ماجراجویی منطقه‌ای بخشی از راه پیش‌رو

Financial Times

ضعف اقتصادی جهان در اواخر دسامبر گذشته باعث شد اقتصاددانان سازمان تجارت جهانی در ژنو پیش‌بینی‌های خود را کاهش دهند. رشد اقتصادی جهان در سال 2012 آن طور که پیش‌بینی شده بود به 7/3 درصد نرسید و در 5/2 درصد باقی ماند. این پیش‌بینی برای سال 2013 از مقدار قبلی 6/5 درصد به 5/4 درصد کاهش پیدا کرد. این کاهش نشان‌دهنده مشکلات پایدار اقتصاد جهانی است که از کندی رشد در کشورهای در حال توسعه تا توقف رشد در برخی کشورهای نوظهور را در بر گرفته و توانایی تجارت جهانی در بهبود شرایط پس از بحران مالی 2009- 2008 را زیر سوال برده است. به عقیده پاسکال لامی مدیر کل سازمان تجارت جهانی این وضعیت اولین نشانه مبنی بر آن است که در سطح سیاسی باید اقدامات بیشتری صورت گیرد تا موتور تجارت جهان به حرکت درآید. به عقیده او کارهای بیشتری باید انجام گیرد و تعهدات بیشتری برای حیات بخشیدن به نظام تجارت چند‌جانبه لازم است تا بتوان اطمینان را در این زمان به اقتصاد باز گرداند. دوره آقای لامی در سازمان تجارت جهانی ماه آگوست به پایان می‌رسد و 9 نفر نامزد جایگزینی او هستند: سه نفر از آسیا، سه نفر از آمریکای لاتین، دو نفر از آفریقا و یک نفر از نیوزیلند خواهان منصب او هستند. اما بدون توجه به فرد جایگزین، سازمان تجارت جهانی هنوز با چالش تقویت تجارت چند‌جانبه مواجه است. تجارتی که پس از اجلاس یک دهه پیش‌ دور دوحه نیروی خود را از دست داده است. سوال اصلی آن است که آیا قدرت‌های بزرگی مانند چین، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، برزیل و هند واقعاً مصمم هستند برای اجرای توافق‌های دور دوحه انرژی صرف کنند؟ تاکنون ایالات متحده و قدرت‌های دیگر در این باره سکوت کرده‌اند. دیگر انتظاری نیست که توافق‌های دور دوحه به طور کامل زنده شوند. اما انتظار می‌رود در اجلاس آتی سازمان تجارت جهانی در ماه دسامبر در بالی عناصر خاصی از دستور کار تجارت جهانی مانند «توافقنامه بین‌المللی خدمات» در فضایی صلح‌آمیز مورد توجه قرار گیرند. رئیس شورای ملی تجارت خارجی در واشنگتن می‌گوید او عقیده دارد سال آینده سالی سرشار از فعالیت خواهد بود اما لزوماً همه این فعالیت‌ها به نتیجه نمی‌رسند. در میان تلاش برای پیدا کردن راهی نوین به سوی تجارت چند‌جانبه،‌ اکثر کشورهای بزرگ به ماجراجویی‌های منطقه‌ای روی آورده‌اند تا این خلأ را پر کرده و دسترسی بیشتری به بازارها پیدا کنند. به عنوان مثال کشورهای عضو پیمان «مشارکت در فراسوی اطلس» شامل استرالیا، برونئی، شیلی، مالزی، نیوزیلند، پرو، سنگاپور، ویتنام و ایالات متحده اعلام کردند در دور جدید مذاکرات در نیوزیلند به پیشرفت‌هایی دست یافته‌اند. کانادا و مکزیک هم در این مذاکرات شرکت داشتند. شانزدهمین دور مذاکرات در ماه مارس در سنگاپور برگزار می‌شود و آنها امیدوارند که تا پایان سال به توافقنامه رسمی برسند. پروژه جاه‌طلبانه دیگر، قرارداد بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده است که علاوه بر اتحاد این دو قدرت اقتصادی، استانداردهایی را برای اقداماتی مانند حقوق مالکیت معنوی تعیین می‌کند. گروه‌هایی از جانب اتحادیه اروپا و نمایندگان تجاری ایالات متحده با یکدیگر دیدار می‌کنند تا مذاکرات رسمی را به انجام رسانند اما رسیدن به توافق خود چالشی بزرگ است و بسیاری عقیده دارند این اتفاق در سال جاری روی نخواهد داد. همزمان چین، ژاپن و کره جنوبی با وجود تنش‌های جغرافیای سیاسی خود در حال تهیه زمینه‌های تجارت سه‌جانبه هستند. توافق بین این سه کشور می‌تواند بزرگ‌ترین رویداد سال‌های 2014-2013 باشد. در حال حاضر این اتفاق بعید به نظر می‌رسد اما امکان آن در صورت عزم و اراده سه کشور باقی است.با پیشرفت تلاش‌های ادغام تجارت منطقه‌ای، سازمان تجارت جهانی، مقامات تجارت، متخصصان سراسر جهان و گروه‌های تجاری به دقت علاقه‌مند هستند ببینند چگونه کشورها از صنایع داخلی خود که در سال‌های اخیر به شکوفایی رسیده‌اند حمایت می‌کنند بدون اینکه به حمایت بیش از حد متهم شوند. این سیاست‌ها روابط تجاری را تیره می‌کند و به تنش‌هایی تجاری منجر می‌شوند که در واحد رسیدگی به دعاوی سازمان تجارت جهانی قابل طرح هستند. سیاست‌های حمایت بیش از حد تنها چیزی است که تجارت جهانی را تهدید خواهد کرد.