تاریخ انتشار:
تراکتور ایرانی، بازار ونزوئلا را شخم زد
اقتصاد دولتی در ایران و ونزوئلا؛ دو نیمه سیب
ریتم دادوستدهای تجاری ایران و ونزوئلا به تندی ضرباهنگ روابط سیاسی رهبران دو کشور نیست؛ مبادلات تجاری دو کشور به رغم اشتیاقی که طرفین برای توسعه همکاری‌ها از خود نشان می‌دهند، هنوز قوام نیافته است.
ریتم دادوستدهای تجاری ایران و ونزوئلا به تندی ضرباهنگ روابط سیاسی رهبران دو کشور نیست؛ مبادلات تجاری دو کشور به رغم اشتیاقی که طرفین برای توسعه همکاری‌ها از خود نشان می‌دهند، هنوز قوام نیافته است. گاه گرفتار سقوط می‌شود و ناگهان به اوج می‌رسد. اگر در سال‌های نخست شکل‌گیری تجارت ایران و ونزوئلا، بیشتر فرش و محصولات کشاورزی ایران همچون پسته و نیز خشکبار به بازار این کشور روانه می‌شد، حالا اما ماشین‌آلات و به ویژه «تراکتور» در این بازار می‌تازد. در این میان، جز بنزین که در سال 1386 به ایران صادر شد، کالای دیگری نیست که در میان اقلام وارداتی به ایران چشمگیر باشد. اما برخی تحلیلگران با مقایسه وضعیت فعلی محیط کسب‌و‌کار در ایران و ونزوئلا بر این باور هستند که چاوس، سیاست‌های مخرب اقتصادی خود را به ایران صادر کرده است. طریقه‌ای که آنان عنوان سیاست‌های «رابین‌هودی» را برای آن برگزیده‌اند؛ ماموریتی که «باز پس‌گیری حق فقرا از سرمایه‌داران» را هدف قرار می‌دهد. البته آنان که به قیاس این دو اقتصاد دست زده‌اند، چندان هم بیراه نمی‌گویند؛ اقتصاد ایران و ونزوئلا اکنون مانند دو‌نیمه سیب، شباهت‌های بسیاری با یکدیگر
دارند. اعمال سیاست‌هایی که با رانت نفت در‌آمیخته است؛ یا مداخله بیش از پیش دولت در اقتصاد و دولتی شدن صنعت و تجارت که تار و پود تولید را نیز دریده است.
1380؛ فرش و پسته در صدر
در سالی که «هوگو چاوس» برای نخستین‌بار پا به ایران گذاشت، تراز تجاری دو کشور به نفع ایران بود؛ اگرچه هنوز پس از 10 سال کفه کالاهایی که ایران به ونزوئلا صادر می‌کند نسبت به ارزش و وزن کالاهای وارداتی سنگین‌تر است. بررسی جزییات صادرات کالا به ونزوئلا در سال 1380 نشان می‌دهد که «فرش و سایر کفپوش‌های نسجی» صدرنشین است و آمارها از صادرات 771 هزار و 443 دلار فرش به این کشور حکایت می‌کند. اما جایگاه بعدی جدول اقلام صادراتی به ونزوئلا متعلق به «پسته» است که البته ارزش دلاری پسته‌های صادر‌شده به این کشور کمتر از 39 هزاردلار برآورد می‌شود. اما به طور کلی در گزارش گمرک، رقم صادرات به ونزوئلا در سال 1380 معادل 898 هزار و 775 دلار ثبت شده است. در این سال اما هیچ کالایی از ونزوئلا به سوی ایران نیامد. در سال 1381، یعنی یک سال پس از آنکه چاوس برای تحکیم روابط دو کشور به ایران آمد، ارزش اقلام وارداتی از ونزوئلا به ایران به بیش از 120 هزار دلار رسید. در این سال از ونزوئلا «وسایل امتحان و تشخیص بیماری و جراحی چشم» و نیز «کانی‌های سیلیکات» به ایران صادر شد. اما در مقابل، صادرات نسبت به سال گذشته به طور چشمگیری افت کرد و از حدود 898 هزار دلار به 179 هزار و 680 دلار کاهش یافت. افت صادرات به این کشور به دلیل حذف برخی از اقلام صادراتی نظیر شوینده‌ها و نیز کاهش صادرات فرش بود.
