دولت کمونیستی که سرمایه‌داری شد

کتاب حاضر روایتی است شگفت‌انگیز از سفرهای رونالد کوز نوبلیست اقتصادی به کشور چین. این آخرین کتاب این اقتصاددان برجسته صدساله محسوب می‌شود. کوز یکی از برجسته‌ترین اقتصاددانان اندیشه نهادگرایی و از بزرگان مکتب اقتصاد شیکاگو است. کوز و همکارش در این کتاب به روایت جزییات اقتصاد چین در چهار دهه پرداخته‌اند؛ چهار دهه شگفت‌انگیز که سیاست‌های سوسیالیستی و اقتصاد بسته چین طی آن بدل به یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان شد. اینکه چطور یک کشور سوسیالیستی بدل به یک کشور سرمایه‌داری می‌شود یکی از معماهایی است که در این کتاب گره‌گشایی شده است.
یکی از چارچوب‌های نظری و الگوهای قدرتمند در توضیح تحولات اجتماعی بدون تردید اندیشه نهادگرایی است که با تاکید بر ساخت اجتماعی و نهادی که اقتصاد در چارچوب آن عمل می‌کند و با بهره‌گیری از منطق اقتصاد سیاسی صورت‌بندی روشن و قابل درکی را از تحولات اجتماعی ارائه می‌دهد. ویژگی برجسته این کتاب نیز بررسی و فرآیند تحول اقتصاد چین از منظر اندیشه نهادگرایی است. ویژگی بارزتر این کتاب نگارندگان آن هستند که یکی رونالد کوز از بزرگ‌ترین اقتصاددانان و اندیشمندان تاثیرگذار عصر حاضر و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1991 و یکی از نظریه‌پردازان اندیشه نهادگرایی است.
آنچه در این کتاب به عنوان ریشه و منشأ اصلی اصلاحات اقتصادی چین مورد تاکید قرار می‌گیرد بازیگران و نیروهای حاشیه‌ای و در واقع به حاشیه رانده شده بوده که جلوتر از اقدامات اصلاحی دولتی اقتصاد بازار و انگیزه و کارآفرینی خصوصی را باز می‌گرداند و سرمایه‌داری با مشخصه‌های چینی را رقم می‌زند. نیرویی که زمانی آفت اقتصاد سوسیالیستی چین تلقی می‌شد، اکنون پایه و اساس اقتصاد چین را شکل داده است. این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که با وجود اینکه اقتصاد چین رشد و توسعه شگفت‌انگیزی را در سال‌های اخیر به خود دیده است؛ اما این رشد و ترقی با یک محدودیت جدی روبه‌روست و آن نبود بازاری آزاد برای ایده‌ها و اندیشه‌هاست که ضعف در تولید نوآورانه و باکیفیت و ناتوانی در ایجاد و خلق صنایع و کالاهای جدید را موجب شده است. از آنجا که پیش‌بینی‌ها حاکی از تبدیل اقتصاد چین به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است؛ و همچنان که کتاب تاکید می‌ورزد منجر به نمونه‌ای بی‌سابقه در تاریخ مدرن بشر خواهد شد که بزرگ‌ترین اقتصاد جهان مولدترین اقتصاد نخواهد بود.

این کتاب از آنجا که تحولات اقتصادی و سیاسی چین را از دهه 1940 و از زمان به قدرت رسیدن حزب کمونیست رصد کرده و با دیدی تاریخی اتفاقات و رویدادهای این دوره را در چارچوبی تئوریک مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده است حاوی نکات و تجارب ارزنده‌ای بوده و نگرشی روشن به خواننده می‌دهد. از این جهت مطالعه این کتاب به پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم اجتماعی خصوصاً اقتصاد توصیه می‌شود. همچنین برای مدیران و سیاستگذاران اقتصادی نکات قابل توجهی دربر دارد.

کتاب از شش فصل تشکیل شده است:
فصل اول: چین در زمان مرگ مائو
فصل دوم: چین در فرآیند گذار
فصل سوم: چگونه اصلاحات بازاری چین شروع شد؟
فصل چهارم: پرنده‌ای در قفس؛ اصلاحات بازاری در سایه سوسیالیسم
فصل پنجم: رشد فراتر از سوسیالیسم؛ سرمایه‌داری با مشخصه‌های چینی
فصل ششم: از نظام سرمایه‌داری تا نظام‌های سرمایه‌داری
شگفت‌آورترین جنبه اصلاحات اقتصادی چین شاید این باشد که حزب کمونیست چین در سه دهه اصلاحات نه‌تنها به حیات خود ادامه داد، بلکه شکوفا شد.