مدال افتخار

از میان جوایزی که به اقتصاددانان داده می‌شود، سه جایزه از بقیه شهرت بیشتری دارند. نوبل، مدال جان بیتس کلارک و بورسیه تحصیلی مک‌آرتور سه جایزه بزرگی هستند که در حوزه اقتصاد داده می‌شوند. در این گزارش توضیح مختصری از این سه جایزه و همچنین جایزه دیگری با عنوان «جایزه سلطنتی مالیه اسلامی» را ارائه می‌کنیم. همچنین به این می‌پردازیم که فرآیند انتخاب شدن اقتصاددانان برای دریافت بزرگ‌ترین جایزه اقتصاد یعنی نوبل چیست.

جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی  

(Nobel Memorial Prize in Economic Sciences)

بدون شک معتبرترین جایزه‌ای که یک اقتصاددان زنده می‌تواند دریافت کند، جایزه نوبل اقتصاد است که توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد اهدا می‌شود. این جایزه هر‌سال به دلیل دستاوردهای برجسته پژوهشگران در حوزه اقتصاد اعطا می‌شود. جایزه نوبل اقتصاد را می‌توان به عنوان جایزه‌ای برای دستاوردهای به دست‌آمده در طول زندگی یک فرد تلقی کرد. با وجود این واقعیت، اغلب اقتصاددانان جایزه نوبل خود را قبل از بازنشستگی دریافت می‌کنند.

در واقع جایزه نوبل اقتصاد جزو جوایز اصلی نوبل نیست. جوایز نوبل در سال 1895 توسط آلفرد نوبل (به علت مرگ او) در فیزیک، شیمی، ادبیات، پزشکی و صلح بنیانگذاری شد. این جایزه اقتصادی در واقع جایزه Sveriges Riksbank است که در زمینه علوم اقتصادی به یاد آلفرد نوبل نامگذاری شده است. این جایزه در سال 1968 توسط

Sveriges Riksbank، بانک مرکزی سوئد، به مناسبت سیصدمین سالگرد تاسیس بانک اعطا شد. اگرچه جایزه نوبل اقتصاد جزو جوایز اصلی که شخص آلفرد نوبل با اراده خود در سال 1895 تاسیس کرد، نیست اما این تمایز عمدتاً از دیدگاه علمی بی‌اهمیت است، زیرا مبلغ جایزه و فرآیندهای نامزدی و انتخاب برای جایزه اقتصادی همانند جایزه نوبل اصلی هستند و برندگان نوبل جایزه خود را در مراسم یکسان دریافت می‌کنند.

 از سال 2001، ارزش جایزه 10 میلیون کرون سوئد بوده است، که با توجه به نرخ برابری ارز، حدود یک میلیون دلار است. این جایزه می‌تواند به افراد مختلف به طور مشترک اهدا شود و در یک سال سه نفر می‌توانند جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کنند. معمولاً در شرایطی یک جایزه به طور مشترک اهدا می‌شود که زمینه مطالعه برندگان مشترک باشد. اولین جایزه نوبل اقتصاد در سال 1969 به اقتصاددانان هلندی و نروژی به نام‌های یان تینبرگن (Jan Tinbergenf) و راگنار فریش (Ragnar Frisch) به منظور توسعه و کاربرد مدل‌های پویا در تحلیل فرآیندهای اقتصادی اهدا شد.

 الینور اوستروم (Elinor Ostrom) تنها زنی است که در سال 2009 موفق به کسب جایزه نوبل اقتصاد شده است. استروم که دانش‌آموخته رشته علوم سیاسی بود، تنها برنده جایزه نوبل اقتصاد نیست که در رشته اقتصاد تحصیل نکرده است. پیشتر از او دانیل کانمن دانش‌آموخته رشته روانشناسی در سال 2003 و جان نش تحصیل‌کرده رشته ریاضی در سال 1994 موفق به کسب جایزه نوبل اقتصاد شدند. به همین منظور، این جایزه تعریف گسترده‌تری یافت و به عنوان یک جایزه در علوم اجتماعی در نظر گرفته شد. در سپتامبر هر سال، کمیته جایزه اقتصاددانان آکادمی که شامل پنج عضو منتخب است، به هزاران دانشمند، اعضای آکادمیک و استادان دانشگاه در کشورهای مختلف دعوتنامه می‌فرستد و از آنها می‌خواهد که نامزدهای جایزه اقتصاد را در سال آینده انتخاب کنند.