1382؛ افت صادرات و واردات
تجارت ایران و ونزوئلا در سال 1382 نیز همچنان جاری بود. اما نه با قدرت سال 1381. مبادلات تجاری دو کشور هم در بخش صادرات و هم در بخش واردات دچار افت شده بود. آن گونه که در این سال صادرات پسته که در سال‌های پیش از آن یکی از مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به این کشور محسوب می‌شد، متوقف شد و سیر نزولی صادرات به این کشور تا آنجا ادامه یافت که رقم 124990دلار را به ثبت برساند. به رغم این کاهش اما اقلام جدیدی همچون لوازم خانگی، مبل و سایر اقلام چوبی نیز به فهرست صادرات ایران به ونزوئلا افزوده شد. از آن سو ارزش دلاری واردات نیز به کمتر از 44 هزار دلار کاهش یافت.
1383؛واردات لباس‌های مردانه
جهش ناگهانی واردات از ونزوئلا در سال 1383 رقم خورد. آذرماه سال 1383 آخرین ماه‌های عمر دولت اصلاحات بود که چاوس به ایران سفر کرد و حدود سه ماه بعد نیز سید‌محمد خاتمی ایران را به مقصد ونزوئلا ترک کرد. در این سال ارزش دلاری واردات به رقم سه میلیون و 546 هزار دلار رسید و کنستانتره آهن به اصلی‌ترین کالای وارداتی ایران از این کشور تبدیل شد؛ در کنار این کالا، «لباس‌های دوخته‌شده مردانه» ونزوئلایی هم در فهرست اقلام وارداتی قرار گرفت. البته تنها این واردات نبود که تحت‌تاثیر آمد و رفت‌های سیاسی اوج می‌گرفت، صادرات ایران به ونزوئلا نیز با بازگشت «پسته» و به یمن ورود «تراکتور» به فهرست، 10 میلیون‌دلاری شد.
1384؛ رشد صادرات
صادرات به ونزوئلا درسال 1384 به بیش از دو برابر صادرات در سال 1383 رسید؛ گزارش‌های گمرک از کم‌و‌کیف تجارت خارجی کشور در سال 1384 که منتشر شد، حدود یک سال هم از روی کار آمدن دولت «محمود احمدی‌نژاد» سپری شده بود. مردی که خود را برادر و هم‌سنگر چاوس می‌دانست و ایران را خانه او. با این وجود، چنین جهشی در روابط تجاری دو کشور، دور از انتظار نبود. صادرات ایران به ونزوئلا که به 22 میلیون و 309 هزار دلار رسید. واردات اما در این سال اندکی افت کرد و در محدوده سه میلیون دلار باقی ماند.
1385؛ جهش واردات
یک سال زمان کافی بود که در سایه حمایت‌های رهبر انقلاب بولیواری از مواضع ایران در عرصه بین‌الملل، واردات از این کشور نیز به دو برابر یعنی شش میلیون و 298 هزار دلار افزایش پیدا کند. چاوس در یکی از سخنرانی‌های هفتگی خود در سال 1385 از برنامه هسته‌ای ایران دفاع کرد و البته ماجرای فروش اف-16های آمریکایی به ایران نیز در همین سال خبر‌ساز شد. در حالی که فهرست اقلام وارداتی به دو قلم کالا، یعنی «محصولات آهنی اسفنجی» و «گرافیت مصنوعی» تقلیل یافت. در مقابل اما، ارزش صادرات به این کشور از رقم تقریبی 22 میلیون دلار به 66 میلیون و 952 هزار دلار افزایش یافت.
1386؛ تراز تجاری منفی برای ایران
در سال 1386 که انتظار می‌رفت سیر صعودی مبادلات تجاری دو کشور، تداوم یابد صادرات به ونزوئلا نصف شد و به 36 میلیون و 640 هزار دلار رسید. اغلب کالاهای صادراتی نیز از میان ماشین‌آلات مربوط به کشاورزی بود. اما در همین سال، ارزش دلاری واردات از صادرات پیشی گرفت تا تراز تجاری ایران در مراودات تجاری با ونزوئلا برای نخستین‌بار منفی شود. رکورد واردات از ونزوئلا نیز به واسطه خرید بنزین از این کشور شکست. به طوری که گزارش گمرک نشان می‌دهد، ارزش دلاری بنزین خریداری‌شده از ونزوئلا به 97 میلیون و 779 هزار دلار رسیده است.]
