درس‌نامه اقتصاد

انتشار دستاوردها و پژوهش‌های یک محقق حوزه دانشگاهی یکی از اهداف هر پژوهشگر بوده و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. نشریه‌ای که در آن حاصل تحقیقات یک پژوهشگر منتشر می‌شود می‌تواند اثر بسیار بزرگی بر میزان درک آن و چگونگی تاثیرگذاری‌اش بر مردم داشته باشد. بنابراین تصمیم‌گیری دقیق در خصوص زمان ارسال و نشریه‌ای که یک محقق قصد انتشار مقاله در آن را دارد یکی از مهم‌ترین عوامل در دیده شدن پژوهش به شمار می‌رود. همانند تمامی علوم دیگر، علم اقتصاد نیز از این ملاحظات مستثنی  نیست. 

یک استاد یا پژوهشگر اقتصادی می‌خواهد اطمینان داشته باشد که حاصل کارش در یک نشریه با شهرت جهانی به چاپ می‌رسد. از سوی دیگر، خوانندگان نیز به دنبال نشریاتی معتبر برای دستیابی به اطلاعات موردنظر خود و استناد به آنها هستند. به همین دلیل، رتبه‌بندی‌های انجام‌شده در زمینه نشریات اقتصادی می‌تواند کمک شایان توجهی هم به خوانندگان و هم به پژوهشگران حوزه اقتصاد بکند. البته نحوه رتبه‌بندی نشریات اقتصادی دستورالعمل‌های متفاوتی دارد، اما یکی از مهم‌ترین شاخص‌های رتبه‌بندی ضریب تاثیر (impact factor) نامیده می‌شود. 

ضریب تاثیر یک شاخص کمی است که به منظور سنجش، مقایسه و رتبه‌بندی نشریات علمی در رشته‌های مختلف در سطح ملی یا برای مقایسه مجله‌ها در سطح بین‌المللی به کار گرفته می‌شود. این شاخص نشان‌دهنده فراوانی استنادهایی است که در یک دوره زمانی مشخص به یک مقاله چاپ‌شده در یک نشریه داده می‌شود. ضریب تاثیر نشریات نخستین بار توسط یوجین گارفیلد و ایروینگ شر در دهه ۱۹۶۰ به موسسه اطلاعات علمی (ISI) آمریکا ارائه شد تا در انتخاب مجله‌های علمی برای نمایه استنادی علوم به کار گرفته شود.

این عامل همه‌ساله از سوی موسسه اطلاعات علمی (ISI) بر مبنای ارجاعات به هر یک از مجلات علمی آن محاسبه و نتیجه در گزارش‌های ارجاع مجله یا Journal Citation Reports  منتشر می‌شود. این ضریب، نه برای مقاله یا نویسنده، بلکه برای یک ژورنال محاسبه می‌شود. مبنای محاسبه معمولاً دوساله است، در واقع برای هر سال معین، ضریب تاثیر یک مجله متوسط تعداد ارجاعات داده‌شده در همان سال معین به هر مقاله منتشره در آن مجله طی دو سال متوالی گذشته است. 

برای مثال اگر در سال 2017 در مجموع 120 ارجاع به مقاله‌های سال‌های 2016 و 2015 آن نشریه صورت گرفته باشد و در آن ژورنال در سال 2016 تعداد 30 مقاله و در سال 2015 تعداد 50 مقاله چاپ شده باشد، ضریب ارجاع آن مجله از تقسیم 120 بر 80 (30+50) به دست می‌آید که 5 /1 است؛ یعنی به‌طور میانگین هر مقاله آن نشریه 5 /1 مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته ‌است.

 در ادامه به معرفی 10 نشریه علمی برتر اقتصادی جهان می‌پردازیم.

1- فصلنامه اقتصاد، انتشارات دانشگاه آکسفورد

این نشریه قدیمی‌ترین نشریه حرفه‌ای انگلیسی‌زبان و یکی از قابل‌احترام‌ترین ژورنال‌ها در حوزه اقتصاد به شمار می‌رود. فصلنامه اقتصاد تمام جنبه‌های این حوزه را پوشش می‌دهد اما بیشتر در حوزه تئوری‌های اقتصاد خرد و اقتصاد کلان (هم از نظر تئوری و هم از نظر عملی) تخصص دارد. بر اساس گزارش‌های استناد نشریات، این ژورنال در سال 2015 ضریب تاثیر 662 /6 را از آن خود کرده و رتبه اول را در میان بیش از 350 نشریه حوزه اقتصاد به خود اختصاص داده است. 

