غیبتِ ده‌ساله

حجت‌الاسلام‌والمسلمین «حسن روحانی» زمانی به مقام ریاست‌جمهوری رسید که کشور هم از نظر بین‌المللی و هم از نظر اقتصادی در وضعیت خطیر و نامناسبی قرار داشت. هفت تحریم ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد از سوی شورای امنیت از یک سو و هم اعمال گسترده‌ترین تحریم‌ها علیه یک کشور از سوی جامعه بین‌المللی، موجب شده بود تا وضعیت اقتصادی کشور فشارهای بسیاری متحمل شود و در وضعیت مناسبی قرار نداشته باشد. از سویی، این تحریم‌ها سبب شده بود تا رشد اقتصادی کشور منفی شده، تورم به بیش از 40 درصد افزایش یابد، بسیاری از سرمایه‌ها و دارایی‌های کشور بلوکه شود و زمینه برای مراودات اقتصادی مهیا نباشد. از سویی، ایجاد جو ایران‌هراسی از سوی بلوک‌های قدرت و فضای رعب همکاری با ایران سبب شد تا بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ و مطرح روابط‌شان را با ایران قطع کنند یا به صورت بسیار چشمگیری کاهش دهند. به گونه‌ای که می‌توان گفت ارتباطات ایران با بسیاری از فعالان اقتصادی خارجی به حد صفر رسید.
رئیس جمهوری نیز با علم به این مساله، یکی از مهم‌ترین دستور کارهای دولت خود را حل مساله هسته‌ای و دستیابی به توافقی که ضمن حفظ دستاوردها، متضمنِ رفع تحریم‌ها هم باشد، قرار داد. در این راستا، مذاکرات سخت و فشرده‌ای به مدت 22 روز میان ایران و گروه 1+5 برقرار بود که سرانجام در 23 تیر‌ماه سال گذشته منجر به دستیابی به برجام شد. با وجود این، توافق هسته‌ای از 27 دی‌ماه سال پیش، یعنی کمتر از 9 ماه، به مرحله اجرایی شدن رسیده است. با اجرایی شدن برجام، زمینه برای حضور بیشتر ایران در عرصه‌های مختلف و احیای مناسبات پیشین فراهم شده است و در همین چارچوب، دستگاه دیپلماسی کشور توسعه روابط با کشورهای مختلف و برقراری و احیای همکاری‌های اقتصادی و تجاری را در سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده است. در این مدت نیز وزارت امور خارجه در چندین همایش از جمله همایش سفرا و مسوولان نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور و همچنین «همایش اقتصاد مقاومتی» به سفیران و روسای نمایندگی‌های ایران، اعلام کرد که یکی از مهم‌ترین دستور کارهای آنها نه‌تنها توسعه مناسبات دوجانبه است، بلکه جذب سرمایه‌گذار خارجی، شناسایی فرصت‌ها و چالش‌ها و هموار کردن مسیر برای افزایش صادرات کالاهای ایرانی است. در این مساله نیز برخی از نمایندگی‌های ایران عملکرد قابل قبولی داشته‌اند. البته مدت زمان 9 ماه، بسیار کوتاه است و با آن‌که گشایش‌هایی حاصل شده، گره‌هایی نیز هنوز باقی است.
به همین خاطر، سفیران و مسوولان نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور وظیفه دارند در جهت رفع آن گره‌ها و باز کردن شریان‌ها، بیش از پیش عمل کنند. البته آقای روحانی نیز با در پیش گرفتن دیپلماسی سران و انجام سفرهای مختلف به کشورهای متعدد، باید راه را برای توسعه صادرات و همکاری‌ها باز کند. به این اعتبار، در سفر رئیس‌جمهوری ایران به ایتالیا، فرانسه، کوبا و کشورهای شرق آسیا شاهد بودیم که طیف متعدد و متنوعی از بخش خصوصی ایشان را همراهی می‌کردند و طی این سفرها نیز، توافقنامه‌ها و یادداشت‌های تفاهم همکاری گوناگونی به امضا رسید. همچنین در این مدت شاهد سفر و حضور بسیاری از سران و مسوولان عالی کشورهای مختلف به ایران بوده‌ایم که در تمامی این سفرها نیز موافقتنامه‌ها و تفاهمنامه‌هایی به امضا رسیده است. همچنین در این مدت شاهد بودیم برخی از کمیسیون‌های مشترک اقتصادی کشورها پس از سال‌ها رکود و عدم تشکیل، مجدداً برگزار شدند که این نوید‌دهنده توسعه همکاری‌های ایران با کشورهای مختلف در عرصه مبادلات تجاری و اقصادی است. با وجود این، به دلیل غیبت تقریبا 10‌ساله ایران از صحنه‌های بین‌المللی و قطع همکاری‌ها باید دانست که هویدا شدن آثار این روابط و آن اقدامات خود نیازمند زمان بیشتری است.