قطار آزاد

از حدود 15 ماه گذشته تاکنون واقعی‌سازی بلیت قطار در دستور کار بود که هر بار با مخالفت‌هایی همراه شد. در این میان بارها معاون وزیر راه و شهرسازی از ثبات در قیمت بلیت قطار خبر داد و اعلام کرد فعلاً هیچ افزایش قیمتی در این بخش ایجاد نمی‌شود. حالا پس از آزادسازی و متنوع‌سازی قیمت بلیت هواپیما به نظر می‌رسد نوبت به قیمت بلیت قطار رسیده است و باید هرچه سریع‌تر آزاد شود. از این‌رو به نظر می‌رسد راه برای واقعی‌سازی حمل و نقل ریلی بازتر شده است و همین امر دلیل اصلی اصرار بیشتر شرکت‌های حمل و نقلی مبنی بر واقعی‌سازی قیمت بلیت شده است.
از تابستان سال گذشته همواره بحث افزایش قیمت بلیت هواپیما به گوش می‌رسید که هر بار با موکول شدن به ماه‌های آینده اجرایی نشد و دست‌آخر برای برخی مسیرها با تعرفه‌های مشخص اعمال شد اما در قیمت‌های کلی تغییرات چندانی اعمال نشد.

چه زمانی آزادسازی اجرایی شد؟
اوایل هفته گذشته بود که خبری مبنی بر افزایش قیمت بلیت قطار تا هشت درصد اعلام شد. از این‌رو این مصوبه از 25 آذرماه یعنی چهارشنبه هفته گذشته در مسیرهای ریلی بخش خصوصی اعمال شد. البته این تغییر قیمتی از نگاه راه‌آهن افزایش قیمت و از نگاه بخش خصوصی واقعی‌سازی است. در این زمان اما آنچه بیش از همه مورد توجه است، افزایش کیفیت سفرهای ریلی به همراه تغییرات قیمتی است، زیرا توسعه ریلی یکی از مهم‌ترین نکاتی است که رئیس‌جمهور دولت یازدهم از روزهای ابتدایی کارش بر آن تاکید داشته است.
با این حال با توجه به اجرای مصوبه واقعی‌سازی قیمت بلیت قطار همچون بلیت هواپیما، هنوز تعداد زیادی از فعالان این عرصه مخالف و تعداد زیادی موافق اجرای آن هستند. از این‌رو مخالفان این واقعی‌سازی را راه توسعه و پیشرفت هرچه سریع‌تر حمل و نقل ریلی می‌دانند و برخی دیگر، مغایر نبودن کیفیت و قیمت را بهانه اصلی مخالفت خود بیان می‌کنند.
از این‌رو گفته می‌شود مدل قیمت‌گذاری جدید هم به نفع مردم و هم به نفع شرکت‌های حمل و نقل ریلی خواهد بود، اما به دلیل اینکه قیمت بلیت‌ها در ایام غیر‌پیک سفر یعنی اکثر روزهای سال کمتر از نرخ معمول می‌شود، این‌ روش به کار گرفته شده است.
در این مدت شرکت‌های خصوصی حمل و نقل ریلی خواهان افزایش قیمت بلیت قطار بیش از رقم‌های فعلی بودند که شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران با این افزایش جزیی نرخ بلیت آن هم پس از مدت طولانی ۱۵‌ماهه موافقت کردند، چراکه بر این باورند این مدل قیمت‌گذاری هم به نفع مردم و هم به نفع آنهاست. در این شرایط شرکت راه‌آهن اعلام کرده شرکت‌هایی که در ایام کم تردد تخفیف لازم را به مسافران داده باشند، با نظارت شرکت راه‌آهن در ایام پرتردد می‌توانند تا سقف حداکثر ۲۰ درصد افزایش قیمت را لحاظ کنند.
گرچه برخی مقامات در راه‌آهن جمهوری اسلامی مخالف تغییر قیمت بلیت قطار هستند، اما بخش خصوصی بر این باور است که در سالیان گذشته هیچ سرمایه‌گذاری جدیدی در حوزه ریلی صورت نگرفته است،‌ از این‌رو علت این عدم سرمایه‌گذاری توجیه‌پذیر نبودن آن و ضرر و زیان شرکت‌های ریلی است، در نتیجه راه‌حل نهایی این است که تعیین قیمت به بازار واگذار شود، سرمایه‌گذاری‌ها توجیه‌پذیر باقی بماند و سرمایه‌گذاری‌های توجیه‌ناپذیر حذف شود. البته برخی دیگر معتقدند که دولت باید برای بخش‌هایی همچون حمل و نقل ریلی که موجب صرفه‌جویی سوخت و حفظ محیط زیست و بسیاری از خدمات دیگر می‌شود به طور شفاف یارانه در نظر بگیرد.
گرچه داستان آزادسازی قیمت بلیت قطار همواره بیش از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما مطرح بوده است، اما این‌بار سازمان هواپیمایی از راه‌آهن پیشی گرفت و مصوبه روی میز مانده خود را اجرایی کرد، حال به نظر می‌رسد قفل این آزادسازی در بخش حمل و نقل مسافری شکسته شده است و از این پس بیشتر کیفیت سفرها مدنظر سازمان‌ها خواهد بود.