تاریخ انتشار:
آیا اقتصاد ایران «رشد بدون اشتغال» را تجربه می‌کند؟
معادله چند‌مجهولی
بیکاری تک‌رقمی باز هم فقط یک فصل دوام آورد و نرخ بیکاری در پاییز ۹۳ با یک درصد رشد نسبت به تابستان ۹۳ به ۵/۱۰ درصد رسید. بر اساس اعلام مرکز آمار، در فصل گذشته مجموعاً دو میلیون و ۵۲۱ هزار نفر در ایران «بیکار» بوده‌اند؛ ۲۶۳ هزار نفر بیشتر از تابستان. به محض اعلام نرخ بیکاری جدید، منتقدان دولت که پیشتر آمار رشد اقتصادی چهار‌درصدی در شش‌ماهه نخست سال ۹۳ را زیر سوال برده و آن را «نامحسوس» دانسته بودند
بیکاری تک‌رقمی باز هم فقط یک فصل دوام آورد و نرخ بیکاری در پاییز 93 با یک درصد رشد نسبت به تابستان 93 به 5/10 درصد رسید. بر اساس اعلام مرکز آمار، در فصل گذشته مجموعاً دو میلیون و 521 هزار نفر در ایران «بیکار» بوده‌اند؛ 263 هزار نفر بیشتر از تابستان. به محض اعلام نرخ بیکاری جدید، منتقدان دولت که پیشتر آمار رشد اقتصادی چهار‌درصدی در شش‌ماهه نخست سال 93 را زیر سوال برده و آن را «نامحسوس» دانسته بودند، آمار تازه را به نشانه‌ای از درست بودن انتقادات خود تعبیر کردند و گفتند و نوشتند که «اگر آمار رشد اقتصادی صحیح است، چرا تعداد بیکاران زیاد شده است؟»
میزان تاثیرگذاری رشد اقتصادی چهار‌درصدی بر اشتغال‌زایی البته موضوعی است که می‌تواند مورد بحث قرار گیرد، اما شاید پاسخ برخی سوالات را با نگاهی دقیق‌تر به گزارش مرکز آمار ایران بتوان دریافت. گزارش این مرکز نشان می‌دهد تعداد شاغلان در فاصله دو فصل پاییز و تابستان 93 آنقدرها هم کم نشده است: در تابستان 21 میلیون و 500 هزار نفر در سراسر ایران مشغول به کار بوده‌اند که این آمار در پاییز تنها 88 هزار نفر کمتر شده و به 21 میلیون و 412 هزار نفر رسیده است. بنابراین آنچه باعث بخش عمده‌ای از رشد نرخ بیکاری شده است، نه بیکار شدن افراد شاغل، بلکه افزایش تقاضا برای حضور در بازار کار بوده است. در حالی که در تمام 10 سال گذشته، نرخ «مشارکت اقتصادی» (نسبت افراد شاغل یا جویای کار به کل جمعیت در سن کار) در فاصله تابستان تا پاییز نزولی می‌شد، امسال این نرخ در فاصله دو فصل یادشده با صعود مواجه شد و از 2/37 درصد به 3/37 درصد رسید؛ به بیان دیگر در پاییز 175 هزار نفر متقاضی جدید به بازار کار وارد شدند. از سوی دیگر بررسی جزییات آمار اشتغال پاییز 93 نشان می‌دهد: تنها بخش «کشاورزی» در این فصل با کاهش اشتغال روبه‌رو بوده که تا حدود
زیادی ناشی از تحولات فصلی است. شاغلان بخش کشاورزی در پاییز 93، 487 هزار نفر کمتر از تابستان بوده، در حالی که شاغلان بخش صنعت در این فاصله 145 هزار نفر و شاغلان بخش خدمات 251 هزار نفر بیشتر شده‌اند. مقایسه وضعیت بازار کار ایران در پاییز 93 با وضعیت این بازار در دوره مشابه سال گذشته شاید تحلیل درست‌تری از میزان اشتغال‌زایی بدهد؛ تعداد شاغلان در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران طی فصل سوم امسال 544 هزار نفر بیشتر از تعداد شاغلان در پاییز پارسال بوده است و اگرچه نرخ بیکاری پاییز امسال 2/0 درصد بیشتر از دوره مشابه پارسال است، اما این اتفاق هم به دلیل رشد شمار متقاضیان کار و افزایش نرخ مشارکت اقتصادی رخ داده؛ تعداد متقاضیان کار در فاصله پاییز 92 تا پاییز 93، 663 هزار نفر و نرخ مشارکت اقتصادی 6/0 درصد بیشتر شده است.
با این همه، هنوز سوالاتی - حتی برای ناظران همدل‌تر با دولت- مطرح است که باید پاسخ داده شود؛ از جمله اینکه چرا حتی رشد چهار‌درصدی اقتصاد موجب اشتغال‌زایی «به اندازه مورد انتظار» نشده و به کاهش نرخ بیکاری کمک نکرده است؟ یا اینکه با چه سطحی از رشد اقتصادی می‌توان آمار بیکاری را به‌طور پایدار به زیر 10 درصد (یا حتی کمتر) رساند؟ و اینکه آیا رشد آتی اقتصاد ایران خواهد توانست برای جمعیت فزاینده متقاضیان جدید کار، اشتغال ایجاد کند؟
دیدگاه تان را بنویسید