تاریخ انتشار:
مدیرعامل پتروشیمی مکران از چشم‌انداز صنعت پتروشیمی می‌گوید
گلوگاه خوراک
از مهم‌ترین مزیت‌های مکران نسبت به کشورهای منطقه نیز دسترسی به نیروی انسانی مناسب است اما مهم‌ترین پیش‌نیازها و ابزار رقابت در صنعت پتروشیمی قیمت محصولات است که آنها با کیفیت و قیمت خوبی محصولات خود را به بازارهای جهانی عرضه می‌کنند و عمدتاً این به دلیل قیمت خوراک آنهاست، اما ما از این مزیت رقابتی برخوردار نیستیم.
«پتروشیمی مکران» این روزها به عنوان مقصد جدید سرمایه‌گذاران معرفی شده است؛ سایت پتروشیمی در جنوب شرقی کشور واقع در چابهار. سایت پتروشیمی مکران که قرار است در 10 سال آینده به بزرگ‌ترین هاب خصوصی پتروشیمی کشور بدل شود با توان بخش خصوصی راهاندازی شده و این روزها به پروژه جذابی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تبدیل شده است. انواع معافیت‌ها در این سایت پتروشیمی موجب شده تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی آن را به عنوان هدف اولویت‌دار خود برای سرمایه‌گذاری تعیین کنند. براین اساس به گفت‌وگو با محمدرضا موثقی‌نیا مدیرعامل شرکت پتروشیمی مکران نشسته‌ایم تا به چند و چون وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها و معافیت‌های سرمایه‌گذاری در این منطقه و چشم‌انداز صنعتی پتروشیمی در ایران بپردازیم.
آقای مهندس، صنعت پتروشیمی در ایران به عنوان یک صنعت پرسود، معرفی شده است، شما به عنوان یک مدیر فعال در این حوزه آیا صنعت پتروشمی را در کشور یک صنعت پیشران اقتصادی می‌دانید؟ نگاه شما به این صنعت چگونه است و آیا شرایط برای سوددهی این صنعت فراهم است یا خیر؟
به اعتقاد من صنعتی پیشران اقتصادی می‌تواند باشد که عرضه و تقاضای محصولاتش در بازار تعادل داشته باشد، یعنی تقاضا بیشتر از عرضه باشد و امکان توسعه آن صنعت نیز برقرار باشد. به نظر من بازار مصرف پتروشیمی‌ها به‌رغم اتفاقات منفی رقابتی که در جهان در حال وقوع است همچون منابع گازی جدید آمریکا و استخراج متانول از زغال‌سنگ در چین، رو به توسعه است. در 25 سال گذشته نزدیک به پنج درصد مصرف محصولات پتروشیمی در دنیا افزایش پیدا کرده است.
همچنین سلایق و سطح رفاه مردم نیز رو به افزایش است و پیش‌بینی می‌شود که در 25 سال آینده افزایش مصرف محصولات پتروشیمی به 10 درصد برسد.
این موضوع برای ما جنبه مثبت دارد اما به نظر من با تمامی این شرایط ایران باید سهم خود را در بازار جهانی حفظ کرده و با استفاده از روش‌های مختلف به دنبال افزایش این سهم باشد، چرا که رقابت سختی در حال شکل‌گیری است. در زمان حاضر عربستان طرح‌های متانول را از برنامه‌های تولید بلندمدت خارج کرده است و بیشتر روی صنایع پایین‌دستی متمرکز شده است که این موضوع برای ایران هم می‌تواند تهدید و هم فرصت باشد.
دولت باید چه استراتژی برای توسعه این صنعت داشته باشد و به اعتقاد شما اکنون استراتژی مدونی برای این موضوع وجود دارد یا خیر؟
معتقدم دولت باید در زمینه خوراک پتروشیمی‌ها کمک زیادی به مجموعه‌ها بکند چرا که وضعیت رقابت با دنیا به صورتی است که با توجه دولت می‌توانیم شرایط رقابتی خوبی داشته باشیم و امکان تعیین قیمت‌های مناسب برای صادرکنندگان در بازارهای جهانی فراهم می‌شود.
