فرصت‌های پس از تحریم

اکنون که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پرونده موسوم به PMD را مختومه اعلام کرده است، پیش‌بینی‌ها چنین است که لغو تحریم‌ها چندان به درازا نکشد و دیوار سیاست‌های تحریمی غرب در هفته‌های آتی فرو بریزد. در این صورت پیامد لغو تحریم‌ها در اقتصاد ایران چه خواهد بود؟ در ماه‌های گذشته که مذاکرات هسته‌ای به نقطه پایان رسید و از این مرحله نیز عبور کرد، گمانه‌زنی‌ها در مورد آثار احتمالی لغو تحریم‌ها در محافل مختلف شدت گرفته است. هدف از تجزیه و تحلیل پیامدهای این گشایش، اغلب به منظور ترسیم چشم‌اندازی روشن از دوران پس از تحریم است.

شاید شفاف‌ترین تصویر را دکتر مسعود نیلی، مشاور رئیس‌جمهوری در امور اقتصادی به نمایش گذاشت. این اقتصاددان هفته گذشته با انتشار مقاله‌ای در تجارت فردا به تشریح مشکلات و مسائل جاری کشور پرداخت و همچنین با بیان گشایش‌های بالقوه، ترسیم خطوط راهنما به منظور بهره‌برداری بهینه از این گشایش‌های بالقوه، نگاشتن خطوط قرمز و معرفی مزیت‌های کشور در راستای ورود به بازارهای جهانی تلاش کرد، نقشه‌ای نزدیک به واقعیت از مختصات دوران پساتحریم درمقابل دیدگان مخاطبانش قرار دهد. با لغو تحریم‌ها به عنوان یکی از تنگناهایی که اقتصاد ایران در طول سال‌های گذشته با آن دست به گریبان بوده، بهـره‌گیری از ظرفیـت‌های موجـود در اقتصاد جهانی ممکن می‌شود. سوال طرح‌شده در مقاله آن است که با بروز این تحول چه گشایش‌هایی حاصل خواهد شد و این گشایش‌ها چگونه خواهد توانست، به حل مشکلات دیگر اقتصاد ایران کمک کند.
در اثر رفع تحریم‌ها، هشت امکان «بالقوه» فراهم می‌شود که افزایش صادرات نفت خام، آزاد شدن منابع ارزی مسدودشده، کاهش هزینه واردات، تامین مالی خارجی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، برقراری ارتباط تکنولوژیک، افزایش صادرات غیرنفتی و برقراری ارتباط نظام بانکی کشور با نظام بانکی بین‌المللی در شمار این هشت امکان بالقوه قرار می‌گیرند. البته اینکه این امکانات تا چه حد و ظرف چه مدتی پس از لغو تحریم‌ها به فعلیت برسد، چندان روشن نیست.

تجارت فردا در این هفته، چهار عنوان از این فرصت‌های بالقوه را برگزیده و با گردآوری پرونده‌ای ویژه و نظرخواهی از صاحب‌نظران در پی پاسخی برای این پرسش است که آینده بازار نفت، تجارت خارجی، سرمایه‌گذاری خارجی و نظام بانکی ایران پس از لغو تحریم‌ها چگونه خواهد بود.