اثر ارز بر صادرات

گزارش بانک مرکزی در ماه آذر عنوان می‌کند که از سه شاخص توصیفی سطح قیمت‌ها در کالا و خدمات، تورم در دو شاخص «تولید‌کننده» و «صادراتی» در مقیاس ماهانه به ترتیب منفی 7/0 و 5 بوده است و رشد قیمتی در «شاخص مصرف‌کننده» نیز به 5/0 درصد رسیده است.
جدیدترین گزارش بانک مرکزی از شاخص‌های ماهانه اقتصادی، در آخرین ماه پاییزی منتشر شد. در این بین، سه گزارش اصلی، «شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی»، «شاخص بهای تولید‌کننده» و «شاخص بهای مصرفی» تصویری از حرکت قیمت‌های کالا و خدمات در اقتصاد کشور نمایان می‌کند. بررسی‌ها در این آمار حاکی از آن است که پس از روی کار آمدن دولت جدید و تغییر در سیاست‌های اقتصادی، نوسان در بهای کالا و خدمات، تا حدود زیادی کنترل شد و این روند در سه‌ماهه سوم امسال نیز ادامه داشت.

شاخص بهای صادراتی
بعد از روی کار آمدن دولت جدید، واکنش به تغییرات قیمت، در کالا و خدمات صادراتی نسبت به سایر شاخص‌ها با سرعت بیشتری رخ داد. روند تغییرات در این شاخص علاوه بر قیمت تمام‌شده کالاها و خدمات، متاثر از حرکت قیمت ارز در اقتصاد است، چنان‌که محاسبات برای تعیین شاخص صادراتی بر اساس برابری قیمت ارز در بازار آزاد و بر حسب پول داخلی صورت می‌گیرد. پس از افت قیمت ارز خارجی، روند کاهشی به سطح قیمت‌های کالای صادراتی نیز منتقل شد. آمار منتشر‌شده از شاخص صادراتی در آخرین ماه پاییزی باز هم منفی بود. بر این اساس بهای خدمات و کالای صادراتی نسبت به ماه قبل در حدود پنج درصد افت داشت، که این رقم بیشترین کاهش در پاییز امسال بود. در دو ماه مهر و آبان امسال، شاخص کالاهای صادراتی به ترتیب منفی 4/3 و یک درصد گزارش شده است.
آمار بانک مرکزی می‌گوید در سومین فصل پاییز امسال از نرخ دو ارز خارجی دلار و یورو به ترتیب 2/2 و 7/1 درصد کاسته شده است، حال آنکه پایین آمدن شاخص کالای صادراتی به مراتب بیشتر بوده است. می‌توان یکی از مهم‌ترین دلایل اختلاف تغییرات در نرخ ارز و شاخص صادراتی را عامل زمان دانست و عنوان کرد که اثرات کاهش نرخ ارز در ماه‌های آینده در شاخص صادراتی نیز ادامه خواهد یافت. بی‌شک ادامه روند کاهشی در کالا و خدمات صادراتی، سرمایه‌گذاری در این بخش را تحت تاثیر قرار خواهد داد و جلوگیری از کاهش بیش از پیش در نرخ ارز می‌تواند به رقابت‌پذیری در بازار کالا و خدمات صادراتی کمک کند.

