بی‌اعتنا و خودسر

اولین هفته خردادماه سپری شد و با وجود رشد قیمت‌ها در دو بازار ارز و سکه، اما بورس همچنان در مسیر نزولی حرکت می‌کند. هفته گذشته دلار و سکه با رشد حدود 5 /1درصدی همراه شدند و در بازار سهام شاهد عقب‌نشینی 9 /3درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها بودیم. در بازار خودرو همچنان خودروسازان و البته قطعه‌سازان در تلاش برای رهایی یافتن از قیمت‌گذاری دستوری هستند. در بازار مسکن نیز تقابل انتظارات سبب شده تا تحرک هر چند جزئی را شاهد باشیم.

بورس همچنان بی‌رمق

بورس تهران در حالی معاملات هفته منتهی به 5 خردادماه را پشت سر گذاشت که نماگر اصلی این بازار با افت 9 /3درصدی مواجه شد و در سطح یک میلیون و 109 هزار واحد آرام گرفت. حالا شاخص سهام در کف یک‌ساله قرار دارد و هنوز نیز مشخص نیست مثبت‌های مشاهده‌شده می‌تواند ادامه پیدا کند یا خیر. این هفته بازار سهام دو نیمه متفاