صادرات روان

سیدمحمدزهیر غرضی/مدیر روابط عمومی و ارتباطات بین‌المللی شرکت نفت سپاهان

برای شناخت بهتر روغن‌پایه و فضاهای کسب و کار در صنعت روانکاری در آغاز باید نحوه تولید این صنعت را با دقت بیشتری بررسی کرد، زیرا فرآیند تولید روغن‌پایه می‌تواند کمک به فهم روند تولید با کیفیت و صادرات این محصول کند. این ‌روغن از نفت خام تهیه می‌شود و این محصولی نیست که به آسانی در دسترس تولیدکننده ایرانی قرار گیرد؛ نفت خام به پالایشگاه‌ها وارد شده و در مرحله بعد به برج تقطیر فرستاده می‌شود، در برج تقطیر بر مبنای تفاوت نقطه‌جوش برش‌های نفتی به وجود می‌آید و از هم تفکیک می‌شود، برش پایینی که سنگین‌ترین نیز است برای تولید قیر استفاده می‌شود، برش بعدی به تولید لوب‌کات می‌انجامد که مواد اولیه و خوراک کارخانه‌های تولید روغن است، پس از آن نیز سوخت جت، نفتا، بنزین و در ادامه گازهای سبک (آلکان‌های سبک) تولید می‌شود.
لوب‌کات تولیدشده در پالایشگاه در کارخانه‌های روغن‌سازی در آغاز نمک‌زدایی شده و پس از آن وارد برج استخراج با حلال پروفولار شده و در پایان اولین پروسه تولید اکسترکت (RPO) و رفینیت آغاز می‌شود. اکسترکت در صنعت لاستیک‌سازی استفاده می‌شود و رفینیت همان روغن‌پایه‌ای است که حاوی موم (wax) است. در برج استخراج بعدی این موم یا wax نیز جدا شده و روغن‌پایه تولید می‌شود. همان‌طور که در پروسه نیز نمایان است در فرآیند تولید می‌توان محصولات جانبی مختلف را که در صنایع لاستیک‌سازی، شمع‌سازی، دوده سازی، پارافین‌سازی و... مصرف می‌شود، تولید کرد. روغن‌پایه تولیدی که در ایران تنها گروه I آن تولید می‌شود با اضافه کردن افزودنی‌های مختلف تبدیل به گرید‌های مختلف روغن‌موتور می‌شود. روغن‌موتورها در دنیا سه دسته هستند:

۱- معدنی
۲- سنتتیک (سنتزی)
۳- نیمه‌سنتزی

روغن‌موتور معدنی از روغن‌پایه معدنی و افزودنی تهیه می‌شود. سطح کیفی روغن‌موتور تولیدی که از این‌ روغن‌پایه تولید می‌شود از بقیه گریدها کیفیت پایین‌تری دارد. روغن‌موتور سنتتیک از روغن‌پایه سنتتیک که شامل ترکیبات شیمیایی یا پلی‌الفین‌ها هستند و افزودنی‌های باکیفیت بالا تولید می‌شود و بالاترین سطح کیفی را دارد. روغن‌موتور نیمه سنتتیک مخلوطی از روغن‌پایه سنتتیک و معدنی به همراه افزودنی است. اما پس از اینکه گریزی به تولید روغن‌پایه و انواع آن زدیم حال نوبت صادرات در روغن‌پایه و انواع محصولات مرتبط است. به اعتقاد من شرکت‌های ایرانی همچون سپاهان برای افزایش صادرات محصولات روغن‌پایه باید از یک‌سو بازارهای قدیمی خود را حفظ کنند و گسترش دهند و از سوی دیگر به دنبال سرعت‌بخشی به فرآیند شناسایی بازارهای جدید باشند و این بازارها را نیز به سرعت فتح کرده و با انواع صادرات محصولات روانکاری در اختیار بگیرند.
