گذر از بازار سنتی

بورس کالا به علت ارتباط نزدیک با بخش‌های واقعی اقتصاد کشور، می‌تواند نقش ویژه‌ای در توسعه اقتصاد کشور ایفا کند. در این خصوص کارشناسان معتقدند «توسعه صادرات» و «گسترش تامین مالی» دو راس مهم برنامه‌های بورس کالا در راه توسعه است. با توجه به وجود معافیت‌های مالیاتی در معاملات بورس کالا، همچنان بازار خارج از بورس، برای بسیاری از فعالان صنایع جذاب‌تر است که نشان می‌دهد نظارت در فضای بیرون از بورس، به شکل مناسبی صورت نمی‌گیرد. این در حالی است که در دنیا، سهم قابل توجهی از فعالیت‌های کالایی در بورس صورت می‌گیرد.

با پیشرفت تکنولوژی و پیچیده شدن روابط اقتصادی و تجاری در دنیا به خاطر گستردگی این روابط هر روز شاهد آن هستیم که تصمیم‌گیری در مسائل مربوط به تجارت پیچیده‌تر و مشکل‌تر می‌شود، از این رو تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان روابط اقتصادی در دنیا همواره در تلاشند با بهره‌گیری از شاخص‌های معین و یکسان بتوانند آینده بازار و اقتصاد را در سطح کلان پیش‌بینی کرده و از طرف دیگر اتفاقات و رخدادهای اقتصادی را در جهان جدای از مسائل و رویدادهای سیاسی تجزیه‌وتحلیل کنند تا از این طریق بتوانند برای ادامه مسیر خصوصاً در بحران‌ها تصمیمات درست‌تری اتخاذ کنند.

در این راستا حوزه بازار به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین مولفه‌هایی که به خوبی قادر است وضعیت اقتصادی کشورها را منعکس کند بسیار اهمیت دارد و باید جایگاه بورس‌ها را اعم از بورس‌های کالایی و سهام به صورت ویژه مورد بررسی قرار داد. به طور کلی پیدایش بورس‌های کالایی در دنیا از آنجا شروع شد که اقتصاد کشورها بعد از قرن 19 میلادی دیگر پاسخگوی نیازهای اقتصادی و تنگناهای ناشی از آن نبود. به عبارت دیگر، وجود برخی مشکلات در بازار کالا و به تبع آن نوسانات قیمت کالاها و همچنین برخی نارسایی‌ها و ناکارآمدی‌های بازارهای سنتی از یک طرف و مزایا و منافع ایجاد و راه‌اندازی بورس‌های کالا و توانمندی آنها در حل مشکلات از طرف دیگر، مهم‌ترین انگیزه‌ها و عواملی هستند که موجب پدیدار شدن بورس‌های کالا در صحنه اقتصاد کشورهای مختلف شده‌اند.

نارسایی‌های بازارهای سنتی در شکل نوسانات کاذب و عدم شفافیت در کشف قیمت و فقدان تضمین‌های لازم برای معامله‌گران از مهم‌ترین دلایل راه‌اندازی بورس‌های کالایی در کشورهای جهان بوده است. در چنین شرایطی راه‌اندازی بورس‌های کالایی و به تبع آن، استفاده از ابزارهای مشتقه به ایجاد یک نظام سازمان‌یافته دادوستد و توزیع کالاها در کشورهای مختلف منجر شده و راه ورود به بازارهای جهانی را برای کشورها تسهیل کرده است. از این رو هم‌اکنون صدها بورس کالایی مدرن در سراسر جهان دایر است که از قدیمی‌ترین آنها می‌توان به بورس تجاری شیکاگو با 170سال سابقه، بورس فلزات لندن با 130 سال سابقه، بورس کالای نیویورک، بورس کالای توکیو، بورس کالای شانگهای و بورس کالای هند اشاره کرد.