اعضای کمیسیون تلفیق خود را محدود کنند

مجلس شورای اسلامی مهم‌ترین وظیفه‌اش تصویب قوانین بوده و این قوانین بیشتر جنبه ملی دارد. نمایندگان به‌طور طبیعی، در مقام تصویب قانون، باید منافع ملی و عام را مورد توجه قرار دهند. هنگام تصویب قوانین منافع حوزه انتخابیه در اولویت قرار نمی‌گیرد. متاسفانه وظیفه نمایندگان برای مردم حوزه انتخابیه و موکلان آنان هنوز به درستی مشخص نیست و مردم از نماینده خودشان انتظار دارند کلیه مشکلات آنها را پیگیری کند. لذا مردم انتظارات و توقعات خود را به نماینده منعکس کرده و انتظار دارند نماینده آنها را دنبال کند. پیگیری برخی از این خواسته‌ها مستلزم تغییر، اصلاح و دست بردن در قوانین است. به‌طور مثال، در منطقه‌ای، کشاورزان مشکل آب داشته و طبق قوانین موضوعه، نمی‌توان مشکل آب آنها را حل کرد. نمایندگان تلاش می‌کنند تا اصلاحاتی را انجام دهند یا موضوعاتی را پیشنهاد بدهند که این مشکل قابل حل شود. با این حال لازم است نمایندگان قبل از تامین منافع حوزه انتخابیه، منافع ملی را در اولویت قرار دهند. مهم‌ترین اصل این است که نمایندگان نباید به مصوبات ملی رنگ و بوی منطقه‌ای بدهند.

رویکردی که شما بیان کردید اگر از سوی نمایندگان مجلس در مواجهه با مشکل مردم حوزه انتخابیه به کار گرفته شود، در نهایت شرایطی را فراهم می‌کند که مردم از نماینده شهر خود رویگردان شوند. به نظر شما نمایندگان چطور می‌توانند در این میان تعادل ایجاد کنند؟

به‌طور طبیعی مجلس و نمایندگان باید مرحله به مرحله این کار را انجام دهند. مجلس شورای اسلامی و نمایندگانی که در کسوت نمایندگی قرار می‌گیرند، باید تلاش کنند مردم را با وظایف نمایندگان حوزه انتخابیه در مجلس آشنا کنند. نمایندگان باید مردم را مجاب کنند که وظیفه نماینده پیگیری مسائل جزیی منطقه نیست. متاسفانه تعدادی از نمایندگان خیلی از کارهایی را که توسط دولت انجام می‌شود در منطقه به نام خود و نتیجه پیگیری خود معرفی می‌کنند. این کار موجب می‌شود که مردم انتظار داشته باشند تا کلیه امور در حوزه دولت توسط نمایندگان پیگیری شود. همین انتظار، حجم توقعات مردم را افزایش می‌دهد. اگر مردم با وظایف دولت و مجلس آشنا شوند، درنتیجه این توقعات کاهش می‌یابد و دیگر مردم حوزه انتخابیه از نماینده انتظار ندارند کلیه امور دولتی را پیگیری کند.

این سوال بارها مطرح شده است که اگر مردم از نماینده مجلس این انتظار را نداشته باشند که مشکلات منطقه‌ای را حل کند، پس اصلاً چرا وی را انتخاب می‌کنند؟

مجلس محل قانونگذاری است محل پیگیری برای احداث مدرسه یا راه و درمانگاه و... نیست. مجلس دو وظیفه مهم تصویب قوانین و نظارت بر اجرای قوانین را بر عهده دارد. این وظیفه (پیگیری امور اجرایی) در هیچ کجای قانون اساسی به عنوان وظیفه نمایندگان ذکر نشده است. متاسفانه برخی از نمایندگان علاقه‌مند به پیگیری این مسائل هستند و از طرف دیگر این حوزه برای برخی از نمایندگان جذابیت‌هایی دارد که در انتخابات پیش رو بار دیگر به این وسیله به مجلس راه یابند. مردم فکر می‌کنند اگر به اداره راه و شهرسازی مراجعه کرده و آن اداره، برای احداث جاده اقدام نمی‌کند، بهتر است نماینده اعمال فشار کند. دوستان متوجه نیستند که اگر این اداره جاده را احداث نمی‌کند، حتماً منابع کافی در اختیار ندارد. مردم باید متوجه بشوند که برای انجام کارهای عمرانی اولویت‌های زیادی در نظر گرفته می‌شود. اگر این اولویت رعایت نشود آن اداره ناچار می‌شود یک پروژه عمرانی دیگر را تعطیل کند.

