بودجه غیرمردمی

  آرین فلاح: بودجه قراردادی میان شهروندان و حاکمیت یک کشور است که چگونگی تامین منابع مالی و تخصیص آن برای دستیابی به اهداف تعریف‌شده و ماموریت دولت در تامین کالای عمومی و کاهش فقر و نابرابری را مشخص می‌کند. بودجه سند محوری سیاستگذاری دولت برای اولویت‌بندی اهداف و چگونگی تحقق آنها در افق کوتاه‌مدت است. افزون بر این، بودجه یکی از ابزارهای مهم در دسترس برای سیاستگذاری به‌ویژه ایجاد ثبات یا رشد اقتصادی است که در کنار سایر ابزارهای در اختیار حاکمیت، امکان تحقق اهداف تعریف‌شده را ممکن می‌کند.

دو ماموریت اصلی برای بودجه تعریف کرده‌اند: کمک به افزایش رشد اقتصادی و برقراری یا حفظ ثبات اقتصادی. البته بودجه محملی برای به بار نشستن شعارهای انتخاباتی و اهداف سیاسی تهیه‌کنندگان آن نیز هست. دولت سیزدهم با شعار «دولتی مردمی برای ایران قوی» و تحقق عدالت، سکان قدرت را در دست گرفت. بودجه 1401 اولین بودجه این دولت است و نشان می‌دهد سکانداران آن چه در سر دارند.

این اولین بودجه دولت سیزدهم است، دولتی که با دغدغه معیشت مردم به صحنه آمد و «مردم» نقش اول تک‌تک سخنرانی‌های مسوولان آن را داشت؛ این مساله در کنار حساسیت‌های اقتصاددانان به دلیل شرایط کم‌نظیر اقتصاد ایران در این سال‌ها، قسمت مهمی از جامعه را چشم‌انتظار اخبار بودجه کرد. همه منتظر بودند تا ببینند اولین بودجه دولت آقای رئیسی با چه اولویتی تصویب خواهد شد. اینکه آیا تغییری در شرایط تصمیم‌گیری سیاستگذار رخ داده است یا نه را می‌توانستیم در این لایحه بررسی کنیم. در واقع همه منتظر بودند تا متوجه شوند، اتفاقاتی که دولت‌های قبل به‌‌رغم هشدار کارشناسان، سیاستگذاران در تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ نکردند، مثل تخصیص ارز ترجیحی ۴۲۰۰تومانی، تخصیص قیر رایگان، افزایش نامتوازن بودجه نهادهای فرهنگی و تولیدی، دوباره تکرار خواهند شد یا خیر. کسری بودجه که یکی از مهم‌ترین مشکلات سال‌های اخیر کشور بوده نیز موضوع بسیاری از اظهارنظرها بود؛ از جمله رئیس سازمان برنامه که مصاحبه‌های متعددی را در این زمینه انجام داد. در هر حال، بودجه با تمام حواشی ایجادشده به مجلس تقدیم شد تا نمایندگان «مردم» در مجلس شورای اسلامی، راجع به جزئیات آن تصمیم‌گیری دقیق‌تری انجام دهند.

اما آیا اولین بودجه این دولت انتظارات را برآورده کرد؟ در این پرونده ضمن بررسی کلیات بودجه، به دنبال این هستیم که بدانیم، آیا بودجه نهایی دولت، ویژگی‌های منفی سال‌های گذشته خود را حفظ کرده است؟ آیا تمهیداتی برای کنترل و مهار تورم که در این سال‌ها اقتصاد ایران را فرسوده کرده، اندیشیده شده است؟ آیا «مردم» همچون سخنرانی‌ها، نقش اول تصمیمات دولت نیز هستند؟ اولویت این مخارج با کیست؟ در این پرونده در تلاش هستیم تا به این سوالات پاسخ دهیم و بودجه را به صورت دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.