بگذارید به شما راحت بگویم که منظورم از حمایت دولت از خوراک پتروشیمی‌ها چیست، به عنوان مثال یکی از مدیران فولادی چندی پیش نقل می‌کرد که «برای راهاندازی یک واحد فولادی از شرکت مشاور چینی کمک گرفته و این واحد فولادی را راهاندازی کرده‌اند. پس از راهاندازی و بهره‌برداری، با ارائه محصولات فولادی به بازار متوجه شدیم که قیمت ما مقرون به صرفه نیست و در بازار جهانی کسی از ما خرید نمی‌کند و اتفاقاً همان شرکت مشاور چینی با تکنولوژی مانند تکنولوژی ما در حال تولید فولاد با قیمتی پایین‌تر از قیمت ما در بازار بود. وقتی دلیل را جویا شدیم متوجه شدیم که دولت چین به شرکت‌های تولیدکننده فولاد با هدف توسعه صادرات یارانه می‌دهد.»
این بدان معناست که دولت‌ها مجموعه‌های خصوصی را برای ورود به بازار جهانی و رقابت در بازار جهانی حمایت می‌کنند حال در ایران به نظر من شرکت‌های پتروشیمی به دنبال دریافت یارانه نیستند، اما انتظار دارند که قیمت خوراک همچون قیمت‌های منطقه رقابتی باشد، چرا که اکنون قیمت خوراک بیش از 55 درصد قیمت تمام‌شده را تشکیل می‌دهد و امکان رقابت را از تولیدکنندگان داخلی در بازار رقابتی دنیا می‌گیرد.
این وظیفه دولت است تا قیمت خوراک را برای پتروشیمی‌های داخلی رقابتی کند. همچنین با توجه به اینکه در برنامه پنج‌ساله ششم کشور قرار است ظرفیت اسمی تولید محصولات پتروشیمی در ایران به 130 میلیون تن در سال برسد در حالی که امروز این ظرفیت زیر 60 میلیون تن است به این معنی که ما در پایان برنامه ششم باید این ظرفیت را به دو برابر افزایش دهیم و همچنین ارزش صادرات به 40 میلیارد دلار افزایش پیدا کند، این در حالی است که ارزش صادرات محصولات پتروشیمی در زمان حاضر حدود 10 میلیارد دلار است. همه اینها نشان از آن دارد که دولت به دنبال توسعه این صنعت در کشور است اما ابزار آن هنوز فراهم نشده و ابزار این توسعه اول قیمت خوراک و پس از آن سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی است.
به نظر می‌رسد برای رسیدن به هدف 130 میلیون تنی بایستی 35 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در برنامه ششم توسعه کشور صورت گیرد. با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از این حجم سرمایه‌گذاری باید به صورتی که متضمن منافع ملی باشد از خارج از کشور تامین شود، لازم است چاره‌ای برای این موضوعات اندیشیده شود و ابزارهای لازم برای توسعه این صنعت فراهم شود. از این‌رو صنعت پتروشیمی می‌تواند یک صنعت پیشرو باشد و تکنولوژی‌های جدید این صنعت نیز قابل دسترس است اما گلوگاه اصلی برای رقابت شرکت‌های پتروشیمی در بازارهای جهانی وضعیت خوراک است که باید حل و فصل شود تا از این طریق هم این صنعت بیش از پیش سودده باشد تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی از سرمایه‌گذاری در این صنعت استقبال کنند. در این مسیر باید مسائلی همچون مقررات بانکی، بیمه‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای جدید بانکی نیز حل شود تا از این طریق بتوانیم مشکلات موجود را که در سال‌های گذشته به دلیل ضعف‌های داخلی و نیز تحریم‌ها به وجود آمده است، مرتفع کنیم چرا که بدون تغییر دادن این موضوعات نمی‌توان چشم‌انداز موفقی داشت.
