معضلی به نام سالخوردگی

قانونی از هفته اول ماه جولای در کشور چین به اجرا درآمد که طبق آن فرزندانی که والدین آنها بیش از 60 سال سن دارند ملزم به رسیدگی منظم به والدین خود و اطمینان از برآورده شدن نیازهای جسمی و روحی آنها هستند. این قانون تحت عنوان «حفاظت از حقوق و علایق سالمندان» در ماه دسامبر سال گذشته و در پی گزارش‌هایی مبنی بر غفلت فرزندان از وضعیت والدین‌شان تصویب شد. اما این غفلت‌ها شدت و همچنین دلایل متفاوتی دارد. در یکی از مواردی که منجر به تصویب این قانون شد تلویزیون محلی ایالت «جیانگ سو» گزارشی در مورد مرد کشاورزی پخش کرد که مادر 100‌ساله خود را در آغل خوک و به همراه یک خوک چند ده‌کیلویی نگهداری می‌کند. او به خبرنگاران گفت مادرش تمایل به زندگی در آغل دارد و آن مکان را خودش برای اقامت انتخاب کرده است. البته مواردی مانند این کشاورز، خوشبختانه هنوز نادر است. بیشترین مساله از جانب فرزندانی است که اغلب در شهرهای بزرگ به کار اشتغال دارند و نداشتن مرخصی و فاصله زیاد، به آنها اجازه سرکشی مرتب به والدین‌شان را نمی‌دهد. «لولا وانگ» یکی از این افراد است که در بخش بازاریابی در شانگهای مشغول به کار است و فقط دو بار در سال، یک بار در سال نو چینی و یک بار در روز ملی این کشور، فرصت دیدار از خانواده خود را دارد. او در این باره می‌گوید اشتغال در بخش مالی یعنی ساعات طولانی کار سنگین و من مجبور هستم بخشی از علایق شخصی‌ام را در راه حفظ شغلم قربانی کنم و دیدار مرتب با والدین یکی از آنهاست. اما طبق قانون جدید او مجبور است چیزهای دیگری برای قربانی کردن پیدا کند و هر طور شده وقتی را برای دیدار با والدینش اختصاص دهد. در واقع تقصیر چندان بر عهده فرزندان نیست. مشکل وانگ گریبانگیر اغلب جوانان در چین است و مسبب اصلی آن سیاست تک‌فرزندی دولت است که ترکیب آن با تغییر ساختار اقتصادی، افزایش شهرنشینی در نسل‌های جدید و منحل شدن خانواده‌های بزرگ (خانواده‌هایی که در آنها چندین نسل در یک مکان و در کنار هم زندگی می‌کردند) معضلی به نام سالخوردگان را ایجاد کرده است. هدف اصلی دولت چین نیز نه دلسوزی به حال سالخوردگان که برداشتن بار مسوولیت رسیدگی به آنها از دوش دولت است. جمعیت چین با سرعت بالایی در حال پیر شدن است و این به معنای افزایش هزینه‌های نگهداری از آنهاست. طبق آمار رسمی، کشور چین تا پایان سال 2011 حدود 185 میلیون شهروند بالای 60 سال داشته که این رقم تا پایان سال 2015 به 221 میلیون خواهد رسید و تا پایان سال 2050 یک‌سوم جمعیت این کشور بالای 60 سال سن خواهند داشت. ضعف شدید دولت چین در زمینه مزایای بازنشستگی و همچنین سیستم بهداشت و درمان فراگیر خصوصاً در روستاها، باعث شده فرزندان، تنها تکیه‌گاه والدین برای گذران دوران سالخوردگی باشند و با توجه به اینکه بیش از یک‌پنجم جمعیت کشور هنوز زیر خط فقر زندگی می‌کنند هزینه این رسیدگی‌ها برای فرزند خانواده بسیار بالا خواهد بود. این قانون منتقدان فراوانی هم دارد. کسانی که اعتقاد دارند تصویب این قانون باعث فشار بر فرزندانی می‌شود که در شهرهایی دور از والدین خود به کار یا تحصیل مشغولند. والدینی هم هستند که اعتقاد دارند این قانون نه‌تنها باعث بروز تنش در روابط خانوادگی خواهد شد، بلکه فرزندان آنها را نیز از پیشرفت باز خواهد داشت. چنگ چبانگ که تنها دخترش در ایالات متحده درس می‌خواند در این باره می‌گوید: «من اصلاً حاضر نیستم دخترم بعد از اتمام تحصیلاتش به این روستا برای نگهداری از من و مادرش برگردد. ما هزینه زیادی برای تحصیلات تنها فرزندمان دادیم و حالا دوست داریم او با کار و زندگی در شهری بزرگ، موفق باشد. این قانون نه منصفانه است و نه عاقلانه.»