انقباض بازارها
اثر تصمیم فدرال‌رزرو بر بازارها چیست؟
بعد از یک عجله طولانی در سال جاری برای افزایش نرخ‌های بهره، فدرال‌رزرو در این ماه رویکردی ظریف‌تر را در سیاست‌های پولی خود اتخاذ کرد. اقدامی که در واقع مصالحه‌ای میان مقامات نگران تورم بالا و تحلیلگرانی است که معتقدند ادامه سیاست‌های تهاجمی می‌تواند هزینه‌های استقراضی زیادی به اقتصاد تحمیل کرده و بازارهای کلیدی و اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار دهد.
صورت‌جلسه نشست سیاستگذاری ابتدای نوامبر فدرال‌رزرو که چندی پیش منتشر شد، نشان داد که اختلافات در حال ظهور در ایالات متحده چقدر عمیق است. این در حالی است که فدرال‌رزرو با کاهش سرعت افزایش نرخ بهره می‌خواهد به صورت تدریجی به نقطه توقف مورد نظر خود برسد.
بر اساس صورت‌جلسه منتشرشده از کمیته بازار آزاد فدرال (FOMC)، مقامات این نهاد پولی و مالی تاکید کرده‌اند که ضمن حفظ سیاست انقباضی خود، میزان افزایش نرخ بهره را که برای چهار دوره متوالی 75 /0 واحد درصد بود به 5 /0 واحد درصد کاهش خواهند داد.
چرا فدرال‌رزرو سرعت سیاست‌های انقباضی خود را کاهش می‌دهد؟
«اکثریت قابل توجهی» از سیاستگذاران در نشست فدرال‌رزرو در اوایل ماه جاری موافقت کردند که احتمالاً به زودی سرعت افزایش نرخ بهره کاهش پیدا می‌کند زیرا بحث بر سر پیامدهای تشدید سریع سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو در ایالات متحده گسترده شده است.
خوانش صورت‌جلسه نشست اول و دوم نوامبر که در آن فدرال‌رزرو نرخ سیاستگذاری را برای چهارمین بار پیاپی 75 /0 واحد درصد دیگر افزایش داد، نشان می‌دهد مقامات پولی و مالی ایالات متحده معتقدند کاهش سرعت افزایش نرخ بهره اقدام سنجیده‌تری است.
در این صورت‌جلسه آمده است: «سرعت پایین‌تر به کمیته (بازار آزاد فدرال) اجازه خواهد داد تا میزان پیشرفت در راستای اهداف اشتغال بیشینه و ثبات قیمت را بهتر ارزیابی کنند. تاخیر و شدت نامشخص اثرات سیاست‌های پولی بر فعالیت اقتصادی و تورم یکی از دلایل این تصمیم بوده است.»
مقامات فدرال‌رزرو معتقدند مهم‌تر از افزایش نرخ، تمرکز بر تاثیر این سیاست بر کاهش تورم است، و نیاز است تا در ماه‌های آینده نگاهی دقیق به این موضوع داشت. در بخش‌های دیگری از این صورت‌جلسه آمده است: «با نزدیک شدن سیاست پولی به یک موضع به حدکافی محدودکننده، مشارکت‌کنندگان تاکید دارند که کمیته در نهایت به سطح هدفی که در نظر دارد خواهد رسید و تحول در موضع سیاستی نیازمند ملزومات مهم‌تری از سرعت افزایش نرخ است.»
نقطه پایانی برای سیاستگذاری به شدت به مسیر تورم در ماه‌های آینده بستگی دارد و اینکه آیا قرائت‌های پایین‌تر از حد انتظار اخیر به یک روند ثابت تبدیل می‌شود یا خیر. اقتصاددانان فدرال‌رزرو پیش‌بینی‌های خود را از تورم در فصل‌های آتی افزایش داده و به این نکته اشاره می‌کنند که رکود در سال آینده بسیار محتمل خواهد بود و در بهترین حالت رشد اقتصادی ضعیفی را شاهد خواهیم بود. با وجود این، پیامد کاهش احتمالی سرعت افزایش نرخ بهره موجب شد تا بازار سهام روندی صعودی به خود گرفته و بازدهی اوراق خزانه کاهش یابد.