1387؛ توقف واردات بنزین
خرید بنزین از ونزوئلا در سال 1387 ادامه نیافت. در این میان افت و خیز دادوستدهای تجاری تهران - کاراکاس به نقطه‌ای رسید که واردات را از حدود 97 میلیون دلار به 152 هزار دلار کاهش داد. رقم صادرات اما بی‌اعتنا به آنچه واردات در سال 1387 از سر گذرانده بود، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد و به 123میلیون و 831 هزار دلار رسید. در این سال نیز «تراکتورهای کوچک» بیشترین حجم صادرات را به خود اختصاص داد.
1388؛ فروش 200 دلار دارو
گمرک ایران از وضعیت واردات از ونزوئلا در سال 1388 گزارشی ارائه نکرده است. اما صادرات به این کشور نیز به نسبت سال 1387 دچار کاهش شد. اگرچه سفر پرحاشیه چاوس و حضور او در مشهد و حرم امام هشتم،(در همین سال به وقوع پیوست. اما این دیدار «صمیمی» میان چاوس و احمدی‌نژاد نیز نتوانست سایه سنگین انتخابات پرحادثه ریاست‌جمهوری را از روی دروازه‌های تجاری ایران کنار بزند. با این وجود اما ایران بالغ بر 76 میلیون و 201 هزار دلار کالا به ونزوئلا فروخت؛ کالاهایی صنعتی و البته دارو. البته در شرایطی که چاوس در سال 1388 و در سفری که به ایران داشت، از نیاز 50 میلیون دلار کشور متبوع خود به داروهای تولیدشده در ایران سخن گفت اما ارزش داروهایی که در این سال به ونزوئلا صادر شد، معادل 200 دلار بود.
1389؛ داد‌و‌ستدهایی که از رمق افتاد
در سال1389 نیز صادرات ایران به ونزوئلا افت کرد و از حدود 76 میلیون دلار به 67 میلیون و 541 هزار دلار رسید. تجارت ایران و ونزوئلا گویی در سال 1389 از رمق افتاده بود. چرا که واردات از این کشور نیز نسبت به سال 1387 دچار افت شدید شد. اما رقمی که به عنوان ارزش واردات از ونزوئلا به طور رسمی منتشر شد، حدود 95375دلار بود که اقلامی مانند مصنوعات آهنی، قطعات توربین‌های بخار و شیره‌ها و عصاره‌های نباتی را در‌بر می‌گرفت.
1390؛ رشد 20 میلیون دلاری صادرات
بر‌خلاف آنکه، بازار بده‌بستان‌های «دو برادر» یعنی محمود احمدی‌نژاد و هوگو چاوس پرحرارت به نظر می‌رسید، روابط تجاری دو کشور، دچار افت‌و‌خیز بود. در این سال صادرات به ونزوئلا حدود 20 میلیون دلار رشد کرد و به 85 میلیون و 420 هزار دلار رسید. اما تنها کالایی که ونزوئلا را به مقصد ایران ترک کرد، اجزا و قطعات موتورهای وسایط نقلیه هوایی بود که ارزش دلاری آن به 75206دلار می‌رسید.