از مهم‌ترین مقالاتی که در این نشریه به چاپ رسیده می‌توان به «توزیع به عنوان تعیین‌شده از طریق قانون اجاره» نوشته جان کلارک در سال 1891، «تئوری مثبت سرمایه و منتقدان آن» نوشته ایگون وان بوم-باورک در سال 1895، «کمک به نظریه رشد اقتصادی» نوشته رابرت سالو در سال 1956، «بازار لیموها: عدم اطمینان کیفیت و مکانیسم بازار» نوشته جرج آکرلوف در سال 1970، «فرمول‌سازی مجدد نظریه اقتصادی باروری» نوشته رابرت بارو و گری بکر در سال 1980 و «نظریه عدالت، رقابت و همکاری» نوشته ارنست فهر و کلاوس اشمیت در سال 1999 اشاره کرد.

 2- نشریه اقتصاد سیاسی، انتشارات دانشگاه شیکاگو

یکی دیگر از ژورنال‌های قدیمی، نشریه اقتصاد سیاسی است که نخستین بار در سال 1892 منتشر شد و از آن زمان تاکنون کارهای تجربی و نظری در حوزه اقتصاد را به چاپ رسانده است؛ آثاری که هر یک اثری بلندمدت در وضعیت زیرشاخه‌های مختلف اقتصاد داشته‌اند. به طور تخصصی این نشریه در موضوعاتی نظیر نظریه پول و اعتبار، سیاست‌های مالی، اقتصاد نیروی کار، توسعه، نظریه‌های خرد و کلان، فایننس و تجارت بین‌الملل، سازمان‌های صنعتی و اقتصاد اجتماعی کار می‌کند. ضریب تاثیر این نشریه که هر دو ماه یک‌بار منتشر می‌شود در سال 2014 معادل 593 /3 اعلام شده است. 

از مقالات معروف منتشرشده در این نشریه می‌توان به «اقتصاد منابع قابل تمدید» نوشته هارولد هاتلینگ در سال 1931، «آیا اوراق قرضه دولتی ثروت خالص‌اند؟» نوشته رابرت بارو در سال 1974، «تغییرات فناورانه درونی» نوشته پل رومر در سال 1990 و «افزایش بازده و جغرافیای اقتصادی» نوشته پل کروگمن در سال 1991 اشاره کرد.

3- اکونومتریکا، جامعه اقتصادسنجی

این نشریه با تمرکز در حوزه اقتصادسنجی در سال 1933 به وجود آمد. هدف این ژورنال جذب پژوهش‌های باکیفیت و اهدای مدال فریش هر دو سال یک‌بار بوده است؛ مدالی که به مقالات برجسته منتشرشده در این نشریه اهدا می‌شود. بر اساس رتبه‌بندی سال 2016؛ این نشریه که از سوی انتشارات ویلی-بلک‌ول و از طرف جامعه اقتصادسنجی به چاپ می‌رسد، ضریب تاثیر 379 /3 واحدی داشته و هر دو ماه یک‌بار منتشر می‌شود. از مقالات برجسته‌ای که در این ژورنال معتبر به چاپ رسیده می‌توان از «گسترش سرمایه، نرخ رشد و اشتغال» نوشته دومار اوسی در سال 1946، «اقتصاد کلان و واقعیت» نوشته کریستوفر سیمز در سال 1980، «زمان برای ساخت و نوسانات انبوه» نوشته فین کیدلند و ادوارد پرسکات در سال 1982 و «اثر تجارت بر تخصیص مجدد درون صنعت و بهره‌وری صنعتی انبوه» نوشته مارک ملیتز در سال 2003 نام برد.

4- نشریه مروری اقتصادی آمریکا، اتحادیه اقتصادی آمریکا

این ژورنال که در سال 1911 برای نخستین بار منتشر شد یکی دیگر از معروف‌ترین و معتبرترین نشریات در حوزه اقتصاد به شمار می‌رود. امریکن اکانامیک هر‌ساله در ماه می منتشر شده و صفحات خود را به مقالات ارائه‌شده در نشست سالانه اتحادیه اقتصادی آمریکا اختصاص می‌دهد. 

این نشریه در سال 2015 ضریب تاثیر 73 /4‌واحدی را از آن خود کرده که این نشریه را جزو پنج نشریه برتر اقتصادی جهان قرار داده است. 

مهم‌ترین مقالاتی که در این نشریه به چاپ رسیده است شامل «رشد اقتصادی و نابرابری درآمدی» نوشته سایمون کوزنتز در سال 1955؛ «نظریه سرمایه و رفتار سرمایه‌گذاری» نوشته دیل یورگنسن در سال 1963، «نقش سیاست پولی» نوشته میلتون فریدمن در سال 1986، «رقابت انحصاری و تنوع تولید بهینه» نوشته اویناش دیکی است و ژوزف استیگلیتز در سال 1977، «اقتصاد مقیاس، تنوع محصولات و الگوی تجارت» نوشته پل کروگمن در سال 1980 بوده است.