بلافاصله پس از انتشار صورت‌جلسه نشست فدرال‌رزرو شاخص اساندپی با رشدی 6 /0درصدی مواجه شد و بازدهی اوراق خزانه دوساله به 48 /4 درصد سقوط کرد. دلار که کل سال جاری را به دلیل سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو و بانک‌های مرکزی قدرتمند دیگر سپری کرد پس از تعدیل موضع بانک مرکزی آمریکا در مقابل ارزهای دیگر افت ارزش پیدا کرد.
این صورت‌جلسه همچنین نشان داد بحث در حال ظهور در فدرال‌رزرو در مورد خطراتی که سخت‌گیری سریع سیاست‌ها می‌تواند برای رشد اقتصادی و ثبات مالی ایجاد کند، حتی در شرایطی که سیاستگذاران اذعان داشتند که پیشرفت قابل توجهی در مورد تورم وجود نداشته، نرخ‌ها همچنان نیاز به افزایش دارند.
در حالی که برخی از حضار در نشست معتقد بودند افزایش آهسته‌تر نرخ بهره می‌تواند ریسک‌های سیستم مالی را کاهش دهد برخی دیگر بر این باورند که هرگونه کاهش در سرعت سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو باید منتظر نشانه‌های دقیق‌تری از کاهش چشمگیر فشارهای تورمی باشد.
با وجود اقدامات ترجیحی فدرال‌رزرو، تورم به روند صعودی خود ادامه داده و حالا بیش از سه برابر هدف تورمی دودرصدی فدرال‌رزرو است. در حالی که آمارها نشان می‌دهد تورم نقطه اوج خود را پشت سر گذاشته اما تحلیلگران معتقدند کاهش قیمت‌ها به تدریج اتفاق خواهد افتاد.
در بیانیه سیاستی دوم نوامبر نهاد پولی و مالی ایالات متحده، فدرال‌رزرو به ظهور نگرانی‌هایی در مورد خطرات سیاست‌های انقباضی اشاره کرده و گفته که سرعت افزایش‌های آتی باید به نحوی باشد که تاثیر سیاست‌های پولی بر فعالیت اقتصادی، تورم و توسعه‌های مالی و اقتصادی را در خود لحاظ کرده باشد.
با این حال سخنان جروم پاول در نشست ۲ نوامبر کاملاً خوش‌بینانه نبود و در بخشی از صحبت‌هایش به این موضوع اشاره کرد که فدرال‌رزرو قصد دارد هدف نهایی نرخ بهره را رقمی بیشتر از انتظار بازارها قرار دهد. تحلیلگران گلدمن‌ساکس نیز در آخرین پیش‌بینی‌های خود اعلام کرده بودند که انتظار دارند نرخ بهره در سه نشست آتی یک‌بار به میزان 5 /0 درصد و دوبار به میزان 25 /0 درصد افزایش یابد و در نهایت به پنج درصد برسد.
اثر تصمیم فدرال‌رزرو بر بازارها
با وجود اختلاف نظر میان تحلیلگران در مورد نحوه اثرگذاری سیاست‌های فدرال‌رزرو بر اقتصاد، بازارها اما به نظر می‌رسد در نحوه تاثیرپذیری از این سیاست‌ها هیچ تردیدی ندارند و نسبت به هر تصمیم این نهاد مالی واکنش جدی نشان می‌دهند. شاخص اساندپی آمریکا در حالی رشدی 6 /0درصدی را تجربه کرد که شاخص ترکیبی نزدک هم بیش از یک درصد افزایش داشت. در بازار اوراق قرضه دولتی، بازدهی اوراق خزانه‌داری ۱۰ساله آمریکا افتی 06 /0 واحددرصدی را تجربه کرده و بازدهی این اوراق به 7 /3 درصد رسید. بازدهی اوراق دوساله هم با 04 /0 واحد کاهش به 48 /4 درصد رسید. بازدهی این اوراق که به‌طور معکوس با قیمت ابزارهای بدهی حرکت می‌کند، تا قبل از انتشار صورت‌جلسات تقریباً ثابت بود.
