راه پرپیچ‌وخم

محبوبه فکوری: صنعت این روزها آینه تمام‌نمای اقتصاد ایران است؛ اقتصادی که بحران‌های عظیمی را در خود جای داده و می‌توان انعکاس همه آنها را در آمارهای صنعتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی تولید برای چهار ماهه ابتدای سال جاری تهیه کرده است، به خوبی مشاهده کرد. واقعیت آن است که تولید در گیرودار مشکلات عدیده‌ای که پیش‌روی خود دارد، روزهای سختی را می‌گذراند. آن‌گونه که آمارهای اعلام‌شده از سوی وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت می‌گویند در چهار ماه منتهی به تیرماه سال جاری، از مجموع ۲۳ کالای منتخب صنعتی در مجموع تنها هشت محصول منتخب توانسته‌اند رشد تولید را تجربه کنند و ۱۵ محصول نیز در این مدت افت تولید داشته‌اند. اعداد و ارقام درج‌شده در این گزارش به خوبی گویای یک رکود اساسی در بخش تولیدات صنعتی است و این در حالی است که کالاهای منتخب معدنی این مدت را با رشد تولید سپری کرده‌اند؛‌ به‌طوری‌که از مجموع ۱۳ کالای منتخب معدنی و صنایع معدنی تنها سه محصول افت تولید را تجربه کرده و بقیه محصولات این بخش مدت زمان مذکور را با رشد تولید سپری کرده‌اند. در این میان البته دلایلی هم برای افت میزان تولیدات صنعتی عنوان شده که از جمله آن، کمبود مواد اولیه از یک‌سو و نوسانات نرخ ارز، از سوی دیگر است که به عنوان دو عامل مهم می‌توان افت تولید در مدت زمان مورد بررسی را به آن نسبت داد. رکود به وجود‌آمده در بنگاه‌های صنعتی در حالی است که پیش از این و همزمان با افزایش بهای مواد اولیه به دلیل تغییر نرخ ارز طی ماه‌های اخیر و عدم دسترسی به مواد و تجهیزات مورد نیاز این بخش به دلیل تغییرات برخی از دستورالعمل‌های گمرکی، فعالان صنعتی نسبت به افت تولید این بخش هشدار داده بودند، اما ظاهراً هشدار این بخش راه به‌جایی نبرده و حال با گذشت چهار ماه از سال جاری، اقتصاد ایران شاهد نزولی شدن روند تولیدات صنعتی شده است؛ این در شرایطی است که اکنون، به گفته فعالان این بخش رسوب کالا در گمرکات کشور که بخش اعظمی از آنها به مواد اولیه بازمی‌گردد از یک‌سو و تغییرات پی‌درپی مصوبات گمرکی در خصوص ترخیص کالا از سوی دیگر عمده دلیلی است که موجب شده بنگاه‌های تولیدی این روزها با کمبود مواد اولیه مواجه شوند. در واقع، رسوب کالا در گمرکات که صف طولانی ترخیص را به همراه داشت، موجب شد طی هفته‌های اخیر دستورالعمل‌های مختلفی برای برطرف کردن این مشکل در نظر گرفته شود. در این میان از دیگر عواملی که در حال حاضر بر روند تولید سایه انداخته، می‌توان به بالا بودن هزینه‌های تولید اشاره کرد که همواره از آن به‌عنوان یکی از چالش‌های بخش تولید در کشور یاد می‌شود؛ چالشی که امکان رقابت‌پذیری را از بخش تولید گرفته است. در کنار مشکلات مذکور، تامین سرمایه در گردش یکی دیگر از گلوگاه‌های بخش تولید محسوب می‌شود که بر روند تولید کالاهای منتخب صنعتی اثرگذار بوده است. چالشی که برای عبور از آن تاکنون راهکارهای بسیاری از جمله طرح رونق تولید در دستور کار قرار گرفته؛ طرحی که بر اساس آن تزریق تسهیلات مورد نیاز بنگاه‌های تولیدی را در نظر گرفته است اما این طرح نیز هنوز نتوانسته به برون‌رفت واحدهای تولیدی از چالش کمبود نقدینگی کمک کند.