دودِ گران

سازمان ملل مدت‌هاست که خواستار افزایش مالیات سیگار شده است. حالا این مساله نه به یک مساله در حال بررسی که به یک مطالبه ملی برای دولت یازدهم تبدیل شده است. دو ماه قبل بود که وزیر بهداشت صحبت از مالیات سیگار کرده بود و احتمال چنین مساله‌ای را بررسی کرده بود. کمی بعد، برخی دیگر از مقامات نیز بر این مساله تاکید کردند تا مالیات بر سیگار، به شکل جدی‌تری دنبال شود. آن‌طور که وزیر بهداشت پیش از این مطرح کرده بود، سالانه ۶۰ هزار نفر بر اثر مصرف دخانیات می‌میرند که از طریق وضع مالیات بر سیگار، می‌توان جلوی بخشی از این مرگ و میرهایی را که به‌طور قطع هزینه‌های گزافی به نظام سلامت وارد می‌کند، گرفت. در این میان، مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات و برخی دیگر از مقامات نیز این مساله را مورد تاکید قرار داده بودند چرا که پیش از این، این مساله در بسیاری از کشورها با تجربه خوبی همراه شده و در نهایت قدمی به سمت توسعه پایدار همان کشورها برداشته شده بود. این مساله،‌ به عنوان هدف اصلی سازمان ملل برای اجرای طرح افزایش مالیات بر سیگار عنوان شده است. این سازمان از همه دولت‌ها می‌خواهد تا با عملیاتی کردن این خواسته به‌عنوان اقدام اساسی برای کاستن مصرف دخانیات و کم کردن هزینه‌های تحمیلی بر سلامت، برنامه‌های عملی مرتبط را به اجرا درآورند. سازمان ملل بر این باور است که افزایش مالیات سیگار و مواد دخانی موثرترین اقدام برای کم‌ کردن مصرف و همچنین کاستن بیماری‌ها و مرگ ناشی از آنهاست. این مساله چیزی است که در سال قبل نیز از سوی «مارگارت چان» مدیر سازمان جهانی بهداشت نیز مورد تاکید قرار گرفته و به عنوان یک خواسته از کشورهای مختلف بیان شد. به نظر می‌رسد این مساله در دولت یازدهم به یک دغدغه جدی تبدیل شده است. وزیر بهداشت چند بار از مالیات بر سیگار صحبت کرده و حتی در مقاطعی صحبت از لزوم تصویب آن از سوی مجلس کرده است. برخی کارشناسان بر این باورند که دولت در حوزه سلامت، بودجه اندکی در اختیار دارد و حالا به مدد چنین طرح‌هایی سعی در پیشگیری از بیماری کم‌بودجه‌ای خود دارد. آن‌طور که اخیراً دکتر محمدرضا مسجدی دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات ایران تاکید کرده است،‌ تمامی موانعی که تاکنون از آن به عنوان مانعی برای مالیات بر سیگار یاد می‌شد، قابل رفع شدن است و برهمین اساس،‌ هیچ مانعی بر سر راه مالیات بر سیگار نیست. وی بی‌عدالتی و فشار بیشتر روی اقشار فقیر، بیکاری و عدم اشتغال‌زایی و افزایش قاچاق سیگار را به عنوان شناخته‌شده‌ترین تبعات احتمالی افزایش مالیات بر سیگار می‌داند. مسجدی در عین حال معتقد است هر کدام از این موارد، راهکار خود را دارد و بسیاری از کشورها به راحتی از پس آن برآمده‌اند. وی معتقد است باید از تجربه کشورهایی که این طرح را به طور موفقیت‌آمیزی اجرا کرده‌اند، استفاده کرد تا تاخیرها در اعمال مالیات بر سیگار، کنار رود. از مهم‌ترین عوامل تاخیر در این طرح که مسجدی نیز آن را بیان کرده است، ترس از افزایش قاچاق سیگار است. او معتقد است: «مقابله با قاچاق سیگار و مواد دخانی که در همه کشورهای دنیا به‌طور سازمان‌یافته انجام می‌گیرد، موضوع جدی است و هر کشوری بنا به شرایط جغرافیایی، اقتصادی و مدیریتی باید برنامه‌ریزی جدی و قاطع در این زمینه به کار گیرد. در بسیاری از کشورها (تایلند، ترکیه، پاکستان و...) افزایش مالیات سیگار همزمان با برنامه‌ریزی جدی برای مقابله با قاچاق نتایج درخشانی به بار آورده است.» بر اساس صحبت‌های مسجدی، می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که دولت باید هرچه سریع‌تر به فکر راهی برای اعمال مالیات بر سیگار و جدی گرفتن برنامه‌ای باشد که از سوی سازمان ملل تکلیف شده است.