تاریخ انتشار:
اقتصاد را به سمت ویژگی‌های بنگاه‌داری ببریم
راه نرفته دولتمردان
بحران بدقیافه در صنعت خودرو از آنجایی شروع شد که سوءمدیریت‌ها پیش آمد و قیمت دلار ثابت ماند و به یکباره بالا رفت و همین نوسان‌ها به تورم و مشکلات اقتصادی در جامعه دامن زد.
سعید لیلاز/ کارشناس اقتصادی (مدیر فروش اسبق ایران‌خودرو دیزل)
اهمیت اصول بنگاه‌داری در نظام اقتصادی
من معتقدم این وضعیت آشفته تا حدودی ناشی از بی‌توجهی خودروسازها و بنگاه‌دارها به اصول بنگاه‌داری است. آنها باید در نظر بگیرند از لحاظ اقتصادی چه ویژگی‌هایی ملزوم کارشان است. به جرات بگویم که یکسری سرمایه‌گذاری‌هایی انجام دادند که از پایه و اساس بی‌حساب و کتاب پیش رفت که عمدتاً یا از روی هوس‌های شخصی مدیران بود یا از روی هوس‌های شخصی مسوولان دولتی و سیاسی. مانند سرمایه‌گذاری در ونزوئلا، بلاروس و روسیه و ... چرا که باز هم می‌توانم با جرات بگویم صد درصد سرمایه‌گذاری‌هایی که در کشورهای خارجی انجام شد، سرمایه‌گذاری‌های سوددهی نبودند و اتفاقاً همه به شدت زیان‌ده بودند. از سوی دیگر خودروسازها باز بر اساس اهداف، غرایز و وسوسه‌های شخصی و همین طور جناحی شروع به سرمایه‌گذاری‌هایی با ایجاد سایت‌هایی با هزینه‌های چند‌میلیاردی و چند صد‌میلیاردی در شهرستان‌ها کردند که هیچ‌کدام‌شان وضعیت واضحی ندارند و ثمری نداشتند. البته من احتیاط می‌کنم و نمی‌گویم که همه اینها صد درصد زیان‌ده هستند ولی می‌توانم بگویم سرمایه‌گذاری‌های خارجی سودده نبودند و برعکس زیان هم در پی داشتند. ولی سرمایه‌گذاری‌های داخل را با احتیاط می‌گویم. چون مشخص نیست سودده بوده باشند یا زیان‌ده. در نتیجه همین عوامل باعث شد که خودروسازها زیان کنند و قدرت رقابت اقتصادی‌شان را به یکباره از دست بدهند و با افزایش قیمت دلار مواجه شوند و تولیدمان در سال 1390 یک‌شبه به یک‌سوم رسید. در حال حاضر با وجود فشارهای سیاسی که بوده ما یک سایت تولید خودرو هم در کشورهای خارجی نداریم. در واقع در دنیا با کشورهای خارجی که با ما به لحاظ سیاسی دوست هستند و در تعامل‌اند هم سایتی نداریم. ولی در کشورهایی سایت خودروسازی داریم که به لحاظ سیاسی در هشت سال گذشته با ایران دوست بودند. این موضوع نشان می‌دهد که دیپلمات‌ها و سیاستمداران در ایجاد سایت‌ها تصمیم گرفتند نه خودروسازها.