1380؛ فرش و پسته در صدر
در سالی که «هوگو چاوس» برای نخستین‌بار پا به ایران گذاشت، تراز تجاری دو کشور به نفع ایران بود؛ اگرچه هنوز پس از 10 سال کفه کالاهایی که ایران به ونزوئلا صادر می‌کند نسبت به ارزش و وزن کالاهای وارداتی سنگین‌تر است. بررسی جزییات صادرات کالا به ونزوئلا در سال 1380 نشان می‌دهد که «فرش و سایر کفپوش‌های نسجی» صدرنشین است و آمارها از صادرات 771 هزار و 443 دلار فرش به این کشور حکایت می‌کند. اما جایگاه بعدی جدول اقلام صادراتی به ونزوئلا متعلق به «پسته» است که البته ارزش دلاری پسته‌های صادر‌شده به این کشور کمتر از 39 هزاردلار برآورد می‌شود. اما به طور کلی در گزارش گمرک، رقم صادرات به ونزوئلا در سال 1380 معادل 898 هزار و 775 دلار ثبت شده است. در این سال اما هیچ کالایی از ونزوئلا به سوی ایران نیامد. در سال 1381، یعنی یک سال پس از آنکه چاوس برای تحکیم روابط دو کشور به ایران آمد، ارزش اقلام وارداتی از ونزوئلا به ایران به بیش از 120 هزار دلار رسید. در این سال از ونزوئلا «وسایل امتحان و تشخیص بیماری و جراحی چشم» و نیز «کانی‌های سیلیکات» به ایران صادر شد. اما در مقابل، صادرات نسبت به سال گذشته به طور چشمگیری افت کرد و از حدود 898 هزار دلار به 179 هزار و 680 دلار کاهش یافت. افت صادرات به این کشور به دلیل حذف برخی از اقلام صادراتی نظیر شوینده‌ها و نیز کاهش صادرات فرش بود.
1382؛ افت صادرات و واردات
تجارت ایران و ونزوئلا در سال 1382 نیز همچنان جاری بود. اما نه با قدرت سال 1381. مبادلات تجاری دو کشور هم در بخش صادرات و هم در بخش واردات دچار افت شده بود. آن گونه که در این سال صادرات پسته که در سال‌های پیش از آن یکی از مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به این کشور محسوب می‌شد، متوقف شد و سیر نزولی صادرات به این کشور تا آنجا ادامه یافت که رقم 124990دلار را به ثبت برساند. به رغم این کاهش اما اقلام جدیدی همچون لوازم خانگی، مبل و سایر اقلام چوبی نیز به فهرست صادرات ایران به ونزوئلا افزوده شد. از آن سو ارزش دلاری واردات نیز به کمتر از 44 هزار دلار کاهش یافت.
1383؛واردات لباس‌های مردانه
جهش ناگهانی واردات از ونزوئلا در سال 1383 رقم خورد. آذرماه سال 1383 آخرین ماه‌های عمر دولت اصلاحات بود که چاوس به ایران سفر کرد و حدود سه ماه بعد نیز سید‌محمد خاتمی ایران را به مقصد ونزوئلا ترک کرد. در این سال ارزش دلاری واردات به رقم سه میلیون و 546 هزار دلار رسید و کنستانتره آهن به اصلی‌ترین کالای وارداتی ایران از این کشور تبدیل شد؛ در کنار این کالا، «لباس‌های دوخته‌شده مردانه» ونزوئلایی هم در فهرست اقلام وارداتی قرار گرفت. البته تنها این واردات نبود که تحت‌تاثیر آمد و رفت‌های سیاسی اوج می‌گرفت، صادرات ایران به ونزوئلا نیز با بازگشت «پسته» و به یمن ورود «تراکتور» به فهرست، 10 میلیون‌دلاری شد.
1384؛ رشد صادرات
صادرات به ونزوئلا درسال 1384 به بیش از دو برابر صادرات در سال 1383 رسید؛ گزارش‌های گمرک از کم‌و‌کیف تجارت خارجی کشور در سال 1384 که منتشر شد، حدود یک سال هم از روی کار آمدن دولت «محمود احمدی‌نژاد» سپری شده بود. مردی که خود را برادر و هم‌سنگر چاوس می‌دانست و ایران را خانه او. با این وجود، چنین جهشی در روابط تجاری دو کشور، دور از انتظار نبود. صادرات ایران به ونزوئلا که به 22 میلیون و 309 هزار دلار رسید. واردات اما در این سال اندکی افت کرد و در محدوده سه میلیون دلار باقی ماند.
1385؛ جهش واردات
یک سال زمان کافی بود که در سایه حمایت‌های رهبر انقلاب بولیواری از مواضع ایران در عرصه بین‌الملل، واردات از این کشور نیز به دو برابر یعنی شش میلیون و 298 هزار دلار افزایش پیدا کند. چاوس در یکی از سخنرانی‌های هفتگی خود در سال 1385 از برنامه هسته‌ای ایران دفاع کرد و البته ماجرای فروش اف-16های آمریکایی به ایران نیز در همین سال خبر‌ساز شد. در حالی که فهرست اقلام وارداتی به دو قلم کالا، یعنی «محصولات آهنی اسفنجی» و «گرافیت مصنوعی» تقلیل یافت. در مقابل اما، ارزش صادرات به این کشور از رقم تقریبی 22 میلیون دلار به 66 میلیون و 952 هزار دلار افزایش یافت.
