فلسفه: میانجی ایستگاه‌های علم و ایمان

فلسفه محصول حیرت انسان از واقعیت پیرامون است. این وجه فلسفه آن را به اسطوره و دین نزدیک می‌کند؛ اما فلسفه خاصیتی انحصاری دارد که آن را از اسطوره و دین متمایز می‌کند. انسان در اسطوره، گرفتار موجبیت‌های طبیعی است و در ادیان ملتزم به قوه‌ای آفریننده که انسان را در جایگاه مخلوق و محاط در خالق قرار می‌دهد. حال آنکه در فلسفه، انسان به مدد قوای ذهنی خود اعم از تخیل و تعقل می‌کوشد به پرسش‌ها پاسخی دهد که موکول به امور غیر‌طبیعی نباشد. البته معنای این سخن این نیست که فلسفه لزوماً مغایر امر اسطوره‌ای و امر دینی است. بسیاری از فیلسوفان اساساً دستگاه اندیشگی خود را بر خداباوری استوار کرده‌اند اما برای جلوگیری از تناقض اثبات معلوم، اعتقادات دینی خود را با ابزار عقلی توضیح می‌دهند. چنین فلسفه‌هایی را کلام هم می‌نامند؛ مانند کلام اسلامی، کلام مسیحی و کلام یهودی. اما با وجود چنین نگاه‌هایی به فلسفه، مکانت این شاخه معارف بشری اساساً میانه ایستگاه‌های علم و ایمان است و افتادن فیلسوف به راه‌های ایمان و انکار، اساساً محتمل‌الوقوع است. در مباحث فلسفی که از این پس در این بخش ارائه می‌شود، انواع فلسفه‌ها و فیلسوفان بررسی و منابع مطالعاتی مرتبط معرفی می‌شوند.