فعالیت بانک‌های چینی در خارج

نظام بانکی چین با 35 تریلیون دلار دارایی بزرگ‌ترین نظام بانکی جهان به‌شمار می‌رود. چهار بانک بزرگ آن بر مبنای دارایی در صدر جدول برترین‌های جهان قرار دارند. با وجود این بانک‌های غربی به ندرت در عرصه جهانی رویاروی همتایان چینی می‌ایستند. آنها این تصویر را ایجاد کرده‌اند که بانک‌های چینی به تجارت جهانی علاقه ندارند، کارکنان آنها دیوان‌سالاران غیرمنعطف هستند و ترازنامه آنها از وام‌های معوق پر شده است. به همین دلیل آنها در خارج از چین توان رقابت ندارند. اما مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که این تصویر کاملاً غلط است.  در واقع، موقعیت و جایگاه بانک‌های چینی در جهان به قدری بالا رفته است که موقعیت بانک‌های غربی را به چالش می‌کشاند. در ماه ژوئن امسال نهادهای سپرده‌پذیر چین از جمله چند بانک سیاستی آن هفت درصد از کل جریان‌های وام‌دهی فرامرزی را به خود اختصاص دادند. این رقم در سال 2015 معادل پنج درصد بود. آنها همچنین از میان 216 کشور به 196 مورد وام دادند. مقاله اخیر کاترین کوچ و همکاران از بانک تسویه بین‌المللی و یوجین چروتی از صندوق بین‌المللی پول بیان می‌کند چرا جهان ثروتمند متوجه این موضوع نشده است. بانک‌های چینی بر بازارهای فقیری سلطه یافته‌اند که بانک‌های غربی یا هرگز به آنها وارد نشده‌اند یا درصدد ترک آنها هستند. بانک‌های چینی 26 درصد از کل وام‌های فرامرزی به کشورهای در حال توسعه را تامین می‌کنند. اکثر این وام‌ها دلاری هستند. سهم این بانک‌ها در سال 2016 یک‌پنجم بود و از زمان همه‌گیری کرونا روند صعودی آن سرعت بیشتری گرفت. خانم کوچ متذکر می‌شود که آمارهای بانک تسویه بین‌الملل فقط مربوط به کشورهایی است که به آن گزارش می‌دهند. او فکر می‌کند که سهم بانک‌های چین ممکن است بالاتر از این باشد. هنوز سهم بانک‌های چینی از سهم همتایان اروپایی‌شان یعنی 34 درصد وام‌های اعطایی به کشورهای فقیر پایین‌تر است. با این حال سهم بانک‌های اروپایی رو به کاهش گذاشت و در بسیاری از کشورهای فقیر بانک‌های چینی بزرگ‌ترین وام‌دهندگان خارجی هستند. بانک‌های اقتصادهای نوظهور عمدتاً تمایلی به وام‌دهی در خارج ندارند. شاید به این دلیل که بازارهای خودشان هنوز در حال رشد هستند و همچنین نمی‌توان وام‌گیرندگان دوردست را به راحتی اعتبارسنجی کرد. پژوهشگران با بررسی وام‌هایی که بانک‌های چینی از پایگاه داخلی و همچنین از شعبه‌های خارجی اعطا کردند متوجه شدند که این بانک‌ها منفعل نیستند. آنها از این جهت به همتایان آمریکایی و اروپایی خود شباهت دارند هرچند عمدتاً در مالکیت دولت هستند و توسعه فرامرزی آنها رویدادی تازه است. اما بانک‌های چینی از یک جنبه دیگر برجسته‌ترند. وام‌های فرامرزی معمولاً با جریان‌های تجارت و سرمایه‌گذاری رابطه همبستگی دارند زیرا وام‌دهندگان می‌‌توانند اطلاعات بیشتری درباره وام‌گیرندگان خارجی به دست آورند. پیوند بین وام‌دهی توسط بانک‌های چینی و تجارت دوجانبه به شدت قدرتمند است. اما وام‌دهی آنها با جریان‌های سرمایه‌گذاری ارتباطی پیدا نمی‌کند. پژوهشگران عقیده دارند این امر بیانگر کنترل سرمایه در چین و نشان‌دهنده این حقیقت است که پورتفوی سرمایه‌گذاری این کشور بازارهای ثروتمند را هدف قرار داده است.  این امر چه معنایی برای وام‌گیرندگان دارد؟ ظهور بانک‌های چینی مزایا و مضراتی دارد. یک نگرانی آن است که وام‌دهی چینی‌ها تعهدات بدهی کشورهای فقیر را بالا می‌برد. در برخی مکان‌ها بانک‌های چینی آنقدر مهم شده‌اند که اگر روزی عقب بکشند سقوط اعتباری شدیدی روی خواهد داد. اما همزمان چین می‌تواند منبع تامین سرمایه مورد نیاز باشد. جریان ورودی بزرگ به داخل کشور در سال جاری بانک‌های آن را لبریز از دلار کرد. با وضعیتی که اکنون دیده می‌شود بخشی از این دلارها به کشورهای در حال توسعه هدایت خواهند شد.

منبع: اکونومیست