5- نشریه فایننس، اتحادیه فایننس آمریکا

در خصوص مقالات مرتبط با امور مالی، نشریه فایننس آمریکا در کنار نشریه مروری مطالعات مالی و نشریه فایننشال اکانامیکز، بهترین مکان برای انتشار است. این نشریه که با ضریب تاثیر 290 /5 هر دو ماه یک‌بار چاپ می‌شود در سال 1946 تاسیس شده و از سوی نشریه ویلی-بلک‌ول و از طرف اتحادیه فایننس آمریکا منتشر می‌شود. 

در رتبه‌بندی منتشرشده در سال 2015، نشریه فایننس در میان بیش از 350 نشریه اقتصادی رتبه چهارم و در حوزه کسب‌وکار و امور مالی رتبه نخست را به خود اختصاص داد. این نشریه همچنین در میان 45 نشریه برتر علمی فایننشال تایمز و 20 ژورنال برتر بلومبرگ نیز قرار دارد. «تئوری شرکت‌ها: رفتار مدیریتی، هزینه‌ها و ساختار مالکیت» نوشته مایکل ینسن و ویلیام ملکینگ در سال 1976؛ «مدل قیمت‌گذ‌اری دارایی پنج‌عامله» نوشته کنت فرنچ و ایگون فاما در سال 2015؛ «محافظت سرمایه‌گذار و حاکمیت شرکتی» نوشته رافائل لاپورتا، فلورنسیو لوپز، آندری شلیفر و رابرت ویشنی در سال 2000 و «وام‌دهی بانک‌ها حین بحران مالی 2008» نوشته ویکتوریا ایواشینا و دیوید شرافستین، از مهم‌ترین مقالاتی است که در سال‌های اخیر در این نشریه به چاپ رسیده است.

6- نشریه اقتصاد پولی، انتشارات الزویر

برای افرادی که در حوزه اقتصاد کلان و اقتصاد پولی تحقیق می‌کنند، خواندن مقالات نشریه اقتصاد پولی موضوعی حیاتی است. این نشریه با پوشش دادن پژوهش‌های نظری، روش‌شناسی و تجربی در حوزه‌های مختلف نظیر بانکداری، بازارهای مالی و اعتباری، اقتصاد کلان رفتاری، تحلیل چرخه‌های کسب‌وکار، مصرف، تامین نیروی کار و‌... یکی از معتبرترین نشریات اقتصادی جهان به شمار می‌رود. این ژورنال در سال 1973 شروع به چاپ کرد و در آغاز سال 2002 با مجموعه کنفرانس‌های کارنگی-راچستر ادغام شد. 

بر اساس گزارش‌های استناد نشریات؛ ضریب تاثیر این نشریه که در هرسال هشت شماره منتشر می‌شود 157 /2 گزارش شد. در سال‌های متوالی نشریه اقتصاد پولی در میان 10 نشریه برتر اقتصادی جهان حضور داشته است. «ریسک، عدم اطمینان و سیاست‌های پولی» نوشته جیرت بکارت، ماری هوورا و مارکو لودوکا، «جریان‌های سرمایه ناخالص: پویایی و بحران‌ها» نوشته فرناندو برونر و تاتیانا دیدیر، «ریسک اعتباری صندوق‌های ثروت نظام‌مند: درس‌هایی از آمریکا و اروپا» نوشته اندرو انگ و فرانسیس لانگستاف و «تغییرات استانداردهای وام‌دهی بانک‌ها و اقتصاد کلان» نوشته ویلیام باسات، ماری بث چوساک و ایگون زاکارسک، از مهم‌ترین مقالات منتشرشده در پنج سال گذشته این نشریه به شمار می‌رود.

7- نشریه رشد اقتصادی، انتشارات اسپرینگر

این نشریه با تمرکز ویژه روی رشد و پویایی اقتصاد کلان، ژورنالی نو در اقتصاد به شمار می‌آید که از سال 1996 آغاز به کار کرده است. این نشریه تمامی جنبه‌های رشد نظیر الگو‌های رشد، توزیع درآمد، سرمایه انسانی، باروری، تجارت، توسعه، مهاجرت و پول را تحت پوشش قرار می‌دهد. 

ضریب تاثیر این نشریه 440 /3 گزارش شده و در سال 2016 بیش از 75 هزار بار مقالات این نشریه دانلود شده است. در رتبه‌بندی مقالات پژوهشی در زمینه اقتصاد، این نشریه رتبه چهارم و در رتبه‌بندی کلی انجام‌شده در میان نشریات اقتصادی در سال 2014 یازدهمین نشریه برتر شناخته شد. 

