چشم امیدمان به آزادسازی است

مدتی است که مسوولان صنعت حمل‌ونقل هوایی بر آزادسازی نرخ بلیت هواپیما تاکید دارند. اگر این اتفاق رخ دهد و آزادسازی به شکلی اجرایی شود می‌توان امیدوار بود اتفاقات خوشایندی در جهت رشد و پویایی این صنعت رخ دهد. نرخ‌های تکلیفی همواره مانعی برای توسعه صنعت حمل‌ونقل هوایی بوده‌اند. در حالی که هزینه‌های ایرلاین‌ها ثابت نیست و به چند متغیر وابسته است اما تعیین نرخ‌ها از سوی دولت باعث شده تا ایرلاین‌ها نتوانند همخوانی میان درآمدها و هزینه‌هایشان ایجاد کنند. به‌ویژه در سال‌های اخیر با توجه به افزایش قیمت دلار هزینه‌های صنعت حمل‌ونقل هوایی نیز افزایش یافته است. حتی در برخی موارد این هزینه‌ها تا 250 درصد رشد کرده است. در این شرایط تنها آزادسازی می‌تواند به بقای این صنعت کمک کند. آنچه مشخص است عزم مدیران و فعالان این صنعت به آزادسازی نرخ بلیت هواپیماست. به همین جهت در جلسه‌ای که هفته گذشته با حضور رئیس‌ سازمان هواپیمایی کشوری و مدیران عامل شرکت‌های هواپیمایی برگزار شد و بالغ بر 16 مدیر ایرلاین‌های داخلی حضور داشتند جزییات و دستورالعمل‌های آزادسازی مطرح و بررسی شد. بر این اساس تصمیم گرفته شد تا ایرلاین‌ها هریک قیمت تمام‌شده خدمات پروازی را که می‌دهند محاسبه کنند و قیمت‌های پیشنهادی خود را به سازمان هواپیمایی کشوری ارائه دهند تا این سازمان نیز بر مبنای این قیمت‌ها تصمیمات لازم را بگیرد. همچنین قرار شد انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز در این زمینه پیشنهادات و نظرات لازم را به سازمان هواپیمایی کشوری بدهد. در حال حاضر به رغم اینکه رئیس‌ انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرده است از هفته گذشته آزادسازی قیمت بلیت هواپیما به شکل آزمایشی آغاز شده است اما تا پایان هفته گذشته هیچ گونه مجوز افزایش قیمت به ایرلاین‌ها داده نشده است. همان‌طور که تاکید کردم قرار است ایرلاین‌ها نرخ‌های خود را بر اساس هزینه‌هایشان محاسبه کنند و نرخ‌های پیشنهادی را ارائه دهند. در حال حاضر پیشنهادات مختلفی درباره تعیین قیمت مطرح است. بر اساس پیشنهاداتی که در جلسات مطرح شده است و تبادل نظرات بین مسوولان سازمان هواپیمایی کشوری و ایرلاین‌های داخلی ظاهراً قرار است تعیین سقف برای افزایش قیمت اعمال شود. یعنی دولت سقفی را تعیین می‌کند تا ایرلاین‌ها با توجه به آن بیش از حد مجاز نرخ‌هایشان را افزایش ندهند. بر این اساس شرکت‌ها می‌توانند برای انجام رقابت قیمت‌های خود را زیر سقف تعیین‌شده ارائه دهند. اگر این اتفاق رخ دهد و سقف تعیین شود دیگر نمی‌توان گفت آزادسازی انجام شده است بلکه تنها افزایش قیمت رخ داده است. به نظر می‌رسد ما با اجرای واقعی آزادسازی در صنعت حمل‌ونقل هوایی فاصله داریم. البته هنوز مشخص نیست که سازمان هواپیمایی چه سقفی را برای افزایش در نظر می‌گیرد. در حال حاضر مسائل مختلفی مطرح است اما به تایید نرسیده است که بتوانیم دقیقاً بگوییم دولت قرار است سقف تعیین کند یا این که آزادسازی به‌طور کامل اجرایی خواهد شد. البته باید به فال نیک بگیریم که سرانجام دولت عزم خود را جزم کرده است تا آزادسازی اجرایی شود. اما اینکه آزادسازی به چه شکلی اجرایی شود یا اینکه قرار است مرحله به مرحله این کار انجام شود باید منتظر ماند تا در روزهای آینده چه تصمیماتی در این زمینه گرفته خواهد شد. طبیعی است اختلاف‌نظرهایی میان ایرلاین‌ها و سازمان هواپیمایی در شیوه اجرای آزادسازی مطرح باشد. سازمان هواپیمایی نهاد حاکمیتی و ناظر است و باید تمامی عوامل را در آزادسازی در نظر بگیرد و جوانب را بسنجد. از طرفی ایرلاین‌ها نیز چشم امیدشان به آزادسازی است. سال‌هاست به آنها وعده داده شده است که نرخ‌های خدمات هوایی آزاد می‌شود تا بتوانند در رقابت با یکدیگر به بخش قابل توجهی از تقاضاهای بازار پاسخ دهند و در این بین هزینه‌های خود را جبران کنند. به هر شکل اختلاف‌نظر طبیعی است. چنانچه آزادسازی اجرایی شود به‌تدریج چالش‌ها رفع و مشکلات شناسایی می‌شوند. خوشبختانه در حال حاضر سازمان هواپیمایی کشوری با انجمن شرکت‌های هواپیمایی تعاملات سازنده‌ای دارند. این انجمن نیز به‌عنوان نماینده ایرلاین‌های داخلی کشور خواسته‌ها و نظرات ایرلاین‌ها را با نهاد رگولاتور و حاکمیتی مطرح می‌کند. تا اینجای کار مشکلی وجود ندارد و امیدواریم به‌زودی توافقات لازم انجام شود تا پروسه آزادسازی پس از حدود سه سال انتظار کلید بخورد. البته اگر آزادسازی اجرایی شود بهتر است سایر بخش‌ها نیز با دولت همکاری کنند و قیمت‌هایشان را افزایش ندهند. وقتی نرخ عوارض فرودگاهی افزایش یابد یا سایر هزینه‌ها چون نرخ سوخت تغییر کند طبیعی است اثر افزایش قیمتی که در آزادسازی رخ داده شده است از میان می‌رود. تنها افزایش قیمتی داده شده است و دیگر اتفاق خاصی رخ نداده تا شرکت‌ها بتوانند در رقابت با یکدیگر و پایین آوردن هزینه‌هایشان خدمات را با قیمت متناسب ارائه دهند.