیف وضعیت خشکسالی ایران است؛ اما باور «کم‌گازی» برای شرح وضعیت انرژی کشوری که رتبه دومین منبع گاز طبیعی به او تعلق داشته، صفتی عجیب اما حقیقی است. در روزهای اخیر با پایان فصل پاییز، آغاز روزهای سرد و کاهش دمای هوا؛ خطر کمبود گاز مصرفی خانه‌ها و صنایع بیش از پیش هویدا شد. در چند سال گذشته ناترازی در تولید و مصرف گاز طبیعی، نگرانی برای تامین گاز مصرفی شهروندان را افزایش داد؛ بر این اساس برخی مسوولان تصمیم گرفتند برای جبران این کمبود گاز مصرفی صنایع را قطع کنند. این تصمیم در حالی اخذ شد که صنایع در دوران تحریم برای تولید شرایط سختی را پشت سر می‌گذارند و تعطیلی یک‌روزه آنها با ضرر مالی قابل توجهی همراه است؛ چه برسد به آنکه قرار باشد در طول فصل سرد به‌طور متناوب از مصرف گاز محروم باشند. در دو دهه گذشته استفاده از گاز طبیعی برای تامین نیاز انرژی کشور به‌طور متوسط سالانه هفت درصد افزایش یافته و الان به ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور افزایش پیدا کرده است. حال آنکه برنامه‌ریزی مناسبی برای مهار رشد افسارگسیخته تقاضا و مصرف گاز طبیعی در بخش‌های مختلف کشور انجام نشده است. در حال حاضر میزان مصرف گاز در کشور حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز است. از نظر مسوولان و کارشناسان با استفاده بهینه می‌توان این میزان را کاهش داد. آنها عقیده دارند کاهش مصرف گاز به دو موضوع یارانه پنهان و فرهنگ‌سازی مربوط می‌شود. این در حالی است که علاوه بر این دو عامل سیاستگذاری‌ها، تحریم‌ها، صادرات و واردات گاز و بخش فنی استخراج و مصرف این منبع انرژی را هم باید در نظر گرفت. بنا به گفته کارشناسان ذخایر گازی ایران در حال افت هستند. به‌طور مثال از ذخایر عسلویه که تا چندی پیش در مرحله اوج بودند تنها یک فاز باقی مانده و بقیه فازها در حال افت هستند. درست است که مخازن ما دو برابر اروپاست اما مصارف ما نیز چند برابر اروپا بوده؛ پس به راحتی می‌توان دریافت که چرا مخازن عسلویه با توجه به برداشت‌هایی که انجام شده در حال افت است. این یک واقعیت است که باید در این بخش سرمایه‌گذاری زیادی صورت گیرد تا بتوان این مخازن را حفظ کرد. اما جذب سرمایه‌گذار و نحوه حفظ آن و خرج‌کرد سرمایه موضوعی است که مستقیم بخش سیاستگذاری و مدیریت کشور را نشانه می‌گیرد. این دوگانگی را می‌توان ناشی از مدیریت نادرست و سیاستگذاری غلط دانست. در این پرونده می‌خواهیم بررسی کنیم که کجای سیاستگذاری انرژی خطا بوده که به چنین شرایطی دچار شدیم؟