در میان مقالات پربازدید این نشریه می‌توان به «رشد باروری: ورودهای کشاورزی و اثرات آن بر توسعه اقتصادی» نوشته جان مک‌آرتور و گوردون مک‌کورد در سال 2017؛ «جرم و نابرابری داخلی در آفریقای جنوبی» نوشته گابریل دمومبینز و برک اوزلر در سال 2005، «تامین مالی غیررسمی: نظریه وام‌دهندگان انحصاری» نوشته آندریاس مادستام در سال 2014 و «مجموعه داده‌های جدید از دستاوردهای تحصیلی در جهان 1950 تا 2010» نوشته رابرت بارو و یانگ وا لی در سال 2013 اشاره کرد.

8- نشریه مروری پژوهش‌های اقتصادی، انتشارات دانشگاه آکسفورد

یکی دیگر از نشریات معتبر و قدیمی اقتصادی RESTUD است که به عنوان پرخواننده‌ترین ژورنال در زمینه اقتصاد نظری و کاربردی تلقی می‌شود. این نشریه با نیت انتشار مقالات مفید و برجسته پژوهشگران اقتصادی جوان و تازه‌کار شروع به کار کرد و ماموریتش تا به امروز نیز ادامه دارد. این نشریه که در سال 1933 پایه‌گذاری شده است به صورت مستقل از هر دپارتمان یا جامعه اقتصادی اداره می‌شود. 

فصلنامه مروری پژوهش‌های اقتصادی با ضریب تاثیر 038 /4 هیات‌مدیره‌ای از دانشگاه‌های مختلف دنیا داشته و در میان بیش از 350 نشریه اقتصادی در سال 2011 رتبه ششم را به خود اختصاص داده بود. از مقالات برجسته‌ای که در این نشریه به چاپ 

رسیده است می‌توان از «تاثیرات اقتصادی یادگیری با انجام» نوشته کنث ارو در سال 1962، «توزیع درآمد و اقتصاد کلان» نوشته ادد گالور و جوزف زیرا در سال 1993، «شناسایی اثرات اجتماعی درون‌زا: مشکل انعکاس» نوشته چارلز مانسکی در سال 1993، «آزمون ضریب لاگرانژ و کاربرد آن در تشخیص مدل در اقتصادسنجی» نوشته بروش و پاگان در سال 1980 و «انگیزه‌های ذاتی و بیرونی» اثر جان تیرول و رولند بنابو در سال 2003 نام برد.

 9- نشریه مرور آمار و اقتصاد، انتشارات ام‌آی‌تی

در زمینه اقتصاد کمی، نشریه مرور آمار و اقتصاد یک استاندارد طلایی به شمار می‌رود. این نشریه با گردهم آوردن متخصصان حوزه‌های آمار و اقتصاد در کنار هم مدل‌هایی تاثیرگذار ارائه کرده و مهم‌ترین جنبه‌های این رویکرد را پوشش می‌دهد. این نشریه همچنین با ضریب تاثیرگذاری 718 /2 در سال 1919 با نام مروری بر مقالات آمار اقتصادی شروع به کار کرد و از سال 1948 با نام فعلی به چاپ مقالات پژوهشی در حوزه آمار و اقتصاد ادامه داد. «لگاریتم گرانش» نوشته سانتوس سیلوا و سیلوانا تنریرو در سال 2006؛ «روش‌های تطبیق‌پذیری برای مطالعات علمی غیرتجربی» نوشته راجیف دهیا و صادق وهبا در سال 2002 و «بهبود خودراه‌انداز برای استنتاج با خطاهای خوشه‌ای» نوشته کالین کامرون و همکاران در سال 2008 مهم‌ترین مقالات منتشرشده در این ژورنال علمی معتبر محسوب می‌شود.

10- نشریه اقتصادسنجی، الزویر

یکی دیگر از نشریات تاثیرگذار در حوزه اقتصادسنجی، ژورنال اقتصادسنجی است که در سال 1973 تاسیس شده است. تمرکز این نشریه بر روش‌شناسی اقتصادسنجی و کاربرد این روش‌ها در حوزه‌های حقیقی اقتصاد است. اگرچه ضریب تاثیر این ماهنامه 632 /1 واحد گزارش شده اما در سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین منابع حوزه اقتصادسنجی محسوب می‌شود. در خصوص مهم‌ترین مقالاتی که در سال‌های اخیر در این نشریه به چاپ رسیده است می‌توان به «عملکرد برآوردگرها بر اساس نمره گرایش» 

نوشته مارتین هوبر و همکاران در سال 2013، «طراحی انشعابی رگرسیون: راهنمایی برای عمل» نوشته گیدو ایمبنز و توماس لومیه در سال 2008، «آزمایش ناپایداری پارامتر در مدل‌های رگرسیون پیشگو» نوشته ایلیان جورجیف و دیوید هاروی در سال 2018 و «مدل‌های ساختاری انتخابی پویا» نوشته پدرو میرا و ویکتور آگیرگابیریا در سال 2010 اشاره کرد.