تاریخ انتشار:
مهدی کرباسیان از توسعه حوزه معدن کشور پس از برجام می‌گوید
مشکل بخش معدن نقدینگی است
خوشبختانه طرح‌های هفت‌گانه فولادی با تمام مشکلاتی که داشتند سرانجام با تلاش و همت سرمایه‌گذاران، شرکت فولاد و همچنین پیمانکاران و مشاوران و پشتیبانی‌های ایمیدرو در مرحله اجرا قرار دارند.
ایران با در اختیار داشتن منابع و ذخایر معدنی و انرژی و همچنین سایر مواد مورد نیاز صنایع مختلف، در صورت برنامه‌ریزی صحیح و دراز‌مدت؛ قدرت و امکان کافی جهت حصول پیشرفت‌های عمده صنعتی و معدنی را دارد. استخراج معادن و معدنکاری از دیرباز در کشور ما متداول بوده و بعضی از مورخان تاکید داشته‌اند که مردم ایران از اولین کسانی بوده‌اند که مس را استخراج و ذوب کرده‌اند. آثار بسیاری از حفاری‌های عظیم که در بیشتر معادن ایران و به‌خصوص معادن سرب و مس دیده می‌شود و همچنین باقیمانده ظروف و وسایل فلزی نیز موید فعالیت‌های گسترده معدنی و صنعتی در فلات ایران است. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران 14 سال قبل با این هدف تشکیل شد که بنیان‌های معدنی و صنایع معدنی کشور را بیش از گذشته تقویت کند. این مجموعه عظیم تا حدود زیادی در این بخش موفق بوده اما چالش‌های فراوانی نیز پیش‌روی آن قرار دارد. کمبود منابع مالی، بزرگ‌ترین رکود جهانی مواد اولیه و سال‌های تحریم بخشی از این چالش‌هاست. برای شناخت بیشتر دستاوردها و چالش‌ها با مهدی کرباسیان سکاندار اصلی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در خصوص نقش کلیدی
این سازمان در این حوزه به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به اینکه سه مرکز سازمان زمین‌شناسی، ایمیدرو و معاونت معدنی وزارت صنعت برای معادن ایران سیاستگذاری می‌کنند، متمرکز شدن سیاستگذاری‌های معدنی را تا چه اندازه ضروری می‌دانید؟
سیاستگذاری، فقط جزو اختیارات وزارتخانه است، در حقیقت معاونت معدنی با نظر وزیر، سیاستگذاری می‌کند. اما تکالیف سازمان زمین‌شناسی در خصوص مسائل زمین‌شناسی است و سازمان توسعه و نوسازی به عنوان یک سازمان توسعه‌ای باید در کشور سرمایه‌گذاری کند و این مسیر را ادامه دهد. ما دو بازوی اصلی وزارتخانه هستیم و برخی از سیاست‌های کلانی که دولت و وزارتخانه می‌گذارد باید به سازمان توسعه منتقل شود تا سازمان بتواند آن سیاست‌ها را خوب اجرا کند. بدیهی است که در معادن بزرگ یا صنایع معدنی بزرگ سازمان توسعه و نوسازی و ایمیدرو می‌تواند به نیابت از وزارتخانه، در همکاری با وزارتخانه در سیاستگذاری هم مشارکت داشته باشد.
ایمیدرو چه سهمی در سیاستگذاری‌های معدنی دارد و دارای چه وظایف و اختیاراتی است؟
در واقع سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران همان وزارت معادن فلزات سابق است. به گونه‌ای که بیشترین وظایف آن به سمت سازمان توسعه در سال 1380 آمده است. ولی با توجه به اینکه طی چند سال گذشته مالکیت اکثر واحدهای تولیدی ایمیدرو به اسم خصوصی‌سازی در قالب رد دیون منتقل شده، از این‌رو هم‌اکنون سازمان توسعه یک بازوی خوب برای دولت است و می‌تواند در جهت اقتصاد مقاومتی بسیار فعال باشد، اما باید مورد حمایت قرار بگیرد چرا که در حوزه صنایع بزرگ معدنی و معادن بزرگ باید به عنوان بازوی وزارتخانه و همکار و مشاور وزارتخانه در تصمیم‌گیری‌های سیاستگذاری هم به طور جدی حضور داشته باشد.
