موجی دیگر در بورس؟

بازار سهام در حالی وضعیت نامناسب و کم‌نوسانی را سپری می‌کرد که در آخرین روز معاملات هفتگی توانست رشد 1001واحدی (معادل 6 /1 درصد) را به ثبت برساند و بار دیگر وارد کانال 63هزار‌واحدی شود. این در شرایطی بود که پیش از این در مدت 25 روز معاملاتی متوسط دامنه نوسانات روزانه شاخص کل حدود 2 /0 درصد بود؛ همچنین در مدت مزبور 14 روز مثبت و 11 روز منفی در این بازار به ثبت رسیده بود که تاکید می‌کند نه‌‌تنها نوسانات محدود بوده، بلکه جهت مشخصی نیز نداشته است.

در این میان اما، برخی خوش‌بینی‌ها در این بازار شکل گرفت و شاخص کل توانست رشدی را که پیشتر پس از انتشار بیانیه لوزان تجربه شده بود، به ثبت برساند. پیشتر نیز اشاره شده بود که بازار سهام وضعیت مناسبی از نظر متغیرهای بنیادی دارد و همه چیز برای یک شروع جدید مهیاست؛ بنابراین، برای ایجاد یک رشد پایدار محرکی لازم بود که اجماع کارشناسان، خوش‌بینی به مذاکرات هسته‌ای را جرقه‌ای برای شروع رشد این بازار عنوان می‌کردند.

بر این اساس، در آخرین روز معاملات هفتگی برخی اخبار خوش‌بینانه باعث ورود سهامداران به این بازار و رشد قابل توجه دماسنج این بازار شد. این موضوع چراغ سبزی بود برای آغاز یک مسیر صعودی یا در واقع پایانی برای یک مسیر نزولی که بارها به شواهد رسیدن به روزهای پایانی دوران نزول اشاره کرده بودیم. افزایش تقاضا در گروه‌هایی مثل بانک و خودرو گواهی بر این ادعاست. در واقع، در روزهای ابتدایی هفته شاهد آن بودیم که باز هم گروه‌های مزبور به شدت مورد توجه معامله‌گران بودند و عمده خرید و فروش‌ها را به خود اختصاص دادند.

در این میان، سخنان جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا درباره آنکه بیشتر به آینده فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان (ایران) باید دقت شود و نباید بر آنچه در گذشته انجام شده تمرکز کرد، توانست این موج خوش‌بینی را ایجاد کند. پیش از این، اتحادیه اروپا، شفافیت درباره گذشته فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به عنوان شرط رسیدن به توافق اعلام کرده بود. حال باید منتظر ماند و دید مذاکره‌کنندگان چطور می‌توانند بر این اختلافات چیره شوند و آیا رسیدن به یک توافق نهایی تا پایان ژوئن (9 تیر) امکان‌پذیر خواهد بود یا خیر.

اما این همه ماجرا نیست، زیرا اختلافات هنوز هم باقی است؛ در واقع، موج خریدی که روز چهارشنبه شکل گرفت به علت حضور سرمایه‌گذارانی بود که ریسک‌پذیری نسبتاً بالایی داشتند. در این شرایط، انتظار می‌رود با نزدیک شدن به مهلت تعیین‌شده برای رسیدن به توافق نهایی، مذاکرات به صورت فشرده انجام ‌شود؛ در نتیجه احتمال انتشار اخبار مهم از وین اتریش بسیار بالاست. این موضوع در کنار سخنان امیدوارکننده جان کری سبب شد تا سهامداران امیدوار به اخبار مثبت در نقش خریدار وارد بازار سهام شوند. کری همچنین اعلام کرد در صورت جدی شدن مذاکرات و کاهش اختلافات به مذاکرات می‌پیوندد تا توافق نهایی را اجرا کنند. اما آنچه هر دو طرف بر آن تاکید می‌کنند عدم اصرار روی زمان توافق است؛ به گفته آنها، طرفین تمایل ندارند عجولانه تصمیم بگیرند و به یک توافق بد دست پیدا کنند. بنابراین، پایان ژوئن ضرب‌الاجل محکمی نیست و در صورت پیشرفت‌ها ممکن است مذاکرات میان دو طرف ادامه پیدا کند.