در معاملات نیویورک هم دلار با تداوم روند کاهش خود 9 /0 درصد در برابر سبد شش ارز بزرگ دیگر تضعیف شد. به دنبال تصمیمات اخیر فدرال‌رزرو در خصوص نرخ بهره، این نرخ هم‌اکنون بین 75 /3 و ۴ قرار دارد؛ سطحی که مقامات معتقدند به‌طور مستقیم با کاهش تقاضا و افت هزینه‌های خانوار در ارتباط است. از آنجا که مشاهده تاثیر افزایش نرخ بهره در اقتصاد زمان‌بر است، سیاستگذاران فدرال‌رزرو پیشنهاد کرده‌اند به‌محض برگزاری جلسه بعدی در دسامبر، زمانی که کمپین آنها برای تشدید سیاست‌های پولی وارد فاز جدیدی می‌شود، افزایش نرخ‌ها را به نیم‌واحد درصد کاهش دهند.
سایه سنگین نااطمینانی
وال‌استریت ژورنال در یادداشتی در مورد تاثیرات سیاست‌های فدرال‌رزرو بر بازار سهام نوشت: «افت تورم موجب شد قیمت سهام اندکی رشد کرده و بازدهی دلار و اوراق قرضه عقب‌نشینی کند. شاخص اساندپی در هفته گذشته بهترین عملکرد هفتگی خود را از ابتدای تابستان به ثبت رساند. همچنین، انتشار آمار قدرتمند خرده‌فروشی و بازار نیروی کار نشان داد که اقتصاد هنوز تا قبل از اینکه هزینه‌های استقراض بالاتر باعث ایجاد رکودی جدی شود، می‌تواند فدرال‌رزرو را به هر نحوی که شده وادار به تغییر مسیر کند. اما آمار دیگر نشان می‌دهد که فروش خانه در آمریکا برای نهمین ماه متوالی در اکتبر کاهش داشته است. این آمارها نشان می‌دهد که هنوز تصویر روشنی از آینده روند اقتصادی وجود ندارد.»
روایت دیگری که تحلیلگران در مورد آن صبحت می‌کنند در مورد پیش‌بینی شرکت‌های بورسی از درآمدهایشان است. انتظار می‌رود با توجه به نرخ بالای تورم، گزارش‌های ماه‌های آینده شرکت‌ها حاکی از افزایش درآمد چشمگیر باشد.
ابرهای نااطمینانی تصویر مبهمی از آینده اقتصاد برای جامعه سرمایه‌گذار ایجاد کرده و به نظر می‌رسد آنها هنوز به این باور نرسیده‌اند که این احتمال وجود داشته باشد که فدرال‌رزرو از سیاست‌های پولی انقباضی خود دست بکشد و همین موضوع سایه ترس را بر بازارهای مالی همچنان گسترانده است.
به نظر می‌رسد تحلیلگران بر این باورند که جروم پاول، رئیس فدرال‌رزرو و بقیه اعضای کمیته فدرال‌رزرو در ایجاد این فاجعه نقش دارند. در تمام سال‌های 2000 و 2001، آقای پاول و فدرال‌رزرو اطمینان حاصل کردند که همیشه حامیان تسهیل پولی اشتباه می‌کنند. آنها نمی‌خواستند برای یک بحران پاسخگو باشند. بنابراین آقای پاول و فدرال‌رزرو نسبت به ایجاد یک درام مالی بسیار حساس هستند و احتمال اینکه تغییر موضع بدهند بسیار کم است.
با این حال یکی از بازارهایی که بیشترین تاثیر را از سیاست‌های فدرال‌رزرو می‌گیرد بازار طلاست. تحلیلگران معتقدند موضع سیاست پولی تهاجمی فدرال‌رزرو همچنان مهم‌ترین عامل برای بازار طلاست. در حالی که بانک مرکزی ایالات‌متحده متعهد شده که می‌تواند سرعت افزایش نرخ بهره را در دسامبر کاهش دهد، سرمایه‌گذاران همچنان تمایلی به ورود به بازار ندارند. اونس جهانی که فوریه امسال از مرز دو هزار دلار هم عبور کرد حالا در حالی در محدوده 1760دلاری معامله می‌شود که کاهش سرعت نرخ بهره یک عامل مثبت برای بازار طلا محسوب می‌شود.