ارزیابی شما کاملاً درست است اما هر روز دامنه انتظارات مردم حوزه انتخابیه از نماینده مجلس گسترش می‌یابد و درآستانه انتخابات، رنگ و بوی رقابتی به خود می‌گیرد.

در انتخابات مجلس کاندیداها مرتب این نکته را مورد تاکید قرار می‌دهند که نمایندگان پیشین این کار را انجام ندادند و این کارها توسط ما انجام خواهد شد و تمام کاستی‌ها رفع می‌شود. وعده‌هایی را به مردم می‌دهند که همه در حوزه وظایف دستگاه‌های دولتی است و یک نماینده نمی‌تواند آنها را محقق کند. دادن وعده‌های غیرقابل اجرا موجب می‌شود میزان توقعات مردم افزایش یابد. رای‌دهندگان به دنبال رای دادن به نمایندگان، این ادعا را بعد از مدت زمانی مطرح می‌کنند که با توجه به قول و وعده شما چرا این وعده محقق نشد؟ به هر حال مردم مرتب از نماینده می‌پرسند شما قول داده بودید تا زیرساخت‌های شهر را نوسازی کنید. شما قول داده بودید سرمایه‌گذاری را افزایش دهید و موارد مشابه، اما کاری نکردید. کاندیداها باید توجه داشته باشند که مطالبی را به عنوان برنامه انتخاباتی خود مطرح نکنند که در حوزه وظایف مسوولان اجرایی است و در حوزه اختیارات نمایندگان مجلس نیست.

البته دادن این وعده‌ها از سوی کاندیداهایی که تاکنون سابقه نمایندگی مجلس نداشته‌اند، طبیعی است اما بسیاری از کاندیداهایی که سابقه حضور در مجلس را دارند، بستری را با دادن وعده‌ها محقق می‌کنند که وعده‌های مردم افزایش می‌یابد در حالی که در دور قبل نتوانستند وعده‌های مردم را محقق کنند.

به هر حال این وضعیت شبیه یک میدان مسابقه است که همه در آن قرار گرفته و با آن همراهی می‌کنند. وقتی کاندیدایی ادعا می‌کند بودجه منطقه را زیاد یا سرمایه‌گذاری را زیاد می‌کنیم، سایر نمایندگان هم مجبورند با این موج همراهی کنند. بالاخره تداوم این فضای انتخاباتی به هیچ وجه به سود کشور نیست. بهتر است نمایندگان و کاندیداها از این فضا فاصله بگیرند.

ارزیابی شما درست است، اما چرا همواره در موسم بودجه ما شاهد هستیم که یک جدال سخت در بین نمایندگان برای عضویت در کمیسیون تلفیق ایجاد می‌شود.

کمیسیون تلفیق اختیارات بسیار زیادی دارد. بودجه دولت عملاً در کمیسیون تلفیق نهایی می‌شود. آن چیزی که در صحن مجلس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد بیشتر تبصره‌ها و احکام قانونی است. ارقام، جداول و پیوست‌های بودجه در صحن علنی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. این موارد در کمیسیون تلفیق بررسی می‌شود. به هر حال اختیارات زیادی در کمیسیون تلفیق وجود دارد که هر نماینده‌ای که فکر می‌کند باید در بودجه مجلس تاثیرگذار باشد، می‌خواهد در کمیسیون تلفیق حضور پیدا کند. نمایندگان به خوبی می‌دانند که کمیسیون تلفیق گلوگاهی است که عضویت در این کمیسیون موجب می‌شود تا نماینده، تاثیر لازم را بر ارقام بودجه بگذارد.

