پناهندگان

اتحادیه اروپا دوست دارد افتخار کند که نیرویی در جهت خوب است. اما در 10 روز گذشته حدود 1200 نفر سرنشین قایق در آب‌های مدیترانه غرق شدند. از آن بین تعداد نامعلومی آوارگان اهل سوریه، اریتره و سومالی بودند که از جنگ یا شکنجه می‌گریختند. مرگ آنها تا حدی به دلیل شکست اخلاقی و سیاسی خط‌مشی اروپا در زمینه پناهندگی است.
رهبران اروپا در نشستی اضطراری، زمانی که اکونومیست در دست چاپ بود، درصدد برآمدند برای موضوع غرق شدن‌ها دست به اقدامی بزنند. پیش رویشان طرحی 10ماده‌ای بود که برای افزایش نجات، سرکوب قاچاق انسان و پخش کردن بار پذیرفتن پناهجویان آماده شده بود. با وجود این، حتی با اینکه رهبران اروپا کاملاً از طرح استقبال کردند، همچنان نواقصی وجود دارد.
مقامات می‌گویند یک میلیون مهاجر در ساحل جنوبی مدیترانه اردوگاه زده‌اند و منتظر یک زندگی بسیار بهتر از زندگی‌ای هستند که آن را پشت سر رها کرده‌اند. جهان عرب به کام جنگی فرو رفته که احتمالاً دهه‌ها به طول بینجامد و تمام ملت‌ها را دستخوش حوادث خود کند. بخش‌های بزرگی از آفریقا طعمه نزاع‌های فرقه‌ای و نژادی و چپاول محیطی هستند. اروپا، سرزمینی باثبات و ثروتمند محصور در اقیانوسی از خشونت، تا‌کنون به گزینه‌های پیش رو نپرداخته است.

علاج کابوس
پرداختن به بحران پناهندگی دشوار است چرا که وجود آن نشان‌دهنده جنگ، شکنجه یا حکومت ظالمانه است. متوقف کردن موج پناهندگان ناممکن است، چرا که شما در این سوی آرمان‌شهر، نمی‌توانید صلح را در لیبی و سوریه تحمیل کنید یا آرزو داشته باشید در اریتره و سومالی اوضاع خوبی ایجاد شود. نمی‌توان به همه اجازه ورود داد، چون پناهندگانی که در جست‌وجوی خوشبختی هستند با مردم آن کشور درهم می‌آمیزند -و کشورها می‌خواهند خود مهاجران اقتصادی را انتخاب کنند، نه اینکه مهاجران آنها را انتخاب کنند. از طرف دیگر نمی‌توان همه را بیرون از کشور نگه داشت، چرا که بعد از جنایات جنگ جهانی دوم، کشورها برای اینکه هرگز مردم بی‌گناه را در برابر شکنجه و درگیری‌ها تنها نگذارند، اقدامات قاطعانه‌ای انجام دادند.
با وجود این، مشکل پناهندگان قایق‌نشین در اروپا نشان‌دهنده گرفتاری عمیق در سرزمین‌هایی که این مردم از آنجا می‌گریزند و نیز نقص‌های کشورهایی است که وظیفه پناه دادن به آنها را دارند. در اروپا این کار با فروپاشی اخلاقیات آغاز می‌شود. امسال اتحادیه اروپا تنها یک‌سوم پول و کمتر از یک‌دهم نیروی کار لازم برای عملیات نجات دریایی را که سال گذشته صرف کرده بود، هزینه کرد. چندین کشور، از جمله بریتانیا، استدلال می‌کنند که شانس زیاد نجات یافتن به عنوان عامل «کشش» عمل می‌کند که تنها باعث ترغیب مهاجران بیشتر می‌شود. در واقع، اتحادیه اروپا پیشنهاد یک بار عقب‌نشینی و مشاهده غرق شدن گروه بزرگی از مردم بی‌گناه را داد تا این کار مانع آمدن قایق‌های دیگر شود. این منطق اشتباه و به لحاظ اخلاقی مشمئزکننده بود. حتی پیش از فاجعه اخیر، آمار مرگ و میر امسال در مقایسه با سال 2014، 10 برابر بیشتر بود و مردم همچنان به همان تعداد سابق برای پناهندگی می‌آیند.
همبستگی اروپا بار دیگر کمرنگ شده است. اگرچه طبق کنوانسیون‌های سازمان ملل مسوولیت پناهندگان بر دوش کشوری است که به آنجا می‌روند، اما گاهی متحدان با هم متحمل فشار آن می‌شوند. وقتی مردم قایق‌نشین ویتنام را ترک کردند، در طرحی هماهنگ بیش از یک میلیون پناهنده در کشورهای ثروتمند اسکان داده شدند. اما همکاری در اروپا کم بوده است. اگرچه رهبران درباره سیاست پناهندگی در سطح اتحادیه اروپا مذاکره می‌کنند، اما با حساسیت مراقب قدرت‌های ملی‌شان هستند. آنها که نگران نظر عموم و تهدید از سوی احزاب ضدمهاجرت هستند، هم می‌توانند مسوولیت را متوجه بروکسل کنند و هم از پذیرفتن تعداد زیاد پناهندگان واقعی طفره روند. سال گذشته 626 هزار نفر درخواست پناهندگی به اتحادیه اروپا ارائه دادند (که تنها تعداد کمی از آنها با قایق آمده بودند)؛ تقریباً نیمی از درخواست‌دهندگان موفق به دریافت پذیرش شدند. فرانسه به 15 هزار نفر و بریتانیا تنها به 11 هزار نفر پناهندگی اعطا کرد. برخلاف چند استثنای محترم مانند آلمان با پذیرش 41 هزار و سوئد 31 هزار درخواست پناهندگی، بیشتر کشورها آرزوی از بین رفتن این مشکل را دارند.