با توجه به رکود در بازارهای معدنی جهان، ایمیدرو چه تدابیری برای خروج از این رکود اندیشیده است؟
باید بپذیریم بخشی از این رکود به بازار داخل برمی‌گردد، همان‌طور که می‌دانید در سال 1394 تقریباً می‌توانیم بگوییم این رکود در حوزه صنایع معدنی تشدید شد و یکی از دلایل آن رکود جهانی حاکم بر حوزه صنایع معدنی بود، از جمله می‌توان به مشکلاتی که چین از طریق دامپینگ در فولاد ایجاد کرد، همچنین کاهش جدی قیمت در حوزه‌های سنگ‌آهن، آلومینیوم، مس و سایر حوزه‌ها اشاره کرد. پس از آن بازار خرید و فروش دچار مشکل شد و درنهایت این موضوع باعث شد سال بسیار سختی برای حوزه صنایع معدنی به‌ویژه در حوزه فولاد و مس ایجاد شود. و بدیهی است که ایمیدرو در این رابطه به عنوان یک سازمان توسعه‌ای که در بعضی از این بخش‌ها سهامدار نیز است یا اینکه در حوزه سنگ‌آهن در حقیقت به عنوان حق انتفاع باید درآمد دولت را وصول کند همراهی می‌کند. در معادن بزرگ یا در صنایع معدنی بزرگ همکاری‌های خوبی از سوی ایمیدرو صورت گرفت. درباره استمهال بدهی‌ها، و حل مسائل تلاش و به مسوولان کشور منتقل کردیم و ما فکر می‌کنیم که با این همراهی و همدلی که بین این واحدها انجام شد، بازهم سال 1394، کم و بیش سخت گذشت در حقیقت بعضی از این واحدها به سازمان ایمیدرو بدهی‌های کلان
داشتند که با تفاهم و با استمهال توانستیم این دوران را پشت‌سر بگذاریم.
پیش‌بینی جنابعالی در خصوص رکود در سال جاری چیست؟
پیش‌بینی می‌شود که در شش ماه اول این مشکلات کم و بیش ادامه یابد. با اینکه در حوزه فولاد و سنگ‌آهن تا حدودی وضعیت بهتر شده ولی باز هم کافی نیست. خوشبختانه برجام تا حدود زیادی در زمینه فروش محصول به خارج و صادرات تاثیرگذار بوده، همچنین در زمینه واردات کاهش هزینه‌ها ایجاد شده اما باید بپذیریم که مشکل اصلی واحدهای تولیدی و معادن نقدینگی است و این بحران کماکان وجود دارد.
ایمیدرو طی سال‌های اخیر تفاهمنامه‌هایی در بخش فولاد، آلومینیوم و مس با کشورهای اروپایی و چینی منعقد کرده بود، هم‌اکنون این تفاهمنامه‌ها در چه مرحله‌ای قرار دارند؟
خوشبختانه با شرکت‌های معتبر بین‌المللی تفاهمنامه‌های خوبی داشتیم مخصوصاً از سال 1392 اما پس از برجام خیلی بیشتر. و هم‌اکنون با شرکت‌های معتبر بین‌المللی اعم از ایتالیایی، فرانسوی، کره‌ای، هندی و کشورهای دیگر تفاهمنامه‌های خوبی امضا کرده‌ایم. پیش‌بینی می‌شود که باز هم تفاهمنامه‌های خوبی با اتریش در پیش داشته باشیم.
