بلوغ نارس بیمه‌های خصوصی

سهم اندک صنعت بیمه در رشد اقتصادی کشور نشان از آن دارد که علاوه بر مشکلات ساختاری این صنعت، برای جمعیت 78‌میلیونی کشور هنوز بیمه و محصولات آن ناشناخته است. در حالی که عمر صنعت بیمه ایران به محدوده یک قرن نزدیک شده اما همچنان ضریب نفوذ بیمه به معنای حق بیمه تولیدی بیمه‌های زندگی در تولید ناخالص داخلی ایران پایین است. از این‌رو تجارت فردا سراغ معصوم ضمیری مدیرعامل شرکت بیمه پاسارگاد رفته تا عوامل تاثیرگذار در افزایش سهم صنعت بیمه در رشد اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد. از نگاه مدیر این بیمه خصوصی، صنعت بیمه ایران با رفع مشکلات ناشی از تحریم می‌تواند علاوه بر تامین ریسک‌های بیمه‌ای و کمک به رشد اقتصادی کشور از این طریق، بازار مناسبی را برای خود فراهم کند. همچنین او معتقد است به دلیل رشدنیافتگی کامل و منطقی شرکت‌های بیمه خصوصی هنوز انحصار نسبی در بازار بیمه وجود دارد.



شاخص ضریب نفوذ بیمه در سطح جهانی در سال گذشته میلادی معادل 2 /6 درصد، برای بیمه‌های زندگی 4 /3 و غیرزندگی 7 /2 درصد بوده، اما ضریب نفوذ بیمه در ایران 9 /1 درصد محاسبه شده است. ضریب نفوذ بیمه در ایران تحت چه عواملی قرار گرفته که امکان جهش پیدا نکرده است؟
ضریب نفوذ بیمه در ایران به دلیل عدم توسعه بیمه‌های زندگی و سهم اندک این رشته در ترکیب تولید بازار بیمه در مقایسه با ضریب نفوذ جهانی به نقطه مطلوبی نرسیده است. هر چند در سال‌های اخیر اقدامات مثبتی در عرضه بیمه‌های زندگی صورت پذیرفته اما هنوز سهم این رشته در ضریب نفوذ بیمه حدود 2 /0 درصد است که در مقایسه با 2 /3 درصد آن در جهان قابل توجه نیست. به نظر می‌رسد با توجه خاصی که طی سال‌های اخیر از طرف دولت و مسوولان مربوطه در صنعت بیمه کشور برای توسعه و گسترش بیمه‌های زندگی در آینده شده، بازار بیمه‌های زندگی حجم قابل توجهی از تولید حق بیمه را به خود اختصاص دهد و موجب افزایش ضریب نفوذ بیمه شود. در نتیجه جهش آن زمان‌بر خواهد بود و در آینده مسلماً می‌توان ضریب نفوذ بیمه در ایران را بالا برد.

‌ وزیر امور اقتصادی و دارایی بر این باور است که منابع مالی انباشته‌شده در صنعت بیمه می‌تواند در رشد اقتصادی کشور نقش گسترده‌ای ایفا کند. از سویی با وجود اینکه چتر بیمه برای خانوارها افزایش اطمینان و رفاه اجتماعی را به وجود خواهد آورد، اما سهم صنعت بیمه در رشد اقتصادی همچنان پایین است. چگونه می‌توان تاثیرپذیری رشد اقتصادی را از بیمه افزایش داد؟
توسعه صنعت بیمه می‌تواند نقش مهمی را در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند. نقش آن علاوه بر پوشش ریسک‌های مختلف در بخش‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی کشور، از طریق تجمیع منابع مالی و به‌کارگیری آن در بازار سرمایه نیز می‌تواند به رونق اقتصادی در بخش‌های مختلف کمک کند. انتظار می‌رود با توجه به نقش صنعت بیمه کشور در بخش‌های مختلف و فراهم آوردن شرایط لازم برای بهبود فضای کسب و کار در این بخش شاهد حضور فعال و موثر این صنعت در توسعه بیمه در آحاد مختلف جامعه باشیم.

‌ چگونه می‌توان فاصله صنعت بیمه ایران را با استانداردهای جهانی کاهش داد و ضریب نفوذ بیمه‌های زندگی در ایران را بالا برد؟
با توجه به فاصله نسبی صنعت بیمه ایران با استانداردهای جهانی به ویژه در عرضه بیمه‌های زندگی به طور خلاصه می‌توان گفت افزایش سهم این بخش از بیمه‌ها در ضریب نفوذ بیمه به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها شامل بهبود وضعیت اقتصادی اقشار مختلف جامعه در دوران پس از تحریم، کاهش نوسانات غیرمعمول بازدهی در بازار سرمایه و فراهم آمدن امکان سرمایه‌گذاری مناسب از محل ذخایر ریاضی حاصل از فروش بیمه‌های زندگی، سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه در بخش آموزش و تربیت سازمان فروش اختصاصی برای بیمه‌های زندگی، تامین سود مناسب فنی و توزیع مشارکت در منافع میان بیمه‌گذاران بر اساس منافع حاصل از سرمایه‌گذاری ذخایر ریاضی است. تجربه بیمه پاسارگاد در توسعه بیمه‌های عمر و تامین آتیه موید عینی و واقعی توجه به این موارد بوده است به طوری که در دوره کوتاه آغاز فعالیت توانسته است با فروش بیش از یک میلیون بیمه‌نامه عمر انفرادی سهم تولید بیمه‌های زندگی را در پرتفوی خود نزدیک به 40 درصد افزایش دهد و علاوه بر آن سالانه ضمن تامین سود فنی مقرر مطابق آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی بیمه مبالغ مناسبی نیز به عنوان مشارکت در منافع میان بیمه‌گذاران خود تقسیم کرده و استمرار رشد فروش بیمه‌های مذکور را فراهم کند.