به نظر شما این روال تا چه اندازه قابل پذیرش است؟ چندی پیش شاهد بودید که اعضای کمیسیون اصل 90 قهر کردند که چرا در کمیسیون تلفیق نماینده ندارند. در این مورد چه ارزیابی دارید؟

طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، اعضای کمیسیون تلفیق قبلاً از نمایندگان عضو کمیسیون برنامه و بودجه و دو نفر از هر یک از کمیسیون‌های تخصصی تشکیل شده بود. کمیسیون اصل 90، کمیسیونی تخصصی نیست. این کمیسیون به صورت اختصاصی در هیچ بخش کشور نقش ندارد که بخواهد در کمیسیون تلفیق نماینده داشته باشد. کمیسیون اصل 90 حوزه تخصصی ندارد و هیچ یک از امور بخشی کشور، به این کمیسیون ارتباط پیدا نمی‌کند که بخواهد در کمیسیون تلفیق حضور داشته باشد.

آیا وقت آن فرانرسیده که مزیت‌های ناشی از عضویت در کمیسیون تلفیق از بین برود. هدف من از طرح این سوال بیشتر آسیب‌شناسی عضویت در کمیسیون تلفیق است.

به نظر من این تصور از کمیسیون تلفیق هم درست نیست. افراد در کمیسیون تلفیق کمتر این هدف را مورد توجه قرار می‌دهند که برای حوزه انتخابیه خود تاثیرگذار باشند. تعداد نمایندگان حاضر در کمیسیون تلفیق درنهایت 40 تا 50 نفر است. افرادی که وارد کمیسیون تلفیق می‌شوند برای حضور خود انگیزه‌های متفاوتی دارند.

آیا این بستر در کمیسیون تلفیق وجود دارد که عده‌ای از نمایندگان شرایط را به سود خود تغییر دهند؟

متاسفانه آیین‌نامه کمیسیون تلفیق توسط اعضای کمیسیون تلفیق نوشته شده و اعضای این کمیسیون می‌توانند اختیارات ویژه‌ای برای خود قائل شوند. طبق آیین‌نامه داخلی مجلس نمایندگان مجاز هستند ظرف یک مدت زمانی 10روزه، پیشنهاد‌های خود را در مورد کل لایحه بودجه ارائه دهند. اعضای کمیسیون تلفیق آیین‌نامه را به گونه‌ای می‌نویسند که هر لحظه برای هر موضوعی می‌توانند پیشنهاد بدهند. به عبارت دیگر اعضای کمیسیون تلفیق می‌توانند مرتب پیشنهاد‌هایی را برای تغییر موضوعات مورد بحث ارائه دهند.

این اتفاق امکان دارد که هنگام دفاع یک نماینده عضو کمیسیون تلفیق از بودجه یک وزارتخانه، این قول داده شود که راه‌اندازی پروژه منطقه‌ای آن نماینده در حوزه اختیارات آن وزارتخانه، در اولویت قرار بگیرد؟

بله، ممکن است ولی چنین رویه‌ای در کمیسیون تلفیق عمومیت ندارد.

بهتر نیست که آیین‌نامه واحدی در این مورد نوشته شود تا مرتب تغییر نکند؟

آیین‌نامه داخلی کمیسیون تلفیق هرساله به تصویب اعضای کمیسیون تلفیق می‌رسد. طبق قانون، آیین‌نامه کمیسیون تلفیق در اولین جلسه به تصویب اعضای کمیسیون تلفیق می‌رسد. در نتیجه هر سال کمیسیون تلفیق آیین‌نامه جدیدی دارد که امکان دارد با آیین‌نامه قبلی تفاوت داشته باشد.

راهکار جلوگیری از دادن وعده‌های متعدد نمایندگان به مردم، برای افزایش بودجه منطقه‌ای چیست.

وقتی ردیف‌های درآمدی بسته شد دیگر نمی‌توان پیشنهاد‌های هزینه‌ای داد. مگر اینکه شما ردیفی اضافه کرده باشید که به دنبال آن بتوانید ردیف هزینه‌ای قرار بدهید. این نکته را مورد توجه قرار بدهید که درآمدها موضوعی اضافه می‌شوند. امکان دارد که دوستان کمیسیون تلفیق، افزایش تعرفه صدور شناسنامه را لحاظ کنند. این بودجه فقط باید در همان محل خرج شود. این بودجه نمی‌تواند برای حوزه دیگر خرج شود. در بودجه درآمد و هزینه متناسب و با هم مورد توجه قرار می‌گیرد. لذا تاکید می‌کنم که برخلاف تصور، نمی‌توان برای پروژه‌های منطقه‌ای در کمیسیون تلفیق تغییر اساسی ایجاد کرد.