بازگشت

ناامید شدن از وضعیت تجارت جهانی آسان است چراکه در سال‌های اخیر بادهای مخالف زیادی وزیده‌اند. در سال 2016 برای اولین بار پس از 15 سال رشد تجارت جهانی از رشد اقتصاد جهان کندتر شد. پیمان‌های تجارت منطقه‌ای و جهانی کند پیش می‌روند و به مقصد نمی‌رسند. همزمان رئیس‌جمهور جدید آمریکا وعده داده است که کشورش را از چنگال ویرانی‌های ناشی از تجارت نجات خواهد داد.

در میان انبوه خبرهای بد به سختی می‌توان خوش‌بین باقی ماند اما نکته مثبت آن است که پویایی صادرات آسیا به تجارت جان تازه‌ای بخشیده است. در ماه ژانویه صادرات چین بر مبنای سالانه برای اولین بار در 10 ماه اخیر روند صعودی داشت و بارگیری از بنادر کره‌جنوبی برای سه ماه متوالی رو به افزایش گذاشت. پژوهش‌ها نشان می‌دهند مسیرهای صادراتی از ژاپن، سنگاپور و تایوان تقویت شده‌‌اند. سلامتی دفاتر مالی سفارش‌ها از تولیدکنندگان آسیایی معمولاً نویدبخش تجارت جهانی و در واقع اقتصاد جهانی است. هنوز نمی‌توان به طور قطعی اعلام کرد جریان تجارت جهانی مثبت شده است اما نشانه‌های امیدوارکننده‌ای دیده می‌شود.

ساده‌ترین دلیل و توضیح برای بازگشت صادرات آن است که تقاضای جهانی بر مبنای محکمی قرار دارد. رشد جهانی هنوز در مقایسه با زمان قبل از بحران مالی سال 2008 کندتر است اما در مسیر درستی قرار دارد. بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول هر دو بر این باورند که امسال رشد اقتصاد جهانی سرعت می‌گیرد. سرمایه‌گذاران جسورتر شده‌اند. شاخص‌ جهانی MSCI که 46 بازار مختلف را پوشش می‌دهد در هفته گذشته رکورد زد. از سرگیری صادرات آسیا دلیل اصلی این بهبود است.

تحولات ساختاری در آسیا نیز عامل دیگری هستند. سلطه شدید چین بر زنجیره‌های بزرگ عرضه یکی از عوامل مهم کندی تجارت جهانی در سال‌های اخیر بود. اگر تولید بیشتر در یک کشور واحد صورت گیرد، تولید محصول نهایی به معاملات فرامرزی کمتری نیاز دارد. اکنون تمرکز در داخل چین با چالش‌هایی مواجه شده است. چین هنوز تلاش می‌کند سهم بزرگ‌تری از صنایع دارای فناوری بالا را به دست آورد اما کشورهای کمتر توسعه‌یافته آسیایی در حال تولید بیشتر هستند و بازارهای کشورهای ثروتمند نیز در برابر چین واکنش نشان می‌دهند. عملکرد صادراتی چین در 9 ماه آخر سال 2016 با بقیه کشورهای آسیا هم‌تراز بود.

با این حال دلایل منطقی زیادی هستند که خوش‌بینی را محدود می‌سازند. تقویت صادرات از کشورهای آسیایی تولیدکننده کالاهای تجاری از جمله اندونزی و مالزی عمدتاً به خاطر افزایش بهای نفت و فلزات بود. حجم تجارت آنها رشد کمتری داشته است. تداوم تقویت صادرات در صنایع دارای فناوری بالا به سلیقه مصرف‌کنندگان بستگی دارد. انتظار می‌رود امسال سامسونگ و اپل هر دو محصولات جدیدی عرضه کنند. شرکت‌های تولیدکننده نیمه‌رساناها در سراسر منطقه چشم‌انتظار این رویداد هستند. اگر تقاضا بر اساس انتظارات نباشد صادرات محصولات الکترونیک به سرعت افت خواهد کرد.

سایه دونالد ترامپ بر سر این روندها سنگینی می‌کند. نگرانی از اینکه ترامپ در اولین روزهای ریاست‌جمهوری چین را به دستکاری نرخ ارز متهم کند از بین رفت اما تهدیدهای دوران مبارزات انتخاباتی او مبنی بر اینکه تعرفه‌های سنگینی را برای محصولات چینی وضع خواهد کرد هنوز در پس‌زمینه باقی مانده‌اند. جنگ تجاری همیشه ناخوشایند است. اگر این جنگ در زمانی اتفاق بیفتد که جهان در آستانه رهایی از رکود تجارت قرار دارد نتایج آن فاجعه‌بارتر خواهد بود.
منبع: اکونومیست