همچنین، دکتر طیب‌نیا وزیر اقتصاد کشورمان نیز از برنامه دولت جهت حمایت از بازار سرمایه خبر داد که گرچه جزییات آن هنوز منتشر نشده است، اما به تقویت موج خوش‌بینی در بازار سهام کمک کرد. با این حال، تجربه حمایت‌های اخیر نشان داده است اقدامات حمایتی که عموماً به صورت مقطعی انجام‌شده نه‌‌تنها به بهبود دائمی بازار کمک نکرده، بلکه اثرات منفی‌تری نیز به علت کاهش اطمینان سهامداران به وضعیت این بازار داشته است. در معاملات این هفته اما، روند مذاکرات بسیار تعیین‌کننده خواهد بود و پایداری موج تشکیل‌شده در پایان هفته گذشته را مشخص می‌کند.

شکست کف حمایتی در بازار ارز

هفته گذشته، گرچه بازار ارز وضعیت کم‌نوسانی داشت، اما شاهد روند نزولی آرامی بودیم. این موضوع سبب شد تا قیمت‌ها به زیر کف حمایتی 3300 تومان برسد. دلار که از انتهای فروردین در محدوده 3300 تا 3350 تومان نوسانات محدودی داشت، اواسط هفته گذشته از این محدوده خارج شد و به کمتر از 3300 تومان نیز رسید. به این ترتیب مشاهده می‌شود انتظار کاهش تقاضا با شروع ماه مبارک رمضان و همچنین برخی خوش‌بینی‌ها به نتیجه مذاکرات هسته‌ای سبب شده است تا بر قیمت دلار فشار وارد شود. بررسی تاریخی قیمت ارز نشان می‌دهد ریزش به سطوح کمتر از 3300 تومان، عموماً در دوره‌های خوش‌بینی به مذاکرات هسته‌ای مشاهده شده است. در شرایط فعلی اما، علاوه بر این موضوع، کاهش قابل توجه تقاضای ارز این روند را سبب شده است، به‌طوری که افت ناگهانی قیمت ارز مشاهده نشد و عبور از این کف به آرامی و بدون شوک انجام شد. در این خصوص، مثبت شدن تراز تجاری کشور نیز بر این موضوع تاکید می‌کند که سمت تقاضا با شتاب بیشتری کاهش یافته است.

از سوی دیگر، نکته قابل توجه در بازار ارز حرکت ناهمسوی قیمت‌ها در بازار ارز مبادله‌ای و آزاد است. بر این اساس، از ابتدای سال، قیمت دلار در بازار آزاد حدود 6 /1 درصد افت داشته است، این در حالی است که قیمت ارز در بازار مبادله‌ای حدود چهار درصد رشد را تجربه کرده است. این موضوع در راستای یکسان‌سازی نرخ ارز به عنوان یکی از سیاست‌های مهم مد نظر بانک مرکزی در حال انجام است. به این ترتیب، اختلاف نرخ ارز مبادله‌ای و آزاد به کمتر از 400 تومان رسیده است. با این حال، بر اساس اظهارات قبلی مقامات رسمی، توافق هسته‌ای یکی از شروط حرکت به سمت این سیاست است. بنابراین، مذاکرات که به پایان مهلت خود برای رسیدن به توافق نزدیک شده است انتظار می‌رود به صورت فشرده انجام شود و نتایج آن بر این بازار نیز اثرگذار خواهد بود.

