کارگران سیال

 اسقف کانتربری آن را «تاج‌گذاری مجدد شیطان باستانی» می‌نامد. الیزابت وارن سناتور ماساچوست می‌گوید برای بسیاری از کارگران این مرحله بعدی شکست در تلاش برای ایجاد امنیت اقتصادی در جهانی است که همه مزایا به سمت 10 درصد بالای جمعیتی حرکت می‌کنند. لوئیجی دی مایو معاون نخست‌وزیر ایتالیا این موضوع را به عنوان بخشی از «جنگ علیه کار نامعین» دنبال می‌کند.

از نظر بسیاری از افراد، اقتصاد کار موقت(gig economy) که در آن کارهای موقت از طریق سکوهای آنلاین عرضه می‌شوند نشانه قدرتمندی از آن است که سرمایه‌داری مدرن شکست خورده است. منتقدان می‌گویند این پدیده باعث می‌شود بنگاه‌ها کارکنان دارای دستمزد بالای خود را رها و آنها را با کارگران آزاد ارزان‌تر جایگزین سازند. کارکنانی که در گذشته برای پرداخت سهم بازنشستگی یا پوشش مراقبت‌های پزشکی در زمان بیماری به کارفرمایان متکی بودند اکنون مجبورند خودشان برای آینده پس‌انداز کنند. از این دیدگاه، اقتصاد کار موقت بر آتش عدم امنیت شغلی می‌دمد و حقوق با زحمت به‌ دست ‌آمده کارگران را از بین می‌برد. اما این دیدگاه از یک تصویر بزرگ‌تر غافل است.

از یک‌سو، برخلاف وجود رانندگان اوبر و پیک‌های موتوری با تعداد فراوان در خیابان‌ها، به نظر نمی‌رسد که کار موقت بتواند جهان را تحت سلطه خود بگیرد. در کشورهای ثروتمند عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) سهم کارگران از موقعیت‌های شغلی در زمان بحران مالی سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ کاهش یافت اما سپس روند صعودی پیدا کرد. در آمریکا مدت دوره اشتغال در ۳۰ سال گذشته تغییری نداشت. بسته به فردی که از او نظرسنجی می‌شود، یک تا پنج درصد از آمریکاییان به شغل موقت روی می‌آورند اما بسیاری از آنها همزمان شغل دائمی دارند.

با این حال، این حقیقت را که اقتصاد کار موقت از آنچه تصور می‌شود کوچک‌تر است نمی‌توان قدرتمندترین استدلال در دفاع از آن دانست. استدلال قوی‌تر آن است که نشان دهیم چگونه کار موقت می‌تواند مزایای مهمی برای اقتصاد به همراه آورد. مزایای آن برای مصرف‌کنندگان آشکار هستند. فقط با کلیک کردن یا لمس یک صفحه همگان می‌توانند سگ خود را با یک نفر برای قدم زدن به پارک بفرستند یا یک سند مهم را ویرایش کنند.

از همه مهم‌تر آنکه این اقتصاد مزایایی برای کارگران دارد. الگوریتم‌هایی که زیربنای سکوهای اقتصاد کار موقت را تشکیل می‌دهند تناسب بین متقاضیان و فرصت شغلی را بهتر تشخیص می‌دهند و در نتیجه از اتلاف وقت جلوگیری می‌کنند. نمی‌توان با اطمینان گفت کمی دستمزد کارگران موقت در مقایسه با کارگران دائم نوعی جریمه برای آنان تلقی می‌شود اما حداقل می‌توان گفت بسیاری از آنان از آزادی و خودمختاری خویش لذت می‌برند. اگر دیگر منابع کاری کاهش یابند سکوهای کار موقت روشی مفید برای افزایش یا ثابت نگه‌ داشتن درآمد خواهند بود. همچنین این سکوها می‌توانند انحصار صنایع را بشکنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند ورود اوبر به شهرهای آمریکا تعداد رانندگان خویش‌فرما را به طور میانگین ۵۰ درصد بالا برد.

اما اقتصاد کار موقت بدون نقص نیست. سکوهای آنلاین ادعا می‌کنند آنها فقط بازاری بی‌طرف هستند که ارتباط بین کارگران و مشتریان را برقرار می‌سازند. با این منطق، کارگران حتماً باید خویش‌فرما باشند.  اما استانداردهایی که برخی سکوها برای کارگران در نظر می‌گیرند داستان متفاوتی را بیان می‌کنند. اغلب به تحویل‌دهندگان غذا گفته می‌شود یونیفورم بپوشند یا رانندگان اپلیکیشن‌های مسافربری باید نمره خوبی بگیرند در غیر این صورت از سکو اخراج می‌شوند. سکوها به درستی حق دارند برای حفظ کیفیت خدماتشان تلاش کنند اما درست نیست که برخی بنگاه‌ها کارگران را وادار سازند همانند کارکنان دائمی و رسمی رفتار کنند در حالی که خودشان از ادای وظایف کارفرمایان رسمی طفره می‌روند. یک پیشنهاد که هم‌اکنون در آمریکا مطرح می‌شود آن است که طبقه سومی از کارگر ایجاد شود که بین گروه‌های استخدام‌شده و خویش‌فرما قرار می‌گیرد. با این حال، تعیین مرزهای بین این طبقات دشوار خواهد بود. در بریتانیا این طبقه سوم معرفی شده است. در این گروه استدلال‌های مربوط به جایگاه قانونی و حقوقی کارگران موقت مورد بحث و مناظره قرار می‌گیرد.

شاید بهتر آن باشد که به دو سازوکار دیگر اتکا شود. اولین سازوکار بازار است. در آمریکا نرخ بیکاری پایین و نرخ دستمزدها رو به افزایش است. هفته گذشته آمازون از جهش بزرگ در حداقل دستمزدهای کارگران آمریکایی و بریتانیایی خود خبر داد. سکوها مجبور خواهند شد واکنش نشان دهند. برخی بنگاه‌های اقتصاد کار موقت به صورت داوطلبانه به کارگران خود بیمه درمانی می‌دهند. رقابت بین این بنگاه‌ها نیز می‌تواند مفید باشد. موتورسواران تحویل غذای ایتالیایی با افتخار می‌گویند چگونه سکوهای آنلاین را به رقابت با یکدیگر وامی‌دارند تا خود بتوانند دستمزد و مزایای بیشتری بگیرند. از سوی دیگر، نوآوری‌هایی از قبیل صندوق سرمایه‌گذاری گیگ‌سوپر (gigsuper) در استرالیا به کارگران این بخش کمک می‌کنند برای دوران بازنشستگی پس‌انداز داشته باشند.

دست یاری‌گر

سازوکار دیگر آن است که به کارگران کمک شود تا حقوق موجود خود را مطالبه کنند. یک گزینه آن است که استفاده از نظام قضایی برای کارگران موقت ساده‌تر شود. تعداد احکام قضایی مربوط به این کارگران رو به افزایش است اما موانع موجود برای ورود اولیه آنها به دادگاه بلند هستند. در گزینه دیگر می‌توان به کارگران موقت کمک کرد تا سازماندهی شوند و قدرت چانه‌زنی خود را بالا ببرند. در حال حاضر، آمریکا به ازای هر ۱۰۰ هزار کارگر شاغل یک بازرس کار دارد که کمترین نسبت در جهان است. حتی صرف اصرار بر اینکه بنگاه‌ها از قوانین پیروی کنند نه‌تنها از کارگران بیشتر حمایت می‌کند بلکه این اطمینان را ایجاد می‌کند که اقتصاد کار موقت بتواند مزایای بزرگ خود را محقق سازد.