از نفس افتاده
پول وقتی وارد بانک می‌شود چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟
شاید بارها از زبان افرادی که به بانک‌ها مراجعه کرده‌اند این جمله را شنیده‌ایم؛ از هفت خوان باید بگذری تا سرانجام موفق شوی وام خرد بانکی دریافت کنی. مردم تصور می‌کنند، بانک‌ها با این بهانه که منابع کافی ندارند آنها را از حق گرفتن وام محروم می‌کنند.
سایه فتحی: شاید بارها از زبان افرادی که به بانک‌ها مراجعه کرده‌اند این جمله را شنیده‌ایم؛ از هفت خوان باید بگذری تا سرانجام موفق شوی وام خرد بانکی دریافت کنی. مردم تصور می‌کنند، بانک‌ها با این بهانه که منابع کافی ندارند آنها را از حق گرفتن وام محروم می‌کنند. البته این گلایه تنها از سوی مردم عادی مطرح نیست بلکه برخی از سیاستمداران و فعالان اقتصادی یا صاحبان بنگاه‌های اقتصادی نسبت به عدم پاسخ‌گویی بانک‌ها در این زمینه انتقاد دارند. این‌گونه گمان می‌رود حجم انبوهی از نقدینگی در بانک‌ها رسوب کرده اما بانک‌ها دروغ می‌گویند و از دادن تسهیلات سر باز می‌زنند. صرف‌نظر از اینکه این انتقادات و انتظارات از بانک‌ها آیا درست و منطقی است؟ آیا بانک‌ها عمداً وام نمی‌دهند یا اینکه تنگنای مالی که در سال‌های اخیر دچار آن شده‌اند توان تسهیلات‌دهی‌شان را ضعیف کرده است؟ می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم پول سپرده‌گذاران وقتی وارد بانک می‌شود چه سرانجامی پیدا می‌کند؟ بانک‌ها برای تسهیلات‌دهی و وام‌دهی از پول‌هایی که از محل سرمایه و سپرده‌های مردمی اندوخته‌اند می‌توانند استفاده کنند. بانک‌ها با توجه به نوع کارکردشان سرمایه‌شان را تامین می‌کنند. اگر بانکی دولتی است سرمایه‌اش از سوی دولت و اگر آن بانک خصوصی باشد سرمایه‌اش از سوی سهامدارانش تامین می‌شود. به طور کلی سرمایه بانک که شامل سهام منتشره و سود انباشته‌شده است، جزئی از منابع بانک است. عمدتاً سرمایه بانک برای جذب زیان‌های عملیاتی که در نتیجه فعالیت‌های بانک روی می‌دهد، باید کافی باشد. به هر ترتیب در سال‌های اخیر بانک‌ها از این ناحیه دچار مشکل شده‌اند و از سرمایه کافی برخوردار نیستند. وضعیت نسبت کفایت سرمایه بانک‌ها در شرایط فعلی این حقیقت تلخ را به خوبی به تصویر کشیده است. کانال دیگر تامین منابع برای پرداخت وام و تسهیلات از سپرده‌های بانکی است. سپرده‌های بانکی انواع مختلفی دارد که برحسب نیازهای مشتریان تعریف شده‌اند. آنچه مشخص است بانک‌ها برحسب سپرده‌هایی که در قالب سپرده‌های کوتاه‌مدت، بلندمدت و قرض‌الحسنه منابع جذب می‌کنند از محل آنها نیز می‌توانند تسهیلات خرد و کلان بدهند. با این حال بانک‌ها باید بخشی از سپرده‌هایشان را نزد بانک مرکزی به عنوان سپرده قانونی نگهداری کنند. بخشی دیگر از سپرده‌هایشان را نیز باید به عنوان ذخیره احتیاطی نگهداری کنند. بنابراین بانک‌ها می‌توانند بیش از 80 درصد سپرده‌های مردمی را وام و تسهیلات بدهند. اما در سال‌های گذشته این کانال پرداخت تسهیلات نیز با چالش مواجه شد. بدهی دولت به بانک‌ها، تسهیلات تکلیفی، حجم بالای معوقات بانکی، دارایی‌های منجمد‌شده بانک به علت رکود اقتصادی باعث شد تا بانک‌ها از این ناحیه هم دچار مشکل شوند و در نتیجه منابع کافی برای پاسخ‌گویی به تقاضاها نداشته باشند. مساله‌ای که به گفته کارشناسان بخشی از آن به ضعف‌های ساختار نظام بانکی و عملکرد نامطلوب بانک‌ها و در مجموع به مشکلات اقتصاد کلان کشور برمی‌گردد. با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد بانک‌ها به علت تنگنای مالی از نفس افتاده‌اند تا اینکه تعمداً بخواهند وام ندهند.