مقاومت سکه در برابر افت بیشتر

به دنبال افت قیمت‌ها در بازارهای طلای جهانی و ارز، قیمت سکه نیز روند کاهشی در پیش گرفت؛ بر این اساس، قیمت‌ها تا سطوح کم‌سابقه‌ای افت پیدا کردند و به مرز 900 هزار تومان نزدیک شدند. این سطح قیمتی حدود 16 ماه است که در مقابل افت بیشتر قیمت سکه مقاومت نشان داده است. به عبارت دیگر، قیمت‌های کمتر از 900 هزار تومان پیش از این در بهمن 92 تجربه شده و در نتیجه اکنون افت قیمت دلار و اونس طلا به کُندی بر قیمت سکه اثر می‌گذارند. در این شرایط، حباب منفی سکه (کمتر بودن قیمت بازاری از ارزش ذاتی سکه) در هفته گذشته نیز حفظ شده است. بنابراین، پایین‌تر بودن قیمت سکه از ارزش ذاتی آن، موجب مقاومت بیشتر سکه در برابر افت قیمت‌ها شده است.

سکه که در ابتدای سال جاری به علت تقاضای بالا دارای حباب مثبت قیمتی بود، مدت زیادی است که در کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود. انتظار می‌رود این موضوع با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان نیز تشدید شود. همچنین، نتیجه مذاکرات هسته‌ای نیز می‌تواند بر قیمت‌ها در این بازار اثرگذار باشد. در واقع، خوش‌بینی به نتیجه مذاکرات موجب رونق بازار سهام (به عنوان بازاری رقیب برای سکه) و احتمال افت قیمت دلار (فشار بیشتر بر قیمت سکه) خواهد شد. بنابراین با توجه به چشم‌انداز نامناسب این بازار، انتظار می‌رود تقاضای سکه همچنان پایین بماند.

سرمای فلز زرد

از ماه مارس امسال، حدود چهار ماه است که اونس طلا تنها در یک محدوده 90‌دلاری نوسان می‌کند. همچنان که اونس نتوانست خود را بالای 1200 دلار تثبیت کند، قیمت‌های کمتر از 1170 تا 1160 دلار هم خریدهای ارزان و مغتنمی برای فعالان بازار طلا محسوب می‌شود. غیر از کاهش تقاضای مصرفی و صنعتی که به دلیل رونق و جذاب شدن فلزات گرانبهای هم‌خانواده‌اش، مثل پلاتین و پالادیوم رخ داده، طلا همچنین با کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری و جذابیتش به عنوان کالای «ضد‌تورمی» روبه‌رو شده است. بانک‌های مرکزی سیاست‌های انبساطی و تزریق پولی را تخفیف داده‌اند،‌ رشد شاخص تورم در کشورهای مختلف به سطوح بسیار نازل رسیده، و وضعیت اقتصادی به نسبت دوره بحران مالی سال‌های 2007 تا 2009، بهبود یافته و باثبات‌تر شده است. از سال 2011 که طلا در هر اونس‌اش به 1900 دلار رسید، نه‌‌تنها این فلز زرد نتوانسته قله جدید قیمتی را به ثبت برساند، بلکه ارزیابی روند تغییرات قیمت آن در پنجره‌های زمانی یک تا دوساله غالباً به ضرر خریداران منتج شده است. در دوره زمانی سپتامبر 2011 تا 2012، طلا محدوده نوسانی را بین 1530 تا 1800 دلار شکل داده بود که نهایتاً با شکسته شدن حمایت مستحکم 1530‌دلاری، قیمت به یکباره تا کمتر از 1180 دلار سقوط کرد. از آن پس اما، طلا محدوده نوسانی را شکل داده که حد بالای آن نیز روندی کاهنده دارد. به‌طور دقیق‌تر،‌ طلا در این مدت هرگز در قیمت‌های کمتر از 1170 دلار تثبیت نشده و در سوی مقابل،‌ سطح بالایی محدوده نوسان منطبق بر یک خط روند کاهشی قرار گرفته، که در حال حاضر در بازه1250‌دلاری قرار دارد. به لحاظ تحلیل تکنیکال،‌ چنین الگویی القا‌کننده یک مثلث کاهشی است که شکسته شدن ضلع بالا یا پایین مثلث و عبور قیمت از این دو محدوده علامت حرکت آتی بازار خواهد بود. گو اینکه، با توجه به مشاهدات آماری در غالب اوقات شکست مثلث کاهشی بیشتر از ضلع پایین اتفاق می‌افتد و تشکیل چنین الگویی حکایت از ریزش‌های بیشتر بازار می‌تواند تلقی شود. نمایه‌های دیگر، نظیر کاهش حجم و موقعیت‌های باز، قرار گرفتن اندیکاتور RSI و Stochastic‌ در محدوده خنثی، و کاهش واریانس تغییرات قیمت در روز همگی حاکی از افت دمای بازار طلا و سرد شدن تب این بازار هستند.