به اعتقاد شما استراتژی که از سوی دولت برای این صنعت تعریف شده است، چیست؟ و در صورت وجود چنین استراتژی آیا شرکت‌های فعال در صنعت پتروشیمی برای 10 سال آینده خود برنامه‌‌ای در دستور کار دارند؟
از مهم‌ترین مزیت‌های مکران نسبت به کشورهای منطقه نیز دسترسی به نیروی انسانی مناسب است اما مهم‌ترین پیش‌نیازها و ابزار رقابت در صنعت پتروشیمی قیمت محصولات است که آنها با کیفیت و قیمت خوبی محصولات خود را به بازارهای جهانی عرضه می‌کنند و عمدتاً این به دلیل قیمت خوراک آنهاست، اما ما از این مزیت رقابتی برخوردار نیستیم.
یکی از سیاست‌هایی که وزیر نفت چندین بار در سخنرانی‌های خود اعلام کردند، این است که برنامه‌های تشویقی در نظر گرفتند تا از طریق آن پتروشیمی‌ها به سمت صنایع پایین‌دستی سوق داده شوند. این بدان معناست که برای توسعه متانولی که در سال‌های گذشته انجام شده و در سال‌های آینده نیز ناگزیر به انجام آن هستیم، نیاز به صنایع پایین‌دستی وجود دارد.
ما نیز در شهرک پتروشیمی مکران سرمایه‌گذاری‌های لازم را روی صنایع پایین‌دستی انجام خواهیم داد، بنابراین توسعه صنایع بالادستی به عنوان پیش‌نیاز سرمایه‌گذاری در توسعه صنایع پایین‌دستی موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود. به اعتقاد من برای اینکه به اهداف برنامه ششم توسعه کشور برسیم باید قوانین بازنگری شود و نرخ خوراک نسبت به منطقه مقرون به صرفه و رقابتی شود.
وضعیت سایت پتروشیمی مکران چگونه است و این پروژه چه مزیت‌هایی نسبت به پروژه‌های قبلی دارد؟
احداث این مجموعه بزرگ حدود 26 میلیون تن سالانه محصولات پتروشیمی خواهد داشت و این محصولات با رویکرد صادراتی تولید خواهد شد که ارزشی بالغ بر 14 میلیارد دلار ارزش بازار سالانه محصولات آن خواهد بود.
با راهاندازی پتروشیمی مکران چه تعداد شغل ایجاد می‌شود؟
این سایت پتروشیمی 16 تا 17 هزار شغل به صورت مستقیم و دو تا سه برابر آن مشاغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند.
نکته مهم و موثر در این پتروشیمی آن است که ما تمام تلاشمان را کرده‌ایم تا از امکانات، توانمندی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری شرکت‌های ایرانی استفاده کنیم و در ادامه تلاش خواهیم کرد که به تکنولوژی روز دنیا دسترسی داشته باشیم. از مزایای دیگر سایت پتروشیمی مکران، نزدیکی به آب‌های آزاد است که موجب می‌شود صادرات محصولات پتروشیمی به سهولت انجام شود و به بازارهای هدفی همچون هند، پاکستان و چین بسیار نزدیکیم. یکی از مهم‌ترین مزایای پتروشیمی مکران، نسبت به عسلویه و ماهشهر همین نزدیکی به بازارهای هدف است و بخش دیگر آن وجود زنجیره پایین‌دستی در پتروشیمی مکران است.
