بخت‌آزمایی در ویزا
رقابت کشورهای ثروتمند آسیایی در جذب مهاجران
اگر می‌خواهید نمونه‌ای از نتیجه شکایت‌های عمومی را ببینید به کره جنوبی نگاه کنید. اقتصاددانان از مدت‌ها قبل هشدار می‌دادند که کاهش جمعیت افرادی که در سن کار هستند به کمبود نیروی کار می‌انجامد اما هیچ‌کس به اندازه لابی‌گران بخش کسب‌وکار این موضوع را جدی نمی‌گرفت. فشارهای آنها سرانجام به نتیجه رسید. سهمیه ویزای ئی-9 که برای کارگران غیرحرفه‌ای صادر می‌شود سال گذشته به 120 هزار مورد رسید که بالاترین میزان در تاریخ آن بود. این سهمیه امسال به 165 هزار می‌رسد. سهم کارگران مهاجر در نیروی کار کره جنوبی در سال 2023 به 9 درصد رسید.
این اخبار برای کره جنوبی خوشایند است. جمعیت کارگران مهاجر در این کشور بین سال‌های 2016 و 2022 ثابت ماند و کمبود نیروی کار مرتب تشدید شد. سهمیه اندک ویزاها و شرایط سخت‌گیرانه اعطای آنها اولین مشکلات پیش‌روی کارگران مهاجر بودند. کسانی که موفق به ورود می‌شدند مسیری برای دریافت اقامت دائم پیش‌روی خود نمی‌دیدند و نمی‌توانستند اعضای خانواده را با خود بیاورند. این موانع هرچند دیرهنگام، به آهستگی برداشته می‌شوند. طرح جدیدی که در ماه فوریه معرفی شد به خانواده‌های دانشجویان بین‌المللی اجازه می‌دهد به صورت فصلی در مناطق روستایی نیازمند به کارگر مشغول به کار شوند. همچنین تعداد بیشتری از کارگران موقت تشویق به ماندن می‌شوند. جاناتان چالوف، متخصص امور مهاجرت در سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) -که باشگاهی متشکل از کشورهای ثروتمند است- متذکر می‌شود که در دهه 2010 فقط 400 کارگر هر سال اجازه داشتند ویزای موقت ئی-9 خود را به ویزای قابل تمدید ئی-7-4 تبدیل کنند. این سقف در سال 2022 تا دو هزار نفر بالا رفت و امسال هم کره جنوبی به بیش از 35 هزار کارگر غیرحرفه‌ای مهاجر اجازه می‌دهد در کشور بمانند.
این رویداد بخشی از یک روند بزرگ‌تر است. سال گذشته تعداد کارگران مهاجر در ژاپن، تایوان و سنگاپور به بالاترین سطح تاریخی خود رسید. تعداد کارگران خارجی در ژاپن در سال 2023 با 12 درصد افزایش به دو میلیون رسید که در مقایسه با یک دهه قبل افزایشی سه‌برابری نشان می‌دهد. سهم کارگران خارجی از نیروی کار در سنگاپور و تایوان در مقایسه با سال 2019 به ترتیب 7 و 11 درصد بالاتر رفته است. برنامه‌ای که تایوان از سال 2022 به اجرا گذاشت به کارگران نیمه‌ماهری که سابقه کار طولانی دارند امکان می‌دهد اقامت دائم بگیرند. سنگاپور نیز در راستای برنامه «اولویت‌های اقتصادی راهبردی» محدودیت‌های ویزا برای برخی مشاغل نیمه‌ماهر و کم‌مهارت را برمی‌دارد. این برنامه سنگاپور به برنامه سال 2019 ژاپن شباهت دارد که به کارگران دارای مهارت‌های خاص در صنایعی مانند پرستاری که دچار کمبود نیرو شده بودند اجازه ورود می‌داد.
اما تفاوت‌هایی در کشورها دیده می‌شود. مهاجرت در بخش‌هایی از آسیا هنوز موضوعی پرمناقشه است. افراد زیادی در ژاپن و کره جنوبی از همگن بودن جمعیت حمایت می‌کنند. در مقابل، سنگاپور به جامعه چندنژادی خود افتخار می‌کند. رئیس‌جمهور تایوان متعهد شد از میراث چندفرهنگی کشور محافظت کند. این تفاوت‌ها در داده‌های نیروی کار قابل مشاهده‌اند. سهم نیروی کار خارجی از کل نیروی کار در ژاپن و کره جنوبی سه درصد و بسیار کمتر از تایوان (هفت درصد) و سنگاپور (39 درصد) است.
آیا تحولات اخیر می‌توانند مایه امیدواری باشند؟ مشکل موجود اندازه‌ای بسیار بزرگ دارد. یک اقتصاددان به نام مایکل کلمنس در مقاله اخیر خود چنین استدلال می‌کند که اگر کره جنوبی بخواهد رشد درازمدت را تثبیت کند باید در چهار دهه آینده سهم نیروی کار خارجی را تا 15 درصد بالا ببرد. محاسبات ساده نشان می‌دهند که برای تحقق چنین هدفی باید به مدت 40 سال سهم نیروی کار خارجی هر سال چهار درصد افزایش یابد. چنین کاری دشوار است اما غیرممکن نیست. به خاطر رشد اقتصادی قدرتمند دهه 2010 این سهم در دهه گذشته هر سال 3 /3 درصد رشد داشته است. طبق گزارش یک اندیشکده دولتی ژاپن، این کشور تا سال 2030 به 1 /2 میلیون کارگر خارجی بیشتر نیاز خواهد داشت. این امر به معنای افزایش 11درصدی سالانه است که در دهه گذشته ژاپن آن را تجربه کرده بود.
اما این اعداد و ارقام دشواری تداوم جریان ورود کارگران را نشان نمی‌دهند. افزایش رقابت کشورهای ثروتمند آسیایی در جذب کارگر خارجی شرایط را سخت‌تر می‌کند. بسیاری از کشورهای مبدأ کارگران خارجی از جمله اندونزی و چین خود گرفتار پیری جمعیت شده‌اند. علاوه بر این، احساسات ضدمهاجرت هم روبه افزایش هستند. طرح جدید تایوان برای جذب کارگران هندی بیشتر به تظاهرات اعتراض‌آمیز انجامید.