‌ یکی از اهداف وزارت اقتصاد، تحت پوشش قرار دادن بیمه‌ای بسیاری از بخش‌های اقتصادی مانند صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، در دوره‌ای کوتاه‌مدت است. چطور می‌توان با چنین سیاستی رشد اقتصادی کشور را افزایش داد؟ چقدر شرایط برای تحقق این امر فراهم است؟
صنعت بیمه کشور متناسب با ظرفیت‌های اجرایی خود خصوصاً قبل از تحمیل تحریم‌های اقتصادی، گام‌های مثبت و مهمی را در بخش بیمه‌های انرژی شامل نفت، گاز و پتروشیمی برداشته بود که به دلیل برقراری تحریم‌های مذکور و قطع همکاری‌های بیمه‌ای بین‌المللی در دوران تحریم، توسعه خدمات بیمه‌ای در بخش‌های مذکور با مشکلات جدی مواجه شد. به نظر می‌رسد در این زمینه نیز صنعت بیمه کشور با رفع مشکلات ناشی از تحریم بتواند ضمن تامین ریسک‌های بیمه‌ای و کمک به رشد اقتصادی کشور از این طریق، بازار مناسبی را نیز برای خود فراهم کرده و مدیریت کند.

‌ انحصاری بودن صنعت بیمه یکی از دغدغه‌های دولت است. چرا صنعت بیمه انحصاری شده و با چه سیاست‌هایی می‌تواند از وضعیت انحصاری به وضعیت رقابتی برسد؟
هر چند گام‌هایی در جهت رفع انحصار در عرضه خدمات بیمه‌ای در سال‌های گذشته برداشته شده است اما معتقدم به دلایل مختلف از جمله عدم بلوغ کامل و منطقی شرکت‌های بیمه خصوصی که از تاسیس آنها مدت زیادی نمی‌گذرد، هنوز انحصار نسبی در بازار بیمه وجود دارد که می‌توان برای رفع انحصار مذکور مهم‌ترین اقدام را کاهش سهم دولت در حجم حق بیمه بازار بیمه کشور دانست که این سهم از طریق بیمه‌های اتکایی اجباری و همچنین فروش مستقیم بیمه به وسیله شرکت‌های بیمه دولتی و شبه‌دولتی حاصل می‌شود.

‌ نظارت بر توانگری مالی شرکت‌های بیمه یکی از مهم‌ترین ماموریت‌هایی است که شرکت‌های بزرگ بیمه‌ای را مجاب کرده تا در زمینه‌هایی که شرکت‌های خصوصی امکان سرمایه‌گذاری در آن ندارند، ورود پیدا کنند. این خلأ در صنعت بیمه چقدر احساس می‌شود؟
با در نظر گرفتن کیفیت خدمات بیمه‌ای، یکی از الزامات اساسی رقابتی شدن سالم بازار بیمه، نظارت بر آن است. شرکت‌های بیمه در دوران نه چندان دور از طریق وضع تعرفه‌ها و مصوبات شورای عالی بیمه در بخش‌های مختلف، مورد نظارت سازمان ناظر (بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران) قرار داشتند. همزمان با ورود بخش خصوصی، نظارت تعرفه‌ای بدون فراهم کردن زمینه‌های لازم و کافی برای نظارت مالی بر موسسات بیمه لغو شد اما متاسفانه این موضوع آثار سوء و نامطلوب گسترده‌ای نیز در بازار بیمه کشور گذاشته است. هر چند در سال‌های اخیر اقدامات مفید و موثری در برقراری نظارت مالی خصوصاً نظارت بر توانگری مالی شرکت‌های بیمه انجام شده اما به نظر می‌رسد تسریع در انجام این‌گونه ماموریت‌ها ضروری است. وضع عوارض و مالیات‌های گوناگون بر شرکت‌های بیمه یکی از مشکلات اساسی و عمده صنعت بیمه است که همواره دست‌اندرکاران این صنعت به آن واقف هستند. خوشبختانه مسوولان امور اقتصادی کشور اهتمام لازم برای حل این مشکل را مبذول داشته‌اند، اما امیدوارم با همکاری دولت و مجلس شورای اسلامی تصمیمات مقتضی در این خصوص به موقع اتخاذ شود و به مرحله اجرا درآید.

‌ گشایش اقتصاد جهانی چقدر در رقابت‌پذیری صنعت بیمه ایران موثر است و حضور شرکت‌های خارجی و تحت پوشش قرار دادن طرح‌های ایران از سوی آنها چه فرصتی را پیش روی صنعت بیمه ایران خواهد گذاشت؟
به نظر می‌رسد صنعت بیمه کشور باید از باز شدن مجدد درهای اقتصاد جهانی به روی اقتصاد ایران با برنامه‌ریزی مناسب استقبال کرده و حداقل چند مورد اساسی را در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این بخش مورد توجه قرار دهد که مهم‌ترین آنها ارتقای کیفیت محصولات بیمه‌ای خصوصاً در مورد بیمه‌های زندگی، ارتقای سیستم‌های اجرایی به ویژه در بخش فناوری اطلاعات و به‌روز‌رسانی دانش بیمه‌ای در کشور از طریق بهره‌گیری از آموزش‌های حرفه‌ای در بخش نیروی انسانی است.