تجهیز اوکراین

سلاحی که در اواخر دهه 1980 طراحی شد با نام اختصاری اتکمس (ATACMS: سامانه موشکی تاکتیکی ارتش) شناخته می‌شود، اما وقتی این نام را با صدای بلند بخوانید عبارت «به آنها حمله کنید» (attack ’ems)  را تداعی می‌کند. با وجود این، اوکراین تا 17 نوامبر اجازه نداشت حداقل در داخل خاک روسیه «به آنها حمله کند». در آن تاریخ جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا تغییر عقیده داد و اوکراین اجازه یافت موشک‌های بلند‌برد را به خاک روسیه شلیک کند. این تصمیم شانس پیروزی اوکراین را در خط مقدم بالا نمی‌برد، اما روحیه سربازان را تقویت می‌کند و اوکراین در مذاکراتی که احتمالاً پس از به قدرت رسیدن ترامپ در 20 ژانویه آغاز خواهد شد دست بالاتری دارد. تا آن زمان دو ماه پرتلاطم پیش‌روی آنهاست. آمریکا ابتدا در تابستان 2022 پرتابگرهای موشکی هیمارس (Himars) را به اوکراین داد، اما این پرتابگرها فقط به موشک‌های کوتاه‌برد مجهز بودند. آمریکا پس از یک سال مذاکره در اواخر سال 2023 عقب نشست. موشک‌های اتکمس با برد 300 کیلومتر را در اختیار اوکراین گذاشت. اوکراین از این موشک‌ها در مناطق تحت اشغال روسیه از جمله در کریمه بهره برد و در دو حمله در اکتبر 9 هلی‌کوپتر روس را نابود کرد، اما باز هم اجازه نداشت آنها را به آن سوی مرز روسیه و به سمت پایگاه‌های هوایی، انبار تسلیحات و پست‌های فرماندهی دشمن شلیک کند. آقای بایدن به سه دلیل آن محدودیت‌ها را اعمال می‌کرد. دلیل اول آن بود که پنتاگون اعلام کرد ذخایر موشک‌های اتکمس محدود است و برای برنامه‌های جنگی در دیگر مناطق جهان به آنها نیاز دارد. دلیل دوم آن بود که تاثیر نظامی آن موشک‌ها زیاد نیست. پنتاگون در ماه سپتامبر اعلام کرد که 90 درصد از جت‌های روسی که مواضع اوکراین را بمباران می‌کنند به سمت شرق و خارج از برد موشک‌های اتکمس انتقال یافته‌اند. دلیل سوم به خطر افزایش تنش‌ها مربوط می‌شود. اوکراین بارها از پهپادها و موشک‌های خود علیه اهدافی در داخل روسیه استفاده کرده بود، اما حملات موشک‌های اتکمس از جنبه اطلاعاتی و هدف‌گیری به کمک آمریکا نیاز دارد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد که هرگونه استفاده از موشک‌های غربی در خاک روسیه به معنای «مشارکت مستقیم» غرب در جنگ خواهد بود. اوکراین و حامیانش این استدلال‌ها را نمی‌پذیرند. به گفته آنها تعداد موشک‌های اتکمس در آمریکا از حد نیاز بیشتر است و براساس برآوردها به هزار عدد می‌رسد. همچنین آنها به‌تدریج با موشک‌های جدیدتر و بلندبرد جایگزین می‌شوند. شاید جت‌های روس خارج از برد موشک‌ها باشند، اما اهداف دیگری از جمله مراکز تدارکات، هلی‌کوپترها و سامانه‌های هوایی پشتیبانی از نیروی زمینی فراوان‌اند. علاوه بر این، آنها می‌گویند که درباره افزایش تنش‌ها نیز مبالغه می‌شود. به عنوان مثال، پوتین کریمه را بخشی جدایی‌ناپذیر از روسیه می‌داند، اما هیچ کاری در پاسخ به حملات موشک‌های اتکمس به کریمه انجام نداد. همچنین پوتین در برابر افزایش مداوم عرضه تسلیحات غرب به اوکراین -از تسلیحات کوچک تا موشک، تانک و جت‌های جنگنده- به هیچ اقدام تلافی‌جویانه‌ای دست نزد. تصمیم آقای بایدن سه پرسش بزرگ را پیش می‌کشاند. اولین پرسش به میزان عقب‌نشینی او مربوط می‌شود. گزارش‌های اولیه می‌گویند که حملات استان کرسک (Kursk) محدود می‌شود که در آن نیرو‌های کره شمالی برای بازپس‌گیری مناطق تحت تصرف اوکراین به روسیه کمک می‌کنند. اما به نظر می‌رسد که اولین حملات اتکمس انبارهای تسلیحات در منطقه بریانسک را در همسایگی کرسک هدف قرار داد. این امر نشان می‌دهد که اوکراین از آنچه تصور می‌شد آزادی عمل بیشتری دارد و احتمال دارد که آمریکا هم هر هدفی را تایید کند. پرسش دوم آن است که آیا تصمیم بایدن اقدامات بیشتر از سوی متحدان آمریکا را تسهیل می‌کند؟ اوکراین در 20 نوامبر ده‌ها موشک کروز بریتانیایی «سایه طوفان» را به استان کرسک شلیک کرد. این بدان‌معناست که آقای بایدن از مخالفت با استفاده از آنها در روسیه عقب نشسته است. احتمال استفاده از موشک‌های فرانسوی اسکالپ (‌Scalp) نیز وجود دارد. اکنون تمام چشم‌ها به اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، دوخته شده‌اند. او زیر فشار شدیدی قرار دارد تا موشک‌های تاروس (Taurus) آلمانی را به اوکراین بفرستد. او دو هفته قبل برای بار دوم چنین تصمیمی را رد کرده بود. سومین و پرمناقشه‌ترین سوال آن است که آقای پوتین چگونه واکنش نشان خواهد داد. سخنگوی کرملین گفت که آمریکا بر روی آتش بنزین می‌ریزد و اتخاذ چنین تصمیمی به معنای دور جدیدی از تنش‌‌ها خواهد بود. روسیه در 19 نوامبر دکترین جدید هسته‌ای خود را که در آن آستانه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای پایین‌تر می‌آید آشکار کرد. اوکراین در 21 نوامبر اعلام کرد که روسیه با یک موشک بالستیک بین‌قاره‌ای (با کلاهک متعارف) شهر دنیپرو (Dnipro) را هدف گرفته است. اگر چنین ادعایی درست باشد این اولین‌باری خواهد بود که از این نوع موشک در یک جنگ استفاده می‌شود. هنوز هیچ‌کس نوع آن موشک را تایید نکرده است. احتمال استفاده عملی از سلاح‌های هسته‌ای بعید، اما احتمال حمله روسیه به دیگر نقاط زیاد است. یکی از دغدغه‌ها آن است که روسیه موشک‌های پیشرفته را در اختیار شورشیان حوثی یمن بگذارد. دغدغه دیگر آن است که مزدوران روس حملات خرابکارانه خود را در داخل اروپا تشدید کنند. احتمال دارد این‌گونه حملات قبلاً شروع شده باشند. کابل‌های زیردریایی انتقال داده‌ها در 18 نوامبر در بستر دریای بالتیک قطع شدند. مقامات امنیتی چندین کشور به نشریه اکونومیست گفتند که مدرکی دال بر خرابکاری پیدا نکرده‌اند. اما بوریس پیستوریوس (Pistorius) ، وزیر دفاع آلمان در ارزیابی اولیه گفت هیچ‌کس باور نمی‌کند که این کابل‌ها به طور تصادفی بریده شده باشند. شاید بایدن امیدوار است که پوتین پاسخ شدیدی نشان دهد، با این امید که چشم‌انداز توافق با ترامپ در سال جدید را باز نگه دارد. گفته می‌شود که رئیس‌جمهور منتخب در تماس تلفنی به پوتین گفته است که نباید تنش‌ها را افزایش دهد. کرملین برقراری این تماس را تکذیب می‌کند. اگر این توضیح درست باشد آنگاه هم بایدن و هم ترامپ پاسخ خود را در اولین ساعات 17 نوامبر در آسمان اوکراین گرفته‌اند. در آن روز بزرگ‌ترین حمله هوایی روسیه در سال جاری شبکه برق اوکراین را از کار انداخت و جان 18 نفر را گرفت.