مدیران و علاقه به اداره
تهویه مطبوع، فرش مناسب و دغدغه‌های مرتبط
هدف وجودی یک اداره آن است که افرادی را گرد هم آورد اما اداره برعکس به محیطی تفرقه‌افکن تبدیل شده است. برای برخی افراد بازگشت به محل کار پس از دوران همه‌گیری فرصتی برای بازسازی مرز میان کار و منزل و برقراری دیدار فیزیکی با همکاران به شمار می‌رود. برخی دیگر آن را فقط یک سفر بی‌فایده و عامل افزایش خطرات سلامت می‌دانند. عوامل زیادی در شکل‌دهی این دیدگاه‌ها دخالت دارند اما یک عامل از همه مشهودتر است: بالا رفتن مقام.
بنگاه پیام‌رسان اسلک (Slack) نظرسنجی‌های منظمی را از کارگران دانشی سراسر جهان درباره آینده کار انجام می‌دهد. تازه‌ترین نظرسنجی که نتایج آن در ماه اکتبر انتشار یافت نشان می‌دهد مدیران اجرایی علاقه‌مندی بیشتری از دیگر کارمندان برای بازگشت به اداره دارند.
در میان مقامات ارشدی که دورکاری می‌کردند 75 درصد علاقه‌مند بودند هفته‌ای سه روز یا بیشتر به اداره بروند در حالی‌که فقط 34 درصد از کارمندان عادی چنین تمایلی داشتند.
این اختلاف نظر در برخی شرکت‌ها نمود عینی پیدا کرده است. اوایل امسال کارمندان شرکت اپل نامه‌ای سرگشاده خطاب به تیم کوک، مدیرعامل شرکت، نوشتند و در آن به این تصور غلط اعتراض کردند که کارمندان علاقه‌مندند به پشت میز کار بازگردند. در آن نامه آمده است: «ظاهراً بین دیدگاه تیم مدیران و تجربه بسیاری از کارمندان اپل درباره دورکاری و کار انعطاف‌پذیر اختلاف زیادی وجود دارد.» اما چرا مقامات این‌قدر به اداره علاقه دارند؟
سه توضیح به ذهن متبادر می‌شود: بدبینانه، مهربانانه و ناخودآگاه.
دلیل بدبینانه آن است که مدیران آن جایگاهی را که اداره به آنها می‌دهد دوست دارند. آنها در اتاق‌هایی زیباتر، در طبقات بالا و با فرش‌های مجلل مستقر می‌شوند. دسترسی به آنها دشوار است چون نگهبانان مودبانه اما به‌طور جدی اجازه آن را نمی‌دهند. فقط زمانی‌که مراسم یا رویدادی باشد آنها در طبقات قدم می‌زنند و وقتی به اتاق جلسات می‌روند روی بهترین صندلی‌ها می‌نشینند. اما در جلساتی که از طریق زوم (Zoom) برگزار می‌شوند جایگاه و مقام شخص نشان داده نمی‌شود. کسی بالای مجلس نمی‌نشیند. تنها امتیاز مدیران آن است که صدای خود را قطع نمی‌کنند اما این امتیاز به اندازه امتیاز استفاده از اتاق غذاخوری مدیران به آنها احساس قدرت نمی‌دهد.
توضیح مهربانانه آن است که مدیران اعتقاد دارند تعاملات فیزیکی برای نهاد تحت مدیریتشان بهتر هستند. جیمی دیمون، مدیرعامل جی‌پی مورگان چیس، در اوایل امسال گفته بود که کار کردن از منزل «برای کسانی که عجله دارند، برای فرهنگ سازمانی و برای خلق ایده‌ها مناسب نیست». کن گریفین، رئیس صندوق تامینی سیتادل (Citadel)، به جوانان هشدار داد از منزل کار نکنند. به گفته او «در فضای دورکاری بسیار دشوار می‌توان تجربیات مدیریتی و کارآفرینی لازم برای پیشبرد کار را به‌دست آورد».
این نگرانی‌ها بی‌مورد نیستند. کار مجازی خطر انزوا را به همراه دارد. افراد بیشتر زمان خود را با همکارانی که می‌شناسند می‌گذرانند. فرهنگ شرکتی در فضای فیزیکی بهتر درک و جذب می‌شود. ارتباطات اینترنتی نامطمئن و ضعیف به تشکیل روابط عمیق کمک نمی‌کنند. مطالعه‌ای که در سال 2020 انجام گرفت نتیجه می‌گیرد نزدیکی فیزیکی نویسندگان همکار یک مقاله علمی اثربخشی آن را افزایش می‌دهد.
هرچه فاصله بین نویسندگان بیشتر باشد آن مقاله ارجاع کمتری می‌خورد. حتی طرفداران سرسخت دورکاری هم زمانی را به گردهمایی‌های حضوری و فیزیکی اختصاص می‌دهند. برایان الیوت مدیر مرکز پژوهش‌های آینده کاری در شرکت اسلک می‌گوید «مقدم بودن دیجیتال هرگز به معنای حذف کامل حضور فیزیکی نیست».
اما ممکن است درباره مزایای ادارات نیز مبالغه شود. منحنی آلن (Allen Curve) نشان می‌دهد چگونه هرچه کارمندان از یکدیگر دورتر می‌نشینند تناوب ارتباطات کمتر می‌شود. این منحنی در دهه 1970 معرفی شد اما برای امروز هم مصداق پیدا می‌کند. در هر محل کار گوشه‌هایی وجود دارد که افراد هرگز به آنجا سرنمی‌زنند. هیچ شکافی بزرگ‌تر از فاصله بین طبقات نیست. ولی می‌توان با اندکی اندیشه بر معایب دورکاری غلبه کرد. پژوهش سه استاد مدرسه تجارت هاروارد نشان داد کارآموزان دوره قرنطینه که مجبور بودند زمانی را با مدیران ارشد در یک اتاق مجازی بگذرانند در مقایسه با کسانی که چنین امکانی نداشتند فرصت‌های بیشتری برای شغل تمام‌وقت نصیبشان می‌شد.
اما اگر فضای فیزیکی نقایصی دارد و دورکاری را نیز می‌توان بهبود بخشید چرا مدیران اجرایی باز هم محیط اداره را ترجیح می‌دهند؟ توضیح سوم به ضمیر ناخودآگاه مربوط می‌شود. آنگونه که جیان پیرو از مدرسه تجارت اینسید (Insead) در فرانسه می‌گوید «کسانی که به جوانان نصیحت می‌کنند به فضای اداره بروند همان‌هایی هستند که خود در آن محیط راهشان را یافته‌اند». آن دسته از مدیران اجرایی که از طریق کار در اداره به موفقیت رسیده‌اند کارایی آن را زیرسوال نمی‌برند.
این یک مشکل خواهد بود به ویژه از آن جهت که اکثر مدیران می‌گویند بدون توجه به نظر کارمندان سیاست‌هایی را برای بازگشت به سرکار تدوین کرده‌اند. آینده‌ای ترکیبی از دور چشمک می‌زند که در آن کارکنان وقت خود را بین منزل و اداره تقسیم می‌کنند. لازم است مدیران شرایط و وضعیت هر دو محیط را بهبود بخشند نه اینکه یکی را بر دیگری برتر بدانند.