1386؛ تراز تجاری منفی برای ایران
در سال 1386 که انتظار می‌رفت سیر صعودی مبادلات تجاری دو کشور، تداوم یابد صادرات به ونزوئلا نصف شد و به 36 میلیون و 640 هزار دلار رسید. اغلب کالاهای صادراتی نیز از میان ماشین‌آلات مربوط به کشاورزی بود. اما در همین سال، ارزش دلاری واردات از صادرات پیشی گرفت تا تراز تجاری ایران در مراودات تجاری با ونزوئلا برای نخستین‌بار منفی شود. رکورد واردات از ونزوئلا نیز به واسطه خرید بنزین از این کشور شکست. به طوری که گزارش گمرک نشان می‌دهد، ارزش دلاری بنزین خریداری‌شده از ونزوئلا به 97 میلیون و 779 هزار دلار رسیده است.]
1387؛ توقف واردات بنزین
خرید بنزین از ونزوئلا در سال 1387 ادامه نیافت. در این میان افت و خیز دادوستدهای تجاری تهران - کاراکاس به نقطه‌ای رسید که واردات را از حدود 97 میلیون دلار به 152 هزار دلار کاهش داد. رقم صادرات اما بی‌اعتنا به آنچه واردات در سال 1387 از سر گذرانده بود، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد و به 123میلیون و 831 هزار دلار رسید. در این سال نیز «تراکتورهای کوچک» بیشترین حجم صادرات را به خود اختصاص داد.
1388؛ فروش 200 دلار دارو
گمرک ایران از وضعیت واردات از ونزوئلا در سال 1388 گزارشی ارائه نکرده است. اما صادرات به این کشور نیز به نسبت سال 1387 دچار کاهش شد. اگرچه سفر پرحاشیه چاوس و حضور او در مشهد و حرم امام هشتم،(در همین سال به وقوع پیوست. اما این دیدار «صمیمی» میان چاوس و احمدی‌نژاد نیز نتوانست سایه سنگین انتخابات پرحادثه ریاست‌جمهوری را از روی دروازه‌های تجاری ایران کنار بزند. با این وجود اما ایران بالغ بر 76 میلیون و 201 هزار دلار کالا به ونزوئلا فروخت؛ کالاهایی صنعتی و البته دارو. البته در شرایطی که چاوس در سال 1388 و در سفری که به ایران داشت، از نیاز 50 میلیون دلار کشور متبوع خود به داروهای تولیدشده در ایران سخن گفت اما ارزش داروهایی که در این سال به ونزوئلا صادر شد، معادل 200 دلار بود.
1389؛ داد‌و‌ستدهایی که از رمق افتاد
در سال1389 نیز صادرات ایران به ونزوئلا افت کرد و از حدود 76 میلیون دلار به 67 میلیون و 541 هزار دلار رسید. تجارت ایران و ونزوئلا گویی در سال 1389 از رمق افتاده بود. چرا که واردات از این کشور نیز نسبت به سال 1387 دچار افت شدید شد. اما رقمی که به عنوان ارزش واردات از ونزوئلا به طور رسمی منتشر شد، حدود 95375دلار بود که اقلامی مانند مصنوعات آهنی، قطعات توربین‌های بخار و شیره‌ها و عصاره‌های نباتی را در‌بر می‌گرفت.
1390؛ رشد 20 میلیون دلاری صادرات
بر‌خلاف آنکه، بازار بده‌بستان‌های «دو برادر» یعنی محمود احمدی‌نژاد و هوگو چاوس پرحرارت به نظر می‌رسید، روابط تجاری دو کشور، دچار افت‌و‌خیز بود. در این سال صادرات به ونزوئلا حدود 20 میلیون دلار رشد کرد و به 85 میلیون و 420 هزار دلار رسید. اما تنها کالایی که ونزوئلا را به مقصد ایران ترک کرد، اجزا و قطعات موتورهای وسایط نقلیه هوایی بود که ارزش دلاری آن به 75206دلار می‌رسید.
دیدگاه تان را بنویسید