اعضای آکادمی و برندگان سابق نیز حق انتخاب دارند. تمام پیشنهادها و شواهد حمایتی این افراد باید قبل از اول فوریه دریافت شود. تمامی پیشنهادها از سوی کمیته جایزه و کارشناسان متخصص بررسی می‌شود. قبل از پایان ماه سپتامبر کمیته جایزه برندگان را انتخاب می‌کند. در مرحله آخر، برندگان باید از سوی آکادمی علوم سلطنتی سوئد تایید شوند. جایزه نوبل به بیش از سه نفر در یک سال اهدا نمی‌شود. برندگان باید در زمان اعلام جایزه در ماه اکتبر در قید حیات باشند و اطلاعات مربوط به نامزدی جایزه را تا 50 سال نمی‌توان به طور عمومی افشا کرد.

مدال جان بیتس کلارک 

(John Bates Clark Medal)

یکی از معتبرترین جایزه‌ها برای اقتصاددانان آمریکایی (یا حداقل اقتصاددانانی که در آن زمان در ایالات متحده کار می‌کنند) مدال جان بیتس کلارک است. مدال جان بیتس کلارک از سوی انجمن اقتصادی آمریکا به اقتصاددانان زیر 40 سال اهدا می‌شود که دستاورد برجسته‌ای در حوزه اقتصاد داشته باشند. این جایزه تا سال 2007 هر دو سال یک‌بار اهدا می‌شد.

 اما از سال 2009 تا به امروز به دلیل رشد سریع این حوزه هر‌ساله اعطا می‌شود. اولین مدال جان بیتس کلارک در سال 1947 به پل ساموئلسون (Paul Samuelson) اهدا شد. به دلیل محدودیت‌های سنی و ماهیت معتبر جایزه، طبیعی است که بسیاری از اقتصاددانانی که مدال جان بیتس کلارک را دریافت کرده‌اند، بعداً بتوانند جایزه نوبل اقتصاد را نیز از آن خود کنند. به‌‌رغم این واقعیت که جایزه اقتصاد نوبل تا سال 1969 اهدا نمی‌شد، حدود 40 درصد از برندگان مدال جان بیتس کلارک برنده جایزه نوبل شدند.

بورسیه مک‌آرتور (The MacArthur Fellowship)

یکی دیگر از معتبرترین جوایز در حوزه اقتصاد، بورس تحصیلی مک‌آرتور است، که بیشتر به عنوان کمک‌هزینه برای افراد مستعد در نظر گرفته شده است. جایزه مک‌آرتور یا «بورسیه مک‌آرتور» یک جایزه بیش از نیم میلیون‌دلاری است که هر‌ساله از سوی بنیاد جان دی (John.D) و کاترین تی مک‌آرتور (Catherine T. MacArthur) به 20 تا 30 نفر از شهروندان یا ساکنان ایالات متحده آمریکا اهدا می‌شود.

942 نفر از ژوئن 1981 تا سپتامبر 2011 از سن 18 تا 82 سال موفق به دریافت این جایزه شده‌اند. هر یک از برنده‌ها، یک کمک‌هزینه تحصیلی به مبلغ 625 هزار  دلار دریافت می‌کنند که طی یک دوره پنج‌ساله پرداخت می‌شود. اعلام فهرست سالانه برندگان معمولاً در ماه سپتامبر صورت می‌گیرد. جایزه مک‌آرتور تمایزهای منحصربه‌فردی با سایر جوایز دارد. کمیته نامزدی این جایزه با رویکردی کاملاً متفاوت به جای تمرکز بر حوزه و تخصصی خاص، افراد منتخب را از زمینه‌های متنوعی انتخاب می‌کند. این کمیته همچنین کمک‌هزینه تحصیلی را به افرادی اعطا می‌کند که توانایی انجام کارهای خلاقانه و ارزشمند را دارند و در زمینه کاری خود افراد متعهدی هستند.

