سرگردان در کارزار یارانه

دو میلیون و 943 هزار نفر تعداد کل افرادی است که دولت بعد از 9 ماه تلاش توانسته از لیست یارانه‌بگیران خط بزند و از این طریق کمتر از ماه‌های دیگر یارانه نقدی بپردازد. این یعنی صرفه‌جویی 133 میلیارد‌تومانی در پرداخت یارانه‌های نقدی در هر ماه و معادل 8 /3 درصد یارانه ماهانه.

سه میلیون نفر دیگر در لیست انتظار حذفی‌ها قرار دارند. یعنی 133 میلیارد تومان دیگر. با یک حساب ساده اگر دولت از فروردین امسال یارانه شش میلیون نفر را حذف می‌کرد در نهایت می‌توانست ماهانه 273 میلیارد و طی 12 ماه سه هزار و 276 میلیارد تومان در پرداخت یارانه‌های نقدی صرفه‌جویی کند. اما این صرفه‌جویی تنها 8 /7 درصد یارانه 42 هزار میلیارد‌تومانی است که دولت سالانه می‌پردازد.

حال دولت از یک سو نگاه پر از انتقاد اقتصاددانان و مجلسی‌ها را به دنبال خود دارد که چرا کار یارانه‌ها را یکسره نمی‌کند و از سویی نگران فشارهای سیاسی و اجتماعی آن شش میلیون‌نفری است که قرار است از لیست خارج شوند. بازی یارانه‌ها یک بازی دو سر باخت برای دولت است. چون نه می‌تواند خواسته اقتصاددانان را عملی کند و نه می‌تواند همه مردم را در لیست یارانه‌بگیران نگه دارد. اما بازنده اصلی دولت است. چون از یک سو باید انتقاد دو سر طیف را به جان بخرد و هم پول دندان‌گیری دست دولت را نمی‌گیرد. 9 ماه بحث و جدل تقریباً برای هیچ. این همه عتاب و خطاب و خط و نشان برای 8 /7 درصد صرفه‌جویی در منابع!

اما مساله این نیست که دولت همچنان به رویه پرداخت نادرست یارانه‌های نقدی ادامه دهد چرا که بالاخره هم دولت، هم مجلس و هم اقتصاددانان در خصوص نادرستی شیوه فعلی پرداخت یارانه‌ها به اجماع رسیده‌اند. مساله اصلی که در این پرونده بر آن تاکید می‌شود این است که در کنار یارانه نقدی 42 هزار میلیارد‌تومانی سالانه که دولت بر کاهش آن تمرکز کرده، یارانه‌های غیرنقدی بسیاری وجود دارد که به حال خود رها شده است.

علیرضا عبدالله‌زاده، دانش‌آموخته سیاستگذاری توسعه از مدرسه حکمرانی کندی دانشگاه هاروارد در گفت‌وگوی این پرونده به این نکته اشاره می‌کند. وی یارانه نقدی 42 هزار میلیارد‌تومانی سالانه را با یارانه 300 هزار میلیارد‌تومانی حامل‌های انرژی مقایسه می‌کند. یارانه‌ای که دولت همواره در حال پرداخت آن است اما همچنان نه طرحی برای حذف آن وجود دارد و نه برنامه‌ای برای سامان دادن به آن.

هم دولت، هم مجلس و هم اقتصاددانان انگشت اشاره به سمت یارانه‌های نقدی گرفته‌اند و دیگر یارانه‌های پرداختی دولت را نمی‌بینند.

دولت هم کمر همت بسته تا بالاخره هر طور شده همه فشارها را به جان بخرد و در نهایت سه هزار میلیارد تومان از هزینه‌های خود را کم کند. سه هزار میلیاردی که در مقابل 300 هزار میلیارد تومان یارانه انرژی عدد ناچیزی است اما فشارهای بزرگی بر دولت وارد می‌کند. قطعاً هر حرکتی از دولت برای سامان دادن یارانه‌ها ستودنی است اما مشروط بر آنکه این همه هیاهو منتج به هیچ نشود و نتیجه قابل دفاعی برای دولت داشته باشد.