راه رقابت
چرا کالاهای ایرانی برند نمی‌شوند؟
حسن روحانی در سفر به آذربایجان شرقی، سرزده به بازار کفش تبریز رفت. تولیدکنندگان و بازاری‌های کفش تبریز هم با اینکه از این دیدار ناگهانی غافلگیر شده بودند، از ذکر مشکلاتشان غافل نشدند. خبرگزاری ایسنا به نقل از یکی از آنها نوشته است: «درست همان موقع که رئیس‌جمهوری وارد مغازه من شد چند تا چک برگشتی دم دستم بود که همه را نشانش دادم. نمی‌دانم کار خوبی بود یا نه، ولی در آن لحظه همین کار را توانستم بکنم.»
فاطمه شیرزادی: حسن روحانی در سفر به آذربایجان شرقی، سرزده به بازار کفش تبریز رفت. تولیدکنندگان و بازاری‌های کفش تبریز هم با اینکه از این دیدار ناگهانی غافلگیر شده بودند، از ذکر مشکلاتشان غافل نشدند. خبرگزاری ایسنا به نقل از یکی از آنها نوشته است: «درست همان موقع که رئیس‌جمهوری وارد مغازه من شد چند تا چک برگشتی دم دستم بود که همه را نشانش دادم. نمی‌دانم کار خوبی بود یا نه، ولی در آن لحظه همین کار را توانستم بکنم.» اما رئیس‌جمهوری بعد از اینکه گلایه‌های مختلف تولیدکنندگان، کارفرمایان و کارگران را شنید، رو به آنها گفت: شما باید کاری کنید که کفش تبریز یک برند جهانی و یک کالای پرفروش صادراتی شود. رسانه‌ها از این صحبت‌های روحانی با عنوان «دستور ویژه رئیس‌جمهوری» گزارش داده‌اند، اما این نوع دستورهای ویژه در اقتصاد چه جایگاهی دارد؟ روحانی کفش تبریز را دارای برند و کیفیت جهانی دانسته و دستور داده برنامه‌ریزی لازم برای حمایت پایدار از این صنعت صورت پذیرد.
حمایت از صنایع ایرانی به چه معناست؟ سال‌هاست برخی فعالان اقتصادی راه پیشرفت خود را در حمایت‌خواهی جست‌وجو می‌کنند و کشیدن دیوارهای بلند ممنوعیت و تعرفه به دور بازارهای کشور و دریافت انواع یارانه را طلب می‌کنند، مسوولان نیز مدام وعده حمایت می‌دهند. اما آیا کالای ایرانی بدون رقابت‌پذیری و با حمایت‌خواهی می‌تواند به برند تبدیل شود؟ محسن جلال‌پور، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، شاید اولین رئیس اتاقی باشد که رقابت‌خواهی را جایگزین حمایت‌خواهی کرد. این فعال اقتصادی زمانی که تازه بر این مسند قرار گرفته بود، گفت: «هدف اصلی همه ما باید این باشد که اقتصاد کشور در یک جهت‌گیری مشخص به سمت رقابت و کارایی پیش برود. نزدیک به یک قرن است که ایران برای صنعتی شدن گام‌های زیادی برداشته اما هنوز صنعت رقابت‌پذیر نداریم. ایران و کره جنوبی در یک دوره نزدیک به هم تصمیم به توسعه صنعتی گرفتند. امروز صنعت ایران در حال احتضار است اما صنعت کره جنوبی بر بازارهای ما سایه افکنده است. نتیجه اقتصاد فاقد رقابت و مبتنی بر حمایت همین است. همین که رقابت در اقتصاد ما نهادینه نشده و تولید داخلی توان رقابت با کالای خارجی را ندارد. باید از دولت خواست رقابت را جایگزین حمایت کند. کشور به فضای رقابتی سالم نیاز دارد نه فضای حمایتی.» اما چه چیز مانع رقابتی شدن فضای اقتصادی کشور شده است؟ بر اساس آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد از شاخص رقابت‌پذیری جهانی و جایگاه کشورهای مختلف در این شاخص، جایگاه ایران در سال 2017 از رتبه 76 به 69 ارتقا یافته است. بر اساس این گزارش، با وجود ارتقای نسبی ایران در رقابت‌پذیری، مسائلی همچون دسترسی به منابع مالی، بوروکراسی ناکارای بخش عمومی، بی‌ثباتی سیاستگذاری، کمبود زیرساخت‌ها، تورم و سلامت ناکافی اقتصادی مهم‌ترین عامل‌هایی هستند که مانع رقابت سالم بنگاه‌ها در اقتصاد ایران می‌شوند و جلوی رشد آن را گرفته‌اند. آیا در این شرایط می‌توان امیدوار بود و انتظار داشت کالاهای ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی برند شوند؟ سیاستگذار باید چه ابزارهایی را به کار بگیرد تا مطابق آرزویش کفش تبریز و دیگر محصولات ایران جهانی شوند؟