رکود تابستانی از استانبول تا منوچهری

تقارن این سال‌های ماه رمضان با تابستان داغ تهران برای دلال‌های بازار ارز خاطره خوبی ندارد. در این چند سال اخیر، به‌رغم اینکه بازار ارز از سال 90 تا به حال بیش از گذشته نوسانی و ملتهب شده است، همواره دوره زمانی تیر و مرداد که مقارن با ماه رمضان هم شده است، برای دلارفروش‌ها رکود با خود آورده است. چه آنکه کسب و کار دلال‌ها زیر آفتاب تهران طاقت‌فرساتر است و ماه رمضان هم مزید بر علت می‌شود. میزان تقاضای مسافری در این ایام به شدت کاهش می‌یابد و این یکی از دلایل رکود رمضانی بازار ارز به شمار می‌آید. غیر از این، می‌توان به کاهش ساعت فعالیت بانک‌ها و شرکت‌ها در این ماه هم به عنوان دلیلی دیگر اشاره کرد. با توجه به این موضوع، اکثر فعالان بازار ارز در روزهای منتهی به آغاز این ماه موقعیت فروش می‌گیرند تا این دوره رکود را با نقدینگی ریالی سپری کنند. اما تیرماه امسال ویژگی بارز دیگری هم دارد که انگیزه مضاعفی برای فروشنده بودن در بازار ارز ایجاد کرده است. موعد نهایی توافق جامع هسته‌ای بین ایران و غرب روز دهم تیرماه مقرر شده، و این بیم و امید وجود دارد که با این توافق، ریال بیش از پیش برابر دلار تقویت شود. این به معنای آن است که در صورت توافق هسته‌ای، خریدن و پس‌انداز دلار به قصد سودآوری هیچ توجیهی ندارد. در نتیجه،‌ جای تعجب ندارد که هر روز که به دهم تیرماه نزدیک شویم، شاهد کاهش بیشتر قیمت دلار در بازار آزاد باشیم. نمودار تغییرات قیمت دلار در این هفته‌ها نیز این موضوع را تایید کرده، و البته علامتی نصفه و نیمه از ریزش آتی بازار نشان می‌دهد. از سال گذشته،‌ قیمت ارز کانال صعودی را می‌پیمود که پس از انتشار خبرهای مثبتی از روند مذاکرات هسته‌ای در اسفندماه گذشته، قیمت کف کانال را شکست و حالا، این می‌تواند نشانه‌ای از ریزش قیمت و نزولی شدن روند بازار در هفته‌های پیش‌رو باشد. به خصوص آنکه در صورتی که قیمت از آخرین کف ثبت‌شده، یعنی محدوده3150 تا 3160‌تومانی عبور کرده و کف پایین‌تری را ثبت کند، می‌توان با اطمینان بیشتری حکم کرد که بازار از مسیر صعودی خود خارج شده و روندی نزولی را آغاز کرده است.

سکه سرسخت

نه روند دلار و نه قیمت اونس جهانی طلا، موافق افزایشی شدن قیمت سکه نیستند. شاید در چند روز آینده بالاخره سکه به مقاومت خود پایان دهد و به زیر 900 هزار تومان هم بیاید. قیمت سکه نیز مانند قیمت جهانی طلا، ماه‌هاست که در محدوده‌ای خاص ولی افزایشی، نوسان می‌کند. حد پایینی این بازه، منطبق بر خط روندی صعودی است که این روزها در محدوده910 تا 920 هزار تومان واقع شده است. نفوذ قیمت به زیر این خط روند، می‌تواند حاکی از خروج قیمت از محدوده نوسانی فعلی، و آغاز یک روند نزولی باشد که حتی قیمت را به کمتر از 800 هزار تومان نیز برساند. با وجود این،‌ تثبیت قیمت در پایین حمایت روانی 900 هزار‌تومانی و نیز مشاهده حجم فروش قابل اعتنا در این بازار را شرط حکم کردن قاطعانه‌تر به کاهشی شدن روند این بازار می‌توان دانست. قطعاً بازار سکه و طلای کشور نیز از قیمت دلار که در روزهای آتی می‌تواند از سمت اتفاقات سیاست خارجی نوسانی شود، متاثر خواهد شد. اما نکته قابل تامل آن است که با توجه به قیمت‌های فعلی دلار و سکه در بازار کشور، گویی مسیر کاهشی مسیری است که این دو بازار برای روزها و هفته‌های آتی آن را گزینش کرده‌اند.