اگر می‌خواهیم سهم بازار روغن‌پایه تولید ایران را در دنیا افزایش دهیم باید شرکت‌های جزیره‌ای دولتی یا نیمه‌دولتی ایرانی برای افزایش این سهم و صادرات بیشتر، با یکدیگر همکاری کرده و علی‌الخصوص در قیمت‌گذاری و تولید انواع مختلف محصولات روغن‌پایه مزیت‌های رقابتی اصلی را در نظر گرفته و از گل‌آلود کردن بازار دیگر شرکت‌های تولیدی خودداری کنند.
متاسفانه در برخی موارد دیده شده این شرکت‌های جزیره‌ای نه‌تنها به هم‌افزایی توان یکدیگر در صادرات محصولات در منطقه نمی‌انجامند بلکه با رقابت منفی به خراب کردن بازار محصولات ایرانی و شاید از دست دادن برخی بازارهای محصولات نیز می‌انجامند.
به عنوان مثال در محصولی همچون قیر به دلیل حضور شرکت‌های اقماری زیاد توان رقابت با قیمت مناسب در برخی برهه‌های زمانی از بزرگ‌ترین صادرکننده ایرانی گرفته شد و مجبور شدیم در صادرات قیر به دلیل رقابت منفی با خودمان با قیمت‌های پایین در منطقه ظاهر شویم. حال اما در حوزه روانکاری خوشبختانه همکاری شرکت‌های جزیره‌ای توسط شرکت نفت سپاهان به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده روغن‌پایه گروه یک در خاورمیانه آغاز شده است و امید است بقیه تولیدکنندگان ایرانی نیز در تمام عرصه‌های تولید و صادرات علی‌الخصوص فرآورده‌های نفتی به گسترش این امر اهتمام ورزند. یکی دیگر از مشکلات صادرات محصولات و خدمات ایرانی در بازارهای جهانی علی‌الخصوص بازار انرژی عدم رصد مناسب و تاثیر مفید نسبت به سهم بازار و توانایی ایفای نقش در قیمت‌گذاری محصولات است؛ ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت خام و فرآورده‌های نفتی باید در قیمت‌گذاری محصولات نیز موثر باشد.
متاسفانه در این امر باید از رصد بازار شروع کرد و به پیش‌بینی بازار و در نهایت ایجاد تغییر در آن رسید. از دیگر مسائل و موانع صادراتی برای روانکاران ایرانی می‌توان به مشکلاتی که برای تمامی صادرکنندگان ایرانی وجود دارد اشاره کرد؛ محدودیت در ارتباطات مالی و بانکی ناشی از وجود تحریم‌ها طی چند سال گذشته کار را برای صادرکنندگان سخت کرده است و همین‌طور عدم استفاده صحیح بانک‌های ایرانی از گشایش اعتبارات اسنادی در معاملات، از دیگر مواردی است که هنوز نیز صادرکنندگان ایرانی با آن دست به گریبان هستند. از سوی دیگر، خوشبختانه پس از برجام رویکرد خریداران خارجی به محصولات ایرانی مثبت شده است و شرکت نفت سپاهان نیز در این میان توانسته است از این فرصت برای توسعه بازارهای صادراتی خود استفاده کند که با رفع موانع پولی و بانکی می‌توانیم شاهد شکوفایی بیش از پیش صادرات در این حوزه باشیم.
در حوزه روغن‌پایه شرکت سپاهان بازارهای جهانی را به خوبی رصد کرده و می‌تواند قیمت‌های جهانی را پیش‌بینی کرده و حتی در آن اثرگذار هم باشد.
