حسابرسان کجا بودند؟

حسابرسان کسانی هستند که براساس رسیدگی‌های حرفه‌ای به‌صورت‌های مالی بنگاه‌های تحت رسیدگی، اعتبار و اعتماد می‌بخشند. بنابراین به‌طور معمول هرگاه سهام شرکت‌ها در فرود قرار می‌گیرد افکار عمومی به نادرست می‌گویند: پس حسابرسان کجا بودند؟! و اما چرا به نادرست؟

فراز و فرود قیمت سهام تحت تاثیر صورت‌های مالی انجام نمی‌شود، بلکه حداقل در بازار سرمایه ایران صورت‌های مالی شرکت‌ها هرقدر هم شفاف باشد، حداکثر به‌عنوان یک قرینه گزینش سهام از سوی سهامداران یا ذی‌نفعان قرار می‌گیرد. بسیاری از سهامداران به ویژه آنانی که در رویاهای دست‌نیافتنی به سر می‌برند انتظارات غیرعقلایی خود را جانشین هرگونه تجزیه و تحلیل می‌کنند و بر مبنای انتظارات آتی خود اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند. بازگشایی نماد بانک‌ها به ویژه بانک‌های دولتی نشان داده که صورت‌های مالی سنوات گذشته این بانک‌ها اعتبار لازم را ندارد و مسوولیت اصلی آن برعهده هیات‌مدیره وقت بانک‌های مذکور بوده است. اما واقعیت آن است که مقام ناظر بازار سرمایه و مقام ناظر بانک مرکزی نیز در سنوات گذشته دل در گرو شاخص و احتمالاً برخی مسائلی داشته‌اند که ما از آن بی‌اطلاع هستیم. حسابرسان مدعی هستند که در گزارش‌های سال‌های 1383 تا 1386 بانک‌های خصوصی و موسسه‌های مالی اعتباری بندهای مربوط به اعطای تسهیلات فاقد ضوابط بانک مرکزی را به صراحت افشا و در گزارش حسابرسی تاکید داشته‌اند؛ اما این امر صرفاً موجب تعویض حسابرسان شده و مقامات ناظر بازار پول و سرمایه در زمان لازم هیچ‌گونه برخورد جدی با موضوع نداشتند؛ مگر آنکه برخی مدیران ارشد بخش نظارت بانکی به‌عنوان هیات مدیره بانک‌های خصوصی منصوب شده‌اند. بنابراین حسابرسان حرفه‌ای معتقدند که ما به وظایف خود در چارچوب استانداردهای حسابرسی عمل می‌کنیم و رسماً اعلام می‌داریم در شرایط فعلی نمی‌توان مسائل و معضلات بانکی را به پای حسابرسان گذاشت. از طرف دیگر ریشه ساختاری مشکلات بانکی و بازار پول و سرمایه بیش از ارقام مندرج در صورت‌های مالی در سیستم کدال است. واقعیت آن است که دغدغه‌های زمانی یک مقطع خاص پیرامون هرگونه حادثه یا اتفاقی نمی‌تواند راهکار مناسب باشد. بدون شک ذی‌نفعان بازار پول و سرمایه می‌توانند ادعاهای خود را به مقامات ناظر دو بازار مطرح کنند؛ اما نباید فراموش کنند آن روزگاری که شاخص به هر دلیلی فارغ از مسائل واقعی اقتصاد تا مرز 80 هزار جلو رفته بود، برخی حسابرسان رسماً چند بار در بهترین رسانه‌های اقتصادی کشور آن را «حباب» نامیدند و مورد غضب هم واقع شدند. مگر می‌توان پذیرفت در کشوری که رشد اقتصادی منفی 8 /5 باشد، اما جهش شاخص صد درصدی باشد؟

حتی در روزهای پس از امضای تفاهمنامه برجام که کسانی عامدانه یا ناآگاهانه آتش انتظارات کاذب را در بازار سرمایه با تجدید ارزیابی‌های آن‌چنانی شعله‌ور می‌ساختند، باز هم این حسابرسان بودند که شجاعانه این رفتار غیر‌عقلایی را نقد کردند و یادآور شدند با شاخص اقتصادی کشور بازی نکنید و آینه اقتصاد کشور را نشکنید.