شاخص بهای تولید‌کننده
شاخص کالا و خدمات تولید، دومین شاخص قیمتی بود که در آن روند افزایش تورم ماهانه متوقف شد. گزارش‌ها در این بخش، حاکی از آن است که رشد قیمتی در کالا و خدمات تولیدی پس از 51 ماه تغییر مسیر داد و به زیر صفر رسید. بر این اساس سطح قیمت‌های تولیدی در سومین ماه پاییزی امسال در بازه ماهانه حدود 7/0 درصد کاهش یافت، حال آنکه، تورم این شاخص در ماه‌های مهر و آبان امسال 2 و 1/2 درصد بوده است.
شاخص بهای تولیدی بر اساس قیمت و کالاهای تولیدی، یک شاخص «پیشرو» است. این شاخص نشان‌دهنده تغییرات هزینه تمام‌شده در تولیدات بوده است، که نوسانات در این شاخص با یک بازه زمانی به تغییرات تورم در جامعه منتقل می‌شود؛ بنابراین با توجه به کاهش سطح قیمت‌ها در کالا و خدمات تولیدی، بیراه نیست که در آینده تورم ماهانه زیر صفر در کالا و خدمات مصرفی نیز مشاهده شود. تورم منفی در کالای تولیدی در حالی رخ داده که برخی کارشناسان معتقدند کاهش بیش از حد در قیمت‌ها و اعمال سیاست‌های انقباضی شدید پیامد‌های منفی را در زمان رکود بر جای می‌گذارد. زیرا فضای حاکم برای کاهش قیمت‌ها در آینده باعث شده خرید و فروش در بازارهای مصرفی به تعویق بیفتد و کاهش تقاضا در این بخش، بر پایین آمدن بهای کالا و خدمات اثر گذاشته است. روند تعیین شاخص بهای تولید‌کننده متشکل از سه زیرمجموعه اختصاصی کشاورزی، صنعت و خدمات بوده است که برآیند شاخص‌ها در این سه بخش، سطح قیمت را در کالا و خدمات تولیدی مشخص می‌کند. در ماه آذر امسال تغییرات دو بخش کشاورزی و صنعت به ترتیب منفی 9/0و 3/1بوده است، اما قیمت‌ها در خدمات بر خلاف دو بخش دیگر در حدود 1/1درصد افزایش یافت. این موضوع بیان می‌کند که کاهش تورم تولیدی بیشتر تحت تاثیر افت قیمت‌ها در کالاهای تولیدی بوده است و افزایش در قیمت‌های خدماتی نتوانسته حاصل آن را مثبت کند.

شاخص بهای مصرف‌کننده
تورم ماهانه در بخش کالا و خدمات مصرفی در آذر‌ماه سال جاری به کمترین میزان خود از ابتدای سال جاری رسید. گزارش‌های بانک مرکزی می‌گوید قیمت‌ها در این بخش نسبت به ماه پیش در حدود 5/0درصد افزایش یافته است. به نظر می‌رسد شاخص کالاهای مصرفی در قله خود قرار دارد و چشم‌انداز کاهشی، برای آینده این شاخص دور از ذهن نیست. نگاه به روند پاییزی نیز موید این موضوع است که قیمت‌ها در مسیر سرازیری قرار دارد، بر این اساس تورم ماهانه مهر و آبان در حدود 2/1 و 1درصد گزارش شده است.کاهش سطح قیمت‌ها در کالاهای مصرفی باعث شده تورم میانگین در آذر‌ماه سال جاری، به 3/39 درصد برسد، این اولین باری است که در سال 1392 تورم به زیر40 درصد رسیده است.
شاخص کالا و خدمات مصرفی را می‌توان به سه زیرمجموعه اصلی «کالا»، «خدمات» و «مسکن» تقسیم کرد، که یک میانگین وزنی از این سه بخش، تورم ماهانه در «کالا و خدمات مصرفی» را مشخص می‌کند.
با نگاهی به این سه بخش، می‌توان دریافت که در این بخش تورم منفی «کالا»، باعث پایین بودن افزایش در شاخص بهای مصرف‌کننده بوده است. رشد شاخص‌ها در آذرماه برای کالای مصرفی منفی 1/0 ، خدمت 6/1 و مسکن 7/1 درصد گزارش شده است.
همچنین تورم نقطه به نقطه که سطح قیمت‌ها را نسبت به مدت مشابه سال قبل در نظر می‌گیرد، به 6/29 درصد رسید، این تورم در دو ماه ابتدای پاییز به ترتیب 6/36 و 9/31 درصد گزارش شده بود. به نظر می‌رسد با ادامه این روند، هدف تیم اقتصادی دولت جدید مبنی بر کاهش تورم نقطه به نقطه به زیر 25 درصد، دست‌یافتنی خواهد بود و تاکید بر انضباط پولی در نظام اقتصادی، عنان تورم افسار‌گسیخته را در دستان دولت جدید
قرار داده است.