در بازار انرژی به علت نوسانات قیمتی روزانه و هفتگی و اهمیت زمان حمل به مقاصد مختلف، فروش محصولات به کشورهای همسایه ارزش افزوده و جذابیت بیشتری دارد، به همین مناسبت شرکت سپاهان تلاش کرده است بیشترین سهم بازار ممکن را در کشورهای همسایه به دست آورد اما نباید از بازارهای جدید نیز غافل شد و توسعه و شناخت بازارهای جدید نیز از اولویت‌های این شرکت است. روغن‌پایه ایران در بازار کشورهای امارات، هندوستان، پاکستان، ترکیه، عراق، کنیا، مالزی، چین، تایلند، فیلیپین و میانمار نیز حضور دارد. شرکت سپاهان نیز در این میان توانسته در بیشتر این بازارها نقش فعالی داشته باشد و چشم‌انداز شرکت نفت سپاهان در حوزه محصولات پایه عبارتند از: ماندگاری در بازار جهانی و پایداری سودآوری از طریق تکمیل زنجیره ارزش محصولات پایه، نزدیک شدن به مصرف‌کنندگان و تمرکز صادرات شرکت در بازارهای هدف جدید. شرکت نفت سپاهان در دو حوزه تولید روغن‌پایه و محصول نهایی فعالیت می‌کند، این شرکت به منظور ایجاد ارزش پایداری کسب و کار برای تمامی ذی‌نفعان در بلندمدت، عملیات خود را در قالب دو مدل کسب و کار مجزا تعریف کرد که عبارتند از مدل کسب و کار تولید محصولات روغن‌پایه و مدل کسب و کار فروش محصولات نهایی تا بتواند مزیت رقابتی خود را در هر یک از این حوزه‌ها به صورت بهتری مدیریت کند. سیستم حاکمیتی شرکت نفت سپاهان یکی از پایه‌های اصلی مدل کسب و کار و مکمل استراتژی‌های شرکت برای پایداری و اعتماد روابط میان شرکت و ذی‌نفعان است و به تحقق اهداف کسب و کار و ایجاد پایداری بلندمدت شرکت کمک می‌کند.
پایش و مطالعه تحولات بازارها به ویژه بازارهای هدف، مشارکت با شرکت‌های معتبر بین‌المللی در حوزه تولید روانکارها و سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه، بهره‌گیری از نیروی انسانی مجرب و توسعه توانمندی آنها از جمله رویکردهای شرکت نفت سپاهان برای رشد و پایداری کسب و کار است. شرکت نفت سپاهان به واسطه حجم بالای تولید محصولات پایه نظیر روغن‌پایه، اکسترکت، RPO، اسلاک وکس، پارافین وکس، فوتس اویل و انواع روغن‌های روانکار نظیر روغن‌های صنعتی، روغن‌موتورهای بنزینی و دیزلی، روغن‌های دنده خودرو، روغن‌موتور سیکلت، روغن‌موتور ویژه و دریایی، گریس و ضدیخ-ضدجوش یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روانکارها در خاورمیانه شناخته می‌شود. از این‌رو، این شرکت تلاش کرده تا همواره ضمن پاسخگویی به تقاضای بازارهای داخلی برای محصولات خود، در بازارهای جهانی نیز حضور موثر با سهم بازار در حال رشد، داشته باشد. روغن‌موتورهای شرکت نفت سپاهان تحت برند اسپیدی تولید می‌شود و به فروش می‌رسد. برند اسپیدی نمادی از سرعت و چالاکی به همراه قدرت و اعتماد با ارائه محصولات روغن‌موتوری متنوع، طیف وسیعی از گریدهای روغنی شامل روغن‌های معدنی، نیمه‌سنتتیک و سنتتیک تا سطح SN را پوشش می‌دهد. چشم‌انداز شرکت نفت سپاهان در حوزه محصولات پایه عبارت است از: ماندگاری در بازار جهانی و پایداری سودآوری از طریق تکمیل زنجیره ارزش محصولات پایه، نزدیک شدن به مصرف‌کنندگان و تمرکز صادرات شرکت در بازارهای هدف جدید. و همچنین چشم‌انداز شرکت در حوزه محصولات نهایی عبارت است از: افزایش سهم فروش بازار داخلی و صادرات از طریق توسعه مشارکت‌های خارجی و تقویت برند محصولات. امید است با یاری خداوند متعال، حضور مدیران متعهد، باتجربه و متخصص و بهره‌گیری از دانش کارشناسان کارآمد و خبره خود هرچه سریع‌تر و بهتر به اهداف خود برسد.