دریانوردان بی‌رحم
سیاست‌های اروپا مملو از پیامدهای ناخواسته است. حصاری جدید میان یونان و ترکیه، مهاجرت در مرزهای زمینی را متوقف کرد اما سبب دو برابر شدن عبورهای خطرناک‌تر از دریای اژه در نیمه اول سال 2014 شد. تکیه بر شناورهای تجاری برای پاسخگویی به درخواست کمک از سوی مهاجران سبب شده آنها رادیوهایشان را خاموش کنند که این امر خطر برخوردها و کشتیرانی اضطراری را افزایش می‌دهد. کشورها پناهجویان را مدت‌های طولانی در مراکز بازداشت داخلی نگه می‌دارند یا اجازه کار به آنها نمی‌دهند تا زندگی رقت‌باری پیدا کنند و برای پناهندگی به کشورهای دیگر بروند.
اگر اتحادیه اروپا می‌خواهد ارزش‌هایش را بالا ببرد، باید همزمان در چند جبهه عمل کند، از نجات جان افراد غریق در دریا تا کمک به کشورهایی با گرفتاری‌های زیاد. رهبران اتحادیه اروپا حق دارند به ماموریت‌های نجات دریا افتخار کنند -اما باید این ماموریت‌ها حتی بیشتر و گسترده‌تر از ماموریتی شود که سال پیش انجام شد. اتحادیه اروپا همچنین باید مسوولیت قاچاقچیان انسان را بر عهده بگیرد. اما آنها از این امر اکراه دارند، چرا که سود آن وسوسه‌انگیز است و ذخیره نیروها تقریباً پایان‌ناپذیر است.
بنابراین مهاجرت دریایی مشکلی است که باید روی زمین به آن پرداخت. معاهدات اتحادیه اروپا بدان معناست که پناهندگان باید برای اخذ پناهندگی به اتحادیه اروپا مراجعه کنند -که به همین دلیل است که تعداد زیادی از آنها به جزیره لامپدوسای ایتالیا می‌روند که 70 مایل (113 کیلومتر) از ساحل تونس فاصله دارد. بهترین راه برای متوقف کردن کشتی‌ها این است که در اردوگاه‌های واقع در ساحل جنوبی دریای مدیترانه به درخواست‌های پناهندگی به اروپا رسیدگی شود. اگر اردوگاه‌ها این‌گونه عمل کنند، پناهندگان آن محل‌ها را به خطر غرق شدن در دریا ترجیح خواهند داد. برپایی این اردوگاه‌ها آسان نیست. اتحادیه اروپا باید هزینه اسکان پناهندگان را به کشورهای آفریقای شمالی پرداخت کند. فرآیند بررسی درخواست پناهندگی باید سریع، منصفانه و کارآمد باشد. مهاجران اقتصادی را که رد می‌شوند باید دوباره به موطنشان برگرداند و کشورهای عضو باید سهم خود را در پذیرش پناهندگان امضا کنند -که باید با جمعیت 500‌میلیونی شهروندان اتحادیه اروپای ثروتمند متناسب باشد.
اروپا نمی‌تواند به خشونت و استیصالی که سبب گریز افراد می‌شود پایان دهد، اما در بلندمدت باید به همسایگانش کمک بیشتری کند. تعهد به نوبه خود عقلانی است و در نهایت به ریشه‌کن کردن پناهندگی کمک می‌کند. اگر اتحادیه اروپا برای حل و فصل مناقشات لیبی کار کند، شبکه‌های جنایی از هم گسیخته‌تر می‌شوند. اگر اتحادیه اروپا تولیدات آفریقای شمالی را بپذیرد، با هجوم کمتر مردم آن مواجه می‌شود. اگر تعداد بیشتری از پیشنهادهای اتحادیه اروپا بتواند به یک میلیون پناهنده لبنانی کمک کند، پناهندگان کمتری در خیابان‌های پاریس و برلین وجود خواهد داشت. اروپا دوست دارد تصور کند این مدلی برای نحوه همکاری کشورها برای بهتر کردن جهان است. در حال حاضر، مردم قایق‌نشین این ایده را مایه شرمساری می‌دانند.
منبع: اکونومیست