بنابراین رویکرد این جایزه سرمایه‌گذاری بر روی نتایج آینده است، نه صرفاً پاداشی برای دستاوردهای گذشته. مضاف بر این، فرآیند نامزدی جایزه مک‌آرتور بسیار محرمانه است و برندگان از اینکه جزو افراد منتخب قرار دارند کاملاً بی‌اطلاع هستند تا زمانی که طی یک تماس تلفنی به آنها خبر داده می‌شود که برنده شده‌اند. بیش از دوازده اقتصاددان (یا دانشمندان علوم اجتماعی مرتبط با اقتصاد) این جایزه را از آن خود کرده‌اند.

همچنین شش نفر از برندگان جایزه مک‌آرتور موفق به کسب مدال جان بیتس کلارک شده‌اند. با وجود همپوشانی قابل ملاحظه در میان دریافت‌کنندگان این سه جایزه، تا کنون هیچ‌یک از اقتصاددانان موفق به کسب هر سه جایزه اقتصاد نشده‌اند. یکی از مهم‌ترین اهداف این جایزه حمایت و تشویق استعدادهای برجسته، دیدگاه‌های خلاقانه، فکری و حرفه‌ای افراد است و به آنها کمک می‌کند که اهداف خود را دنبال کنند. برندگان جایزه از بین نویسندگان، محققان، هنرمندان، دانشمندان علوم اجتماعی، معلمان و کارآفرینان انتخاب می‌شوند که ممکن است وابستگی نهادی داشته باشند یا ممکن است به نهاد خاصی وابسته نباشند.

برندگان این جایزه ممکن است از جایزه برای ارتقای تخصص خود، مشارکت در کار جدید یا تغییر رویکرد در حرفه خود استفاده کنند. پس از معرفی اسامی برندگان، بنیاد جایزه مک‌آرتور انتظار ندارد گزارش یا محصول خاصی را در طول دوره پنج‌ساله از طرف برگزیدگان دریافت کند. در واقع این جایزه از افراد حمایت می‌کند نه از یک پروژه خاص.

جایزه سلطنتی مالیه اسلامی 

(Royal Award for Islamic Finance)

جایزه سلطنتی مالیه اسلامی (RAIF)  از جمله جوایز بین‌المللی است که هر دو سال یک‌بار به فردی که عملکرد برجسته‌ای در پیشرفت امور مالی اسلامی در سطح جهانی داشته باشد اهدا می‌شود. این جایزه سلطنتی انگیزه بیشتری برای تقویت‌بخشیدن به دانش و کاربرد بین‌المللی امور مالی اسلامی فراهم می‌کند. این جایزه در سال 2010 از سوی مرکز مالیه اسلامی بین‌المللی مالزی (MIFC)  تاسیس شد و توسط بانک Negara و کمیسیون اوراق بهادار مالزی حمایت می‌شود.

 در واقع هدف از این جایزه به رسمیت‌شناختن افرادی است که در ایجاد مشارکت در امور مالی جهانی اسلامی، که یکی از سریع‌ترین بخش‌های رشد در امور مالی بین‌المللی است، کمک کرده باشند. اولین جایزه سلطنتی مالیه اسلامی در اکتبر سال 2010 به شیخ صالح عبدالله کامل در کوالالامپور اهدا شد. این جایزه به دلیل چشم‌انداز وی، رهبری فوق‌العاده و تعهد شخصی او اهدا شده است. هیات داوران جایزه سلطنتی مالی هشت عضو دارد که از افراد برجسته مانند محققان و متخصصان امور مالی اسلامی از سراسر جهان انتخاب شده است و طی یک فرآیند دقیق نامزدهای جایزه سلطنتی را ارزیابی و انتخاب می‌کنند.

چگونگی انتخاب نوبلیست‌های اقتصاد

نامزد شدن برای دریافت نوبل اقتصاد فقط و فقط از طریق دعوت است. قانون جالبی در مورد نامزدهای نوبل اقتصاد وجود دارد. نام نامزدهای این جایزه و اطلاعات دیگر در مورد آنها نمی‌تواند تا 50 سال بعد از سالی که برای دریافت این جایزه نامزد شده‌اند فاش شود.

کمیته جایزه نوبل اقتصاد فرم‌هایی را برای اقتصاددانانی که صلاحیت این را دارند که نامزد دریافت این جایزه شوند می‌فرستد و از آنها می‌خواهد این فرم‌ها را پر کنند. آکادمی سلطنتی علوم سوئد مسوول انتخاب برنده جایزه نوبل از میان کاندیداهایی است که کمیته نوبل پیشنهاد می‌کند. کمیته نوبل بدنه‌ای است که نامزدهای دیفات جایزه را غربال می‌کند و نهایتاً کاندیداهای نهایی را به آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام می‌کند. این کمیته دارای پنج عضو است.

کاندیداهایی که صلاحیت دریافت جایزه نوبل را دارند افرادی هستند که از سوی کمیته نوبل دعوت‌نامه دریافت کرده‌اند. هیچ فردی نمی‌تواند خودش را نامزد دریافت جایزه کند. در ادامه توضیح مختصری از فرآیند انتخاب نوبلیست‌های اقتصاد را شرح می‌دهیم:

♦ سپتامبر. در سپتامبر هر سال، فرم‌های نامزدی برای اقتصاددانانی که مدنظر کمیته نوبل اقتصاد هستند فرستاده می‌شود. این کمیته هر سال فرم‌های محرمانه‌ای را برای حدود سه هزار نفر می‌فرستد. این افراد استادان برجسته دانشگاه در سراسر دنیا، برندگان نوبل اقتصاد و اعضای آکادمی سلطنتی علوم سوئد هستند.

♦ فوریه. 31 ژانویه هر سال، آخرین زمانی است که اقتصاددانانی که فرم‌ها را دریافت کرده‌اند، مهلت دارند این فرم‌ها را برای کمیته نوبل ارسال کنند. سپس کمیته نوبل این افراد را غربال کرده و کاندیداهای اولیه را انتخاب می‌کند. حدود 250 تا 300 نفر در این میان انتخاب می‌شوند.

♦ مارس-‌می. مشورت با متخصصان. کمیته جایزه نوبل اسامی کاندیداهای اولیه را برای متخصصان ویژه‌ای می‌فرستد تا ارزیابی آنها را از این کاندیداها و کارهای آنها دریافت کند.

♦ ژوئن- آگوست. نوشتن گزارش. کمیته جایزه نوبل گزارش‌هایی را برای آکادمی تهیه می‌کند. این گزارش‌ها از سوی همه اعضای کمیته نوبل اقتصاد امضا می‌شوند.

♦ سپتامبر. ارسال گزارش‌ها. در سپتامبر هر سال، کمیته نوبل اقتصاد گزارش‌های خود (پیشنهادهای خود) را برای اعضای آکادمی ارسال می‌کند و این گزارش‌ها از سوی اعضای آکادمی طی دو جلسه به بحث گذاشته می‌شود.

♦ اکتبر. در اوایل اکتبر، آکادمی علوم از طریق رای‌گیری به شیوه رای اکثریت برنده جایزه نوبل اقتصاد را انتخاب می‌کند. نتیجه این رای‌گیری نهایی است و تغییر نمی‌کند اما اعلام نمی‌شود.

♦ دسامبر. در دسامبر هر سال، برنده جایزه نوبل اقتصاد مشخص می‌شود و مراسم آن 10 دسامبر در استکهلم برگزار می‌‌شود. در این تاریخ برندگان جایزه خود را دریافت می‌کنند. این جایزه شامل یک مدال، یک دانشنامه و یک گواهی است که تاییدیه‌ای برای دریافت جایزه است.