علم: خانه آسایش و شوربختی

علم دو ساحت متفاوت اما به هم پیوسته دارد. یکی از این ساحت‌ها، پژوهشگری نوعی در پدیده‌های طبیعی، واقعی و مادی است که کارش کشف روابط اجزای ماده و انواع مواد است. این ساحت علم که در زبان انگلیسی با واژه science شناخته می‌شود ناظر بر فهم تجربی و آزمایشگاهی پدیده است. دانشمندان بر اساس تجربه و آزمون به کشف و اختراع می‌پردازند و تسلط انسان را بر طبیعت افزایش می‌دهند. از این حیث، علم بر بسیاری از رنج‌های انسان پایان داده است. این وجه علم که ذیل علوم خالص قرار می‌گیرد، ربط وثیقی به علوم اجتماعی ندارد اما منابع اطلاعاتی ذی‌قیمتی در اختیار علوم اجتماعی قرار می‌دهد. اما ساحت دیگر علم که در زبان انگلیسی با واژه knowledge شناخته می‌شود، ذاتش فیلسوفانه است و از جهاتی بیشتر در زمره علوم اجتماعی قرار می‌گیرد تا علم‌الاشیاء. این شاخه علم امروزه عمیقاً پشتیبان فلسفه و فلسفه اقتصادی و فلسفه سیاسی است و با ایجاد شبهه‌هایی جدی در باورهای متعارف، موجب سلب آرامش و آسایش شده و به شوربختی دامن زده است. منظور از شوربختی در اینجا به هم خوردن آسایش‌های بر‌آمده از ایقان و افزایش دغدغه دانایی است که ذاتاً موجب تلخکامی می‌شود. در شماره‌های بعدی مجله، این ساحت علم و منابع مطالعاتی مرتبط با آن معرفی خواهد شد.