سبک و سنگین نفت

وقتی قیمت نفت داشت با اعداد 43 تا 45‌دلاری دست و پنجه نرم می‌کرد، خیلی‌ها صحبت از نفت 30 و حتی 20‌دلاری می‌کردند. حالا هم که قیمت از کفی که در اوایل سال 2015 برخاسته و به محدوده 57 تا 63‌دلاری وارد شده است،‌ عده‌ای در مقابل صحبت از بازه70 تا 80 برای قیمت تعادلی نفت در بازار جهانی می‌کنند. چنان که گزارش ماه ژوئن اوپک نیز نشان می‌دهد، پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آتی از شدت عرضه نفت که در سال 2014 به اوج خود رسیده بود کاسته شود و در مقابل،‌ کاهش اخیر قیمت نفت و به تبع آن بنزین، تقاضا را در بخش‌هایی به خصوص صنایع انرژی‌بر و خودروهای سواری تقویت کند. اینها در کنار پیش‌بینی از رشد نسبی اقتصاد جهان،‌ بهبود نسبی اقتصاد آمریکا و امیدها به توقف روند کاهشی رشد اقتصادی چین همگی می‌تواند تقاضا را برای نفت تحریک کند. طبق گزارش اوپک،‌ صورت کنتانگوی بازار نفت تا اندازه‌ای تعدیل شده، و فاصله قیمتی بین سررسیدهای آتی بازار نفت کاهش یافته است. این موضوع به‌خودی‌خود نشان می‌دهد بازار تا اندازه‌ای این‌طور تلقی می‌کند که افزایش عرضه‌ای که به‌طور مقطعی در بازار نفت اتفاق افتاده است، به زودی رفع خواهد شد. اما ورای نگاه بنیادین، نمودار تغییرات قیمت نفت سبک آمریکا و برنت نشان می‌دهند خط روندی که از سال 1998 با شیب ملایم صعودی شکل گرفته، چند ماه پیش نیز توانست کف بازار را حفظ کند و موجب بازگشت قیمت شود. در کنار این،‌ حرکت Wشکلی که انتهای نمودار نفت سبک آمریکا دیده می‌شود می‌تواند الگویی را به ذهن متبادر سازد که هدف فعلی قیمت محدوده 67 تا 70‌دلاری باشد. همچنین، نفت برنت دریای شمال خط روندی صعودی شکل داده است که متکی بر آن هم‌اکنون در حوالی 63 تا 65 دلار نوسان می‌کند. با توجه به بازگشت پرشیب اخیر قیمت از روی این خط روند در محدوده 63 دلار، به نظر می‌آید خط روند صعودی شکل‌گرفته در هفته‌های آتی نیز پا‌برجا بماند.

اما اتفاقی که می‌تواند مهم‌ترین علامت صعودی بازار تلقی شود، شکسته شدن سقف اخیر بازار در حدود 70 دلار است که به این ترتیب می‌توان انتظار نفت 80‌دلاری را به راحتی در سر پروراند. از مهم‌ترین مقاومت‌هایی که بازار در این مسیر صعودی با آن روبه‌روست، می‌توان سطوح تعیین‌شده فیبوناچی را از بعد تکنیکال ذکر کرد که در محدوده72 دلار و 80 دلار برای قیمت نفت برنت محاسبه می‌شوند.