مرگ نوشدارو

کارنامه اخیر داروسازی در ایران از نزدیکی این صنعت به مرز ورشکستگی خبر می‌دهد. اصرار دولت به قیمت‌گذاری و کوچک نگه‌داشتن بازار دارو یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت داروسازی کشور در مقطع کنونی محسوب می‌شود. بررسی‌ها از این بازار نشان می‌دهد به دلیل اینکه وزارت بهداشت درحال اجرای طرح تحول سلامت است و به این خاطر بودجه تنوع دارو را در کشور محدود نگه داشته، مسیر قیمت‌ها انقباضی شده و همین موضوع به کیفیت دارو در کشور آسیب وارد کرده است. بنا بر همین صنعت داروسازی در کشور مجال توسعه پیدا نکرده است.
این در حالی است که کارشناسان معتقدند ساختار صنعت دارو مشکل دارد و این وظیفه دولت است که برای رفع این موانع موجود در صنعت دارو بسترسازی کند. در شرایطی که همواره مشکل اولیه صنعت داروسازی کشور محدودیت سیستم بانکی است و مشکلاتی که در تولید ناخالص ملی دارد. این در حالی است که برخی دیگر معتقدند مشکل اصلی بازار دارو مالیات بر ارزش افزوده است که نباید از داروسازها اخذ شود، بلکه در مرحله آخر این مصرف‌کننده است که باید مالیات را متقبل شود. اما آیا با وجود این مشکلات صنعت دارو می‌تواند بستر خدمات‌رسانی بهتر به بیماران را فراهم کند؟
بر اساس آمارهای جدید در حال حاضر 105 شرکت داروسازی در زمینه تولید داروهای ساخته‌شده، 50 شرکت در زمینه تولید مواد اولیه و 50 شرکت در زمینه بسته‌بندی و مواد جانبی دارویی در کشور فعالیت می‌کنند که این به اعتقاد کارشناسان نشان‌دهنده برقراری زنجیره دانش دارو و تکامل‌یافتگی آن در ایران است. اگرچه داروی تولید داخل بسیار ارزان‌تر از مشابه خارجی تلقی می‌شود و این دغدغه‌ای است که همواره تولیدکنندگان دارو به وزارت بهداشت منتقل می‌کنند.
با این حال یکی دیگر از مشکلات بازار داروی ایران وضعیت واردات و ورود شرکت‌های خارجی به این بازار است. اگرچه بهبود این موضوع پس از رفع تحریم‌ها و محدودیت‌ها در صنعت دارو امری مثبت است اما صاحب‌نظران این حوزه معتقدند محدودیت‌های تنوع تولید و قیمت‌گذاری این شرکت‌ها در بازار داخلی باعث شده جذب سرمایه خارجی صورت نگیرد و شرایط برای توسعه محصولات و ساماندهی قیمت‌ها در بازار فراهم نشود. در این صورت تنها توجه دولت به صنایع قدیمی داخلی است و حمایت وزارت بهداشت از این صنایع خواهد بود. آنها بر این باورند که وضعیت قیمت‌گذاری در سال‌های اخیر نشان می‌دهد هزینه‌های دارویی رشد پیدا کرده ضمن اینکه اگر روند قیمت‌های داروهای ساخت داخل را با داروهای وارداتی کنار هم قرار دهیم می‌توانیم متوجه شویم که در این سال‌ها شاخص عمومی کالا و خدمات به گونه‌ای بوده که قیمت داروهای وارداتی بیش از حد افزایش یافته است.
به همین دلیل است که از نگاه آنها سیاست‌های محدودکننده قیمت‌گذاری در راستای داروهای تولید داخل در وزارت بهداشت به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در بهبود نیافتن صنعت داروسازی داخلی تلقی می‌شود. با توجه به این مشکلات، یکی از راهکارهایی که کارشناسان بر آن تاکید دارند، اصلاح نظام تعرفه‌ای است ضمن اینکه حضور نمایندگان تشکل‌ها در کمیته قیمت‌گذاری و شیوه قیمت‌گذاری در بخش دارو و تجهیزات پزشکی نیز می‌تواند در این صنعت گره‌گشا باشد.
با توجه به اینکه در مقطع کنونی صنعت داروسازی پاشنه آشیل نظام سلامت کشور محسوب می‌شود، چگونه می‌توان با وجود این مشکلات جایگاه داروسازی ایران را در دنیا ارتقا داد؟ با توجه به این موضوع که صنایع داروسازی کشور از لحاظ نقدینگی به شدت تحت فشار هستند و عمده بدهکاران به شرکت‌های دارویی، مراکز درمانی بخش دولتی هستند، آیا می‌توان کیفیت خدمات‌رسانی به بیماران را ارتقا داد؟