نکته‌ای که وجود دارد این است که بحث ما بیشتر بر همکاری‌های سرمایه‌گذاری است، باید بپذیریم که تا جابه‌جایی پول به طور راحت انجام نشود، عملیاتی شدن روند سرمایه‌گذاری‌ها کند خواهد بود. خوشبختانه بعد از سفر رئیس‌جمهور به ایتالیا و فرانسه، صندوق ضمانت ساچه ایتالیا با ایران مشکل ندارد. همچنین صندوق ضمانت کوفاس فرانسه نیز با ایران مشکل ندارد. اخیراً هم هرمس مشکلاتی داشت که خوشبختانه در مرحله نهایی شدن است. به عنوان مثال سازمان ایمیدرو با خریدار آلومینیوم المهدی همکاری کرد و با توجه به اینکه جزو وظایف ایمیدرو نبود اما برای پرداختن بدهی‌های المهدی به هرمس واسطه شد و خوشبختانه بانک مرکزی و وزارت صنعت و معدن همراهی کردند و مشکل این واحد در حال کاهش است. خوشبختانه در سفری که رئیس‌جمهوری کره جنوبی به ایران داشت، بعد از آن پیگیری‌هایی صورت گرفت و هم‌اکنون شرکت‌های کره‌ای به‌طور مداوم در حال همکاری هستند. همچنین در سفر نخست‌وزیر هند به ایران با شرکت نالکو امضای قرارداد صورت گرفت و قرار است که تیم عملیاتی ظرف یک ماه آینده مذاکرات و نحوه اجرا را شروع کنند. شرکت‌های ژاپنی که در مردادماه با نخست‌وزیرشان به ایران می‌آیند از
همین الان شروع به انجام مذاکرات مقدماتی کردند، از این‌رو پیش‌بینی می‌شود که تا پایان امسال، تعدادی از یادداشت تفاهمنامه‌های ذکر‌شده عملیاتی شوند.
خوشبختانه طرح‌های هفت‌گانه فولادی با تمام مشکلاتی که داشتند سرانجام با تلاش و همت سرمایه‌گذاران، شرکت فولاد و همچنین پیمانکاران و مشاوران و پشتیبانی‌های ایمیدرو در مرحله اجرا قرار دارند.
منظور شما این است که دیگر برای جابه‌جایی پول مانعی وجود ندارد؟
امیدواریم مشکلاتش حل شود و بتوانیم سرمایه‌گذاری‌ها را شروع کنیم.
در پساتحریم چه فرصت‌هایی پیش روی صنعت فولاد و معدن کشور قرار گرفته است؟
در اجلاسی که اخیراً در زوریخ شرکت کردیم، از حدود 200 سرمایه‌گذاری که در آنجا حضور داشتند به جرات باید بگویم برای حدود 120 سرمایه‌گذار، ایران جذابیت داشت. چرا که همان‌طور که می‌دانید، ایران یک کشور نوظهور است و بازار چین و مالزی برای سرمایه‌گذاران دیگر از جذابیت برخوردار نیست و ایران در این زمینه از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است چرا که کشور ما از پتانسیل‌های خوب گاز، نفت و نیروی انسانی متبحر و باسواد برخوردار است و از سوی دیگر به دریای آزاد و معادن خوب دسترسی دارد و این امر موجب خواهد شد که دنیا برای سرمایه‌گذاری در ایران به فکر برود.
آیا غول‌های معدنی دنیا به ایران بازمی‌گردند و مذاکراتی با آنها صورت گرفته است؟
هم‌اکنون شرکت‌های معتبر بین‌المللی دنیا اعم از ریوتینتو، ترافیگورا، گلنکو، شرکت‌های معتبر چینی و شرکت‌های معتبر استرالیایی با ما در ارتباط هستند، به عنوان مثال گلنکو و ترافیگورا با مس عملیات اجرایی خود را شروع کرده‌اند. شرکت‌های بزرگ آلمانی مثل SMS نیز مذاکرات خود را شروع کرده‌اند به گونه‌ای که اخیراً مذاکراتی درباره حل مسائل مالی طرح الکترود گرافیتی و طرح‌های دیگر داشته‌اند و حتی همکاری‌ها با فولاد مبارکه را به طور جدی شروع کردند. شرکت‌های استرالیایی در حال تردد و رفت‌وآمد هستند و کره‌ای‌ها از جمله شرکت پوسکو که یک شرکت معتبر است با ما یک یادداشت تفاهم امضا کرده است. یکی دیگر از شرکت‌های زیر نظر پسکو برای ساخت بندر پارسیان اعلام آمادگی کرده است. این شرکت قرار است با نالکوی هند به عنوان یک شرکت بزرگ آلومینیومی، یک شرکت مشترک برای تولید آلومینیوم در ایران احداث کند. در واقع خیلی از شرکت‌های معتبر هم‌اکنون برای همکاری با ایران اعلام آمادگی کرده‌اند و امیدواریم شرکت‌های معتبر بزرگ دیگر مثل BHP استرالیا نیز در آینده نزدیک برای همکاری اعلام آمادگی کنند.