آیا ویژگی‌های مکران منحصر به ایران است یا در منطقه مشابه آن وجود دارد؟ برتری‌های این سایت در منطقه را بگویید؟
تکنولوژی ساخت پتروشیمی مکران با عمان و عربستان قابل مقایسه نیست اما در زمینه دسترسی به بازارهای هدف ما از برتری و مزیت بسیار خوبی برخورداریم. چرا که هم دسترسی به خوراک داریم هم دسترسی به بازارها. از مهم‌ترین مزیت‌های ما نسبت به کشورهای منطقه نیز دسترسی به نیروی انسانی مناسب است اما مهم‌ترین پیش‌نیازها و ابزار رقابت در صنعت پتروشیمی قیمت محصولات است که آنها با کیفیت و قیمت خوبی محصولات خود را به بازارهای جهانی عرضه می‌کنند و عمدتاً این به دلیل قیمت خوراک آنهاست، اما ما از این مزیت رقابتی برخوردار نیستیم.
این حوزه چه مزایایی نسبت به بخش‌هایی همچون عسلویه و ماهشهر دارد؟
محل قرارگیری سایت پتروشیمی مکران در منطقه آزاد چابهار به گونه‌ای است که هم در منطقه آزاد قرار دارد و هم در استان محروم سیستان و بلوچستان، بنابراین این سایت پتروشیمی می‌تواند از معافیت‌های این دو بخش بهره‌مند شود. مهم‌ترین معافیت قانونی، معافیت نرخ خوراک مجتمع‌های پتروشیمی است به طوری که نرخ خوراک در کشور هر میزان تعیین شود، آن سایت از دو معافیت منطقه محروم و منطقه آزاد برخوردار خواهد شد که روی هم رفته حدود 20 تا 25 درصد در قیمت خوراک کاهش خواهد داشت.
از آنجا که قیمت خوراک نیز در محاسبات اقتصادی پتروشیمی‌ها وزن بالایی دارد این موضوع بسیار قابل توجه است. همچنین مناطق آزاد در کل کشور از معافیت مالیاتی 20ساله برخوردارند و این موضوع نیز برای سرمایه‌گذاران از جذابیت ویژه‌ای
برخوردار است. از سوی دیگر به تازگی نیز وزیر نفت اعلام کردند که چنانچه مجتمع‌های پتروشیمی زنجیره صنایع پایین‌دستی را تکمیل کنند از تخفیف خوراک تا 30 درصد برخوردار خواهد شد که البته این مزیت نیز به تخفیفات و مزایای پیشین افزوده خواهد شد.
بر این اساس چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی را روشن می‌بینید؟
حتماً همین‌طور است. برنامه‌‌ریزی‌ها در کشور به سمت توسعه این صنعت پیش می‌رود و بر اساس اعلام مسوولان کشور تا پایان برنامه ششم توسعه ارزش تولیدات محصولات پتروشیمی در ایران به 70 میلیارد دلار می‌رسد. سیاستگذاری‌های فعلی دولت در زمینه جذب سرمایه‌گذار در این بخش نیز موجب تقویت این صنعت شده است. همچنین پتروشیمی مکران به دلیل واقع شدن در چابهار از مزایای قابل توجه دیگری در مقابل دو هاب دیگر پتروشیمی دیگر کشورها برخوردار است و آن نزدیکی به بازارهای هدف پتروشیمی است که در زمان حاضر عمده بازارهای هدف پتروشیمی کشورهای چین و هند هستند که فاصله چابهار به نسبت عسلویه و ماهشهر تا چین و هند، حدود یک هزار کیلومتر کوتاه‌تر است و این موضوع سهم قابل توجهی از هزینه‌های حمل و نقل را به خود اختصاص می‌دهد.