صنعت خودرو و راه نرفته دولتمردان
با وجود این مسائل، راهکارهایی هم هست که صنعتگران و وضعیت تولید ما را بهبود بخشد. ولی باید دولتمردان همت بیشتری خرج کنند و صنعت خودروسازی‌مان را به صنعتی که از آن بتوان بنگاه‌داری کرد، تبدیل کنند. این به این معنی است که اقتصاد را به سمت ویژگی‌های بنگاه‌داری سوق دهیم. وجود کمک خرج دولت در ایجاد اشتغال و یا در گرفتن عوارض. چه برای پیشبرد مقاصد سیاسی در خارج و چه برای پیشبرد مقاصد جناحی در داخل. در پی بروز این بحران تنها خودروساز آسیب ندید بلکه صنعت قطعه‌سازی که از زیرمجموعه‌های صنعت خودروسازی است با بحران مواجه شده است. زیرا بیشترین فشار به قطعه‌سازها آمده نه به خودروسازها. این خودروسازها هستند که دولتی هستند و مسوول کارهایشان نیستند. حتی مسوول زیان‌دهی‌هایشان. در صورتی که عمدتاً قطعه‌سازها خصوصی هستند و در این وضعیت آنها از جیب خود زیان مالی را متحمل شدند. علت اصلی این زیان هم ثابت ماندن قیمت دلار در برابر افزایش تورم است.
سایه روابط بین‌المللی در بازار
در چند روز آینده شاهد برگزاری همایش بین‌المللی خودرو هستیم. شنیده‌ها حاکی از این است که روزنه‌هایی برای بهبود وضعیت بحرانی خودرو با برگزاری این همایش دیده می‌شود ولی باید بدانیم که خارجی‌ها در این وضعیت مشروط بر پول نقد به ایران کمک می‌کنند که یعنی باید ایران پول نقد برای واردات سی‌کی‌دی داشته باشد. بنابراین مسائل صنعت خودروسازی ایران با برگزاری این همایش‌ها هم حل نمی‌شود. به نظر من بیشتر این نمایشگاه‌ها کاربرد دیپلماتیک دارد تا اقتصادی و عملیاتی. این یک مساله، مساله دیگری که یکی از مساله‌های مهم خودروسازی است این است که ما الان به شرط اینکه یک اصلاح جدی مدیریتی در خودروسازی‌ها کرده باشیم موفق می‌شویم و این مستلزم یک میزگرد است که راجع به این صحبت‌هایی شود و زیرساخت‌ها را بررسی کنیم و راه‌هایی بیابیم تا توسط آنها منابع مالی را در خودروسازی‌ها تزریق و مجدداً خودروسازی‌ها را راه‌اندازی کنیم. بنابراین باید اول از همه مساله مدیریت حل شود و دوم باید فضای سیاسی و فضای عمومی کسب‌و‌کارها حل شود تا خودروسازها تامین نقدینگی کنند و در این صورت مشکل قطعه‌سازها را حل کنند و بتوانند به واردات سی‌کی‌دی بپردازند. اما به هیچ‌وجه من نمی‌توانم تصور کنم در موقعیتی که الان داریم خیلی اوضاع تغییر کند که خارجی‌ها بیایند یا نیایند.
خصوصی‌سازی؛ تعبیر یک رویا
با وجود شرایطی که در حال حاضر داریم فکر نکنم خصوصی‌سازی واقعی شرکت‌های دولتی تحقق یابد و امروزه این امر تبدیل به یک رویا شده است و روزی که همچنین شرکت‌هایی را داشته باشیم در واقع رویاهایمان هم تعبیر شده‌اند. شاید می‌توان گفت بستر این امر هنوز فراهم نیست. در ابتدا ما باید اصلاح ساختار اقتصادی را انجام دهیم بعد اصلاح ساختار مدیریتی. همچنین نقدینگی را هر چه زودتر تزریق کنیم زیرا در حال حاضر فروش سهام ایران‌خودرو دردی را دوا نمی‌کند. مهم‌ترین مساله ما این است که موانع جورواجور بر سر راه تولید و قطعه‌سازهایمان برداشته شوند. در کل باید بگویم صنعت خودروسازی ایران تا سال 1384 و 1385 ورشکسته نبود و از آن سال‌ها به بعد با بحران مواجه شد. از طرفی هم حالا که این وضعیت آشفته را داریم، با صراحت می‌گویم هیچ مشکل لاینحلی در هیچ کجای اقتصاد ایران نداریم حتی در صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی.
دیدگاه تان را بنویسید