به نظر شما چه زمان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران عملیاتی خواهد شد؟
در حال حاضر شرکت‌های ایتالیایی همکاری با ایران را آغاز کرده‌اند از جمله صندوق ضمانت آنها که ذکر شد، قراردادی با شرکت اَکسِن فرانسه نیز منعقد شد. مقدمات لازم برای همکاری و انعقاد قرارداد با شرکت‌های آلمانی فراهم شده و پیش‌بینی می‌شود که به‌طور حتم اجرایی خواهد شد. بعد از سفر رئیس‌جمهور کره به ایران همچنین شرکت‌های کره‌ای برای همکاری با شرکت‌های ایرانی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. باید بپذیریم که سیستم بانکی در همه جای دنیا سیستم کند و محافظه‌کاری است و همچنین مستلزم زمان است. برخی از پروژه‌ها هم‌اکنون آغاز شده‌اند، به عنوان مثال پروژه تیتانیوم کهنوج که یکی از تاریخی‌ترین پروژه‌هایی است که بیش از 20، 25 سال بر روی زمین مانده است که به دلایل مختلف این پروژه تعریف شده اما شروع نشده، اما پس از برجام جوینت‌های شرکت‌های مشترک پیمانکاری ایرانی خارجی برای همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرده‌اند به گونه‌ای که برخی از شرکت‌های معتبر استرالیایی، انگلیسی و شرکت‌های لهستانی در مناقصه شرکت و با همدیگر رقابت می‌کنند. این نشان‌دهنده این است که در حوزه فاینانس مشکلات در حال مرتفع شدن است.
آیا اهداف ترسیم‌شده برای سال 1404 در صنایع فولادی و معدنی کشور قابل بازبینی است؟
بر اساس آخرین گزارش‌ها، هفته گذشته طی جلسه‌ای با مشاور طرح جامع فولاد در شرکت ملی فولاد، این طرح را بررسی کردیم که آیا نیاز به بازنگری دارد یا نه. طرح‌ها بر اساس موقعیت فیزیکی خود باید سالی یک بار بازنگری شوند. در جلسه مذکور به نتیجه رسیدیم که طرح 55 میلیون تن فولاد عملی است. معتقدیم که طرح‌های فولاد، آلومینیوم و مس به‌طور حتم می‌تواند عملیاتی شود و امید است با تسریع در برجام برخی از دست‌اندازی‌های کنونی برطرف شود. پیش‌بینی می‌شود که تا سه چهار سال آینده میزان اعدادی که برای ظرفیت طرح‌ها در نظر گرفته شده به منظور افزایش سقف، قابل‌بازنگری باشد.
آیا با توجه به کاهش تقاضا، کشور ظرفیت میزان تولید ترسیم شده برای افق 1404 را دارد؟
در شرایط کنونی باید بیشتر به سمت کسب بازارهای بین‌المللی برویم چرا که با دارا بودن معادن خوب در کنار گاز باید نگاهمان به سوی بازارهای بین‌المللی سوق داده شود و باید نگاه برون‌گرا داشته باشیم، ضمن اینکه در بعضی از حوزه‌ها کشور از مصرف خوبی برخوردار نیست. در حال حاضر میزان مصرف سرانه فولاد در کشور حدود 200کیلو است، که به عنوان یک کشور پیشرفته باید این میزان به 350 کیلو به ازای هر نفر برسد. برای رسیدن به این میزان باید شهرها و منازل مسکونی فرسوده بازسازی و چرخش واحدهای تولیدی موجب حرکت و بقای واحدی تولیدی صنعتی پایین‌دستی شود. به عنوان مثال کشور با دارا بودن معادن مس باید به یک صادرکننده اصلی مس در دنیا تبدیل شود. در زمینه آلومینیوم باید از ارزش افزوده منابع گازی کشور استفاده کنیم. چرا که علاوه بر تامین مصرف داخلی کشور دو مهم را باید در نظر بگیریم. اول اینکه تامین بازار مصرف 350 میلیون نفر یعنی حوزه ایران و آسیای میانه و همسایگان اطرافمان و در کنارش صادرات را از اهداف مهم قرار دهیم.
طرح‌های هفت‌گانه فولادی به کجا رسید؟
خوشبختانه طرح‌های هفت‌گانه فولادی با تمام مشکلاتی که داشتند سرانجام با تلاش و همت سرمایه‌گذاران، شرکت فولاد و همچنین پیمانکاران و مشاوران و پشتیبانی‌های ایمیدرو در مرحله اجرا قرار دارند به گونه‌ای که هم‌اکنون عملیات تولید آهن اسفنجی 800 هزار تنی سپیددشت، آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود که اگر استانداری چهارمحال و بختیاری طبق وظیفه‌ای که قبول کرده مساله آب آنجا را حل کند و کار لوله‌کشی آن را انجام دهد و آب مورد نیاز تامین شود در تیرماه سال جاری افتتاح خواهد شد. همچنین پیش‌بینی می‌شود در شهریورماه امسال آهن اسفنجی شرکت فولاد شادگان به بهره‌برداری برسد. همچنین پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری بین دو تا سه شرکت دیگر از هفت طرح فولادی به بهره‌برداری برسند. در حال حاضر عملیات اجرایی فولادسازی شرکت‌های نی‌ریز، سپیددشت و شادگان آغاز شده و مشکلاتی که با فاینانسر و تامین‌کننده مالی چینی بود نیز برطرف شده است. به گونه‌ای که تخفیف‌های خوبی در این زمینه گرفته شد و مشکلاتی که در این طرح‌ها بود تا حد زیادی هم از نظر قیمت و هم از لحاظ کیفیت برطرف شد. پیش‌بینی می‌شود که حداقل پنج طرح از جمله تمامی طرح‌های آهن اسفنجی تا پایان
امسال به بهره‌برداری برسند.
با بهره‌برداری از طرح‌های آهن اسفنجی تا پایان امسال میزان ظرفیت تولید آن چقدر می‌شود؟
در صورت بهره‌برداری تا پایان امسال چهار میلیون تن به ظرفیت آهن اسفنجی کشور افزوده خواهد شد، با راه‌اندازی آهن اسفنجی‌های حوزه کرمان از جمله فولاد سیرجان هم‌اکنون آهن اسفنجی کشور در مرحله صادرات قرار گرفته است، اخیراً فولاد سیرجان با حمایت ایمیدرو توانست قرارداد 60 هزارتنی با فولاد کویت‌استیل منعقد کند که امید است در آینده‌ای نزدیک عملیاتی شود.
بهره‌برداری از مابقی طرح‌های هفت‌گانه به سال‌های آینده موکول خواهد شد؟
در نیمه نخست سال آینده به بهره‌برداری خواهند رسید. چرا که مشکل اصلی آنها تامین منابع مالی بود به گونه‌ای که دو طرح قائنات و بافق از سایر طرح‌ها به دلیل مشکلات مالی به تعویق افتادند چرا که با تغییر سرمایه‌گذار مواجه شدند و این امر موجب شد که هر کدام از این طرح‌ها پنج الی شش ماه با وقفه در ساخت روبه‌رو شوند.
و سخن پایانی؟
در دورانی که بحث اصلی، اقتصاد مقاومتی است معدن می‌تواند یکی از اصلی‌ترین محورها باشد، به معدنکاران و صنعتکاران و صنایع معدنی و کارگران شریف و زحمت‌کش این حوزه تبریک عرض می‌کنم که با شغل سخت و زیان‌آور به ویژه در حوزه زغال‌سنگ به توسعه کشور کمک می‌کنند و امیدوارم همه با هم، بخش خصوصی و دولتی و غیردولتی، برای سربلندی کشور دست به دست دهند تا بتوانیم کشورمان را به 10 کشور برتر دنیا برسانیم.
دیدگاه تان را بنویسید