سایت پتروشیمی مکران چه مزایای دیگری به نسبت ماهشهر و عسلویه دارد؟
یکی دیگر از برتری‌های مکران نسبت به هاب‌های فعلی پتروشیمی در کشور، عبور محصولات سایت‌های پیشین از خلیج‌فارس است که بعضاً در مقاطع مختلف زمانی مشکلاتی در عبور و مرور وجود داشته این در حالی است که سایت مکران در منطقه‌ای امن‌تر و در جوار دریای عمان قرار دارد. از دیگر مزایای واقع شدن در چابهار می‌توان به وجود نیروی انسانی بکر، متخصص و ارزان این منطقه اشاره کرد، همچنین وجود سه دانشگاه در چابهار، احداث خط ریلی چابهار و اتصال آن به خط سراسری تا اواخر 96 و همچنین عبور این خط از کنار واحدهای پتروشیمی مکران؛ احداث فرودگاه جدید در چابهار که مراحل تصویب آن در دولت نهایی شده و نیز قرارگیری در جوار بندر شهید بهشتی و اختصاص 20 هکتار زمین از این بخش به عنوان مخازن اختصاصی مکران با هدف صادرات محصولات از دیگر مزایای سایت پتروشیمی مکران است.
با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر آبادسازی سواحل مکران و همچنین تاکید بسیار رئیس‌جمهور و معاون اول به نظر می‌رسد پشتوانه مسوولان نظام نیز به سرعت‌بخشی پروژه‌های مکران کمک کند؟
بله، خوشبختانه مسوولان نظام به دنبال توسعه این منطقه هستند و حتی در لایحه برنامه ششم توسعه نیز یک بند تبیین شده که بر اساس آن بایستی سازمان توسعه مکران ایجاد شود.
پروژه پتروشیمی مکران در زمان حاضر در چه مراحلی است؟
خوشبختانه مجوزهای زیست‌محیطی لازم دریافت شده، زمین 20هکتاری به عنوان مخازن اختصاصی در بندر شهید بهشتی در اختیار گرفته شده، قرارداد تکمیل خط انتقال گاز ایرانشهر به چابهار نیز منعقد شده است، همچنین مطابق دستور وزیر نفت 30 میلیون مترمکعب خوراک در فاز یک به سایت مکران اختصاص داده شده است و عملیات مهندسی و عمرانی احداث واحد یوتیلیتی نیز از سوی سه سرمایه‌گذار آغاز شده است. همچنین با فراخوان جذب سرمایه‌گذار موفق به شناسایی سرمایه‌گذار برای چهار واحد دیگر در سایت شدیم که این چهار واحد حدود دو میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. واحد HSE آتش‌نشانی، بهداری و ساختمان اداری سایت نیز راهاندازی شده است. اقدامات مهندسی مخازن اختصاصی در بندر بهشتی نیز به پایان رسیده است و کار مهندسی خط لوله نیز به زودی آغاز می‌شود.
تقسیم‌بندی سرمایه‌گذاران فعلی سایت مکران به چه صورت است و چشم‌انداز این سایت را چگونه می‌بینید؟
در زمان حاضر سرمایه‌گذاران مستقیم 20 درصد خارجی و 80 درصد داخلی هستند. درباره چشم‌انداز پتروشیمی مکران نیز باید بگویم این پروژه شامل 18 واحد پتروشیمی است که در یک برنامه 10ساله احداث خواهد شد. پیش‌بینی ما این است که فاز یک که شامل شش واحد پتروشیمی، فاز یک مجتمع یوتیلیتی و فاز یک مخازن اختصاصی واقع در بندر بهشتی است تا اواسط سال 1397 با اعتبار پنج میلیارد‌دلاری راهاندازی شود.
در نهایت چالش‌هایی که به اعتقاد شما باید رفع شود تا صنعت پتروشیمی توسعه یابد، چیست؟
به نظر من اولین و مهم‌ترین مساله تثبیت شرایط سرمایه‌گذاری و تثبیت قیمت خوراک در کشور است که در جذب سرمایه‌گذاری بسیار موثر است. همچنین تعیین و تدوین برنامه 20ساله توسعه جامع پتروشیمی در کشور که بسیار ضروری است. این موارد می‌تواند کمک شایانی به توسعه حوزه پتروشیمی در کشور کند.
دیدگاه تان را بنویسید