ترکیب هشدار و همدلی

دهه‌هاست که دانشمندان هشدار می‌دهند افزایش تمرکز گازهای گلخانه‌ای در جو به خاطر سوزاندن سوخت‌های فسیلی تاثیر مخربی بر آب و هوا می‌گذارد. میزان اسیدی بودن اقیانوس‌ها، تناوب بروز وضعیت هوایی نامناسب و دیگر نشانه‌ها وخامت اوضاع سیاره را آشکار می‌سازند. با این حال به نظر می‌رسید اگر دما در حد دو درجه بالاتر از سطوح قبل از دوران صنعتی حفظ شود، با وجود تاثیرات تخریبی، احتمالاً کره زمین در یک وضعیت بیماری مزمن اما باثبات قرار می‌گیرد. پنل بین‌المللی تغییرات اقلیمی (IPCC) نهادی تحت حمایت سازمان ملل که در علوم مربوط به سیاست‌های آگاهی‌بخش تخصص دارد هفته گذشته در گزارشی نشان داد که آن باور بسیار خوش‌بینانه بوده است. پژوهش در سال ۲۰۱۵ و با حمایت ۱۹۵ کشور امضاکننده پیمان اقلیمی پاریس آغاز شد. در این پیمان اعضا متعهد می‌شوند افزایش دما را کمتر از دو درجه نگه ‌دارند و تلاش کنند آن را به هدف یک و نیم درجه نزدیک سازند. گزارش پنل بین‌المللی تغییرات اقلیمی بر حفظ افزایش دما در محدوده 5 /1 درجه تاکید می‌کند. چگونگی دستیابی به این نتیجه، پیام حاصل از آن و واکنش نسبت به آن اهمیت زیادی دارد. ابتدا به چگونگی نتیجه‌گیری می‌پردازیم. اگرچه گزارش هیچ نکته علمی جدیدی در‌بر ندارد اما بررسی شش‌هزار مطالعه در آن قابل توجه است. هر سال که می‌گذرد دانشمندان داده‌های بیشتری درباره تغییرات اقلیمی گردآوری می‌کنند و همان‌گونه که بسیاری از افراد آسیب‌دیده در طوفان مایکل در هفته گذشته در فلوریدا اذعان دارند، تغییر اقلیمی بسیار سریع‌تر از آن چیزی است که دو دهه قبل پیش‌بینی می‌شد. این دانش جدید به همراه بهبود درک نظام تغییرات اقلیمی باعث می‌شود پیش‌بینی‌هایی از قبیل گزارش IPCC اعتبار بیشتری پیدا کنند. نقاط ابهام هنوز وجود دارند. ممکن است برخی پژوهش‌های موجود در گزارش به چالش کشیده شوند. اما مطالعه پس از مطالعه، صفحه پس از صفحه، واقعیت پس از واقعیت و شواهد دال بر تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی را که روزبه‌روز شفاف‌تر می‌شوند نمی‌توان نادیده گرفت. در مورد پیام گزارش نیز نمی‌توان تردید کرد. اختلاف 5 /0درصدی می‌تواند تفاوت زیادی ایجاد کند. در جهان دودرجه‌ای هر دهه یک‌بار در تابستان یخ‌های قطبی کاملاً آب می‌شوند اما در جهان 5 /1درجه‌ای هر یکصد سال این اتفاق رخ می‌دهد. در جهان دودرجه‌ای تقریباً تمامی مرجان‌های اقیانوس‌ها از بین می‌روند اما اگر افزایش دما کمتر باشد ۷۰ تا ۹۰ درصد آنها نابود خواهند شد. سطح دریاها ۱۰ سانتی‌متر بیشتر بالا می‌آید و زندگی میلیون‌ها نفر را به خطر می‌اندازد. دو درجه دمای بیشتر باعث می‌شود ۴۲۰ میلیون نفر دیگر در معرض گرمای بی‌سابقه قرار گیرند. هدف دودرجه‌ای سال‌هاست که در سیاست اقلیمی گنجانده شده است. این رقم در ابتدا توسط ویلیام نوردهاوث برنده جایزه نوبل اقتصاد امسال به دست آمد اما بسیار غیرقابل اتکاست. رسیدن به هر کدام از این دو عدد مستلزم تحول بزرگ اقتصادهاست. برای دستیابی به هدف 5 /1درجه‌ای، جهان باید تا سال ۲۰۵۰ کل تصاعد سالانه ۴۲ میلیاردتنی دی‌اکسید کربن را متوقف سازد. انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله برق‌آبی باید سهم ۲۵درصدی خود را در تولید برق حداقل سه برابر کنند. موتورهای درون‌سوز که ۴۹۹ خودرو از هر ۵۰۰ خودرو را به حرکت درمی‌آورند باید به‌طور کامل کنار گذاشته شوند. پیشرفت‌هایی در حال انجام است. تعداد خودروهای برقی در جاده‌ها به سرعت بالا می‌رود؛ تامین مالی سبز سرعت می‌گیرد؛ فناوری‌های کربن صفر در حال توسعه هستند، اما میزان تلاش‌های لازم بسیار بزرگ‌تر از اینهاست. به همین دلیل واکنش جهانی به گزارش IPCC اهمیت پیدا می‌کند. برخی وزرای محیط زیست اتحادیه اروپا قصد دارند قبل از اجلاس سازمان ملل در لهستان در ماه دسامبر هدف 5 /1درجه‌ای را در رهنمود سیاستی بگنجانند. وزیر محیط زیست استرالیا حذف دیرهنگام زغال‌سنگ تا سال ۲۰۵۰ را هدفی ناشی از بی‌مسوولیتی دانست. دونالد ترامپ که آمریکا را از پیمان پاریس خارج کرد هنوز این گزارش را نخوانده است. ترکیبی از هشدار و همدلی هدف دو درجه برای آینده را تضمین می‌کند اما همزمان آن را ناکافی می‌داند. احتمال دستیابی به هدف 5 /1 درجه وجود ندارد اما ممکن است باعث شود جهان تلاش‌های سخت‌تری انجام دهد.