نیکلاس فراپل، مدیر کل جهانی ABC Bullion در استرالیا معتقد است افزایش قیمت طلا از ابتدای ماه عمدتاً مقطعی بوده است و سرمایه‌گذاران برای پوشش معاملات کوتاه‌مدت طلا خریداری می‌کنند. سرمایه‌گذاران همچنین محصولاتی را که دارای پشتوانه طلا هستند، خریداری نمی‌کنند. او گفت که به نظر نمی‌رسد در شرایط فعلی هیچ حرکت صعودی دوام بیاورد.
خریداران انگیزه ندارند و علاوه بر این، پیام فدرال‌رزرو این است که تا زمانی که تورم به‌طور کامل مهار نشود نرخ‌ها برای مدت طولانی‌تری بالا می‌مانند و این به دلار و نرخ‌ها کمک می‌کند، به نظر می‌رسد طلا در مسیری کندتر به سمت بالا و طولانی صعود کرده است. اگرچه بازارها به دنبال این هستند که فدرال‌رزرو سرعت افزایش نرخ خود را تا 50 /0 واحد درصد در ماه آینده کاهش دهد، برخی از تحلیلگران گفته‌اند که هنوز برای نشان دادن هرگونه تغییر در بازار خیلی زود است.
با این حال هنوز دو نااطمینانی واقعی بزرگ در افق اقتصاد جهانی دیده می‌شود. نااطمینانی نخست، بازدهی بازار اوراق خزانه است که برای مدتی نسبتاً طولانی منفی است. نمودار بازدهی اوراق خزانه برای نخستین‌بار اوایل جولای منفی شد و هرچه گذشت بر منفی بودن آن افزوده شد و این روند منفی به ماه نوامبر هم کشیده شده است. تقریباً همیشه و اندکی بعد از اینکه منحنی بازدهی اوراق خزانه منفی شده، اقتصاد آمریکا وارد رکود شده است.
با منفی شدن منحنی بازدهی و افزایش این شدت نزولی با گذشت زمان، احتمال وقوع رکود اقتصادی قوی‌تر شده است. رکود آتی تقریباً قطعی است و مساله تنها مدت زمان و بزرگی این رکود پیش‌رو خواهد بود.
دومین نااطمینانی درباره آینده بازار رمزارزهاست. ورشکستگی صرافی FTX و داستان‌هایی در مورد چگونگی موفقیت این سازمان که ارزش بازار آن به 32 میلیارد دلار رسیده بود، باعث نگرانی کل دنیای رمزارزها شده است، جهانی که در طول زمانی که فدرال‌رزرو میلیاردها دلار به جامعه مالی تزریق می‌کرد، به موفقیت‌های بزرگی دست یافته بود. اما در شش تا ۱۲ ماه آینده چه بر سر بازار رمزارزها می‌آید؟
دو طبقه دارایی اصلی دیگر در مواجهه با نرخ‌های بالاتر واکنش‌های متفاوتی داشته‌اند. در حالی که قیمت رمزارزها همراه با سایر دارایی‌های پرخطر کاهش یافته است، بسیاری از کالاها از جمله نفت، گندم و نیکل رشد قیمتی را تجربه کردند که البته مسائل ژئوپولیتیک عامل اصلی روند حرکتی آنها بود.
رمزارزها که اغلب به عنوان یک درمان برای تمامی رنج‌های اقتصادی مانند تورم، نرخ بهره پایین، کمبود قدرت خرید و کاهش ارزش دلار معرفی می‌شدند حالا حال و روز خوبی ندارند. ارزش این بازار که زمانی از مرز سه هزار میلیارد دلار فراتر بود حالا به کمتر از 850 میلیون دلار رسیده است. دارایی‌های کریپتو به‌عنوان یک محافظ تورم در نظر گرفته می‌شدند، اما اخیراً آنها بیشتر شبیه سایر دارایی‌های ریسکی مانند سهام عمل می‌کنند و نرخ‌های بالاتر بهره یک باد مخالف برای آنها به حساب می‌آیند.
در واقع، ارزهای دیجیتال همانند سایر دارایی‌های پرخطر به کاهش نقدینگی واکنش نشان داده‌اند، زمانی که فدرال‌رزرو در نوامبر اعلام کرد که خرید اوراق قرضه خود را کاهش خواهد داد و همچنان بر سیاست انقباضی خود تمرکز خواهد کرد، رمزارزها نیز تحت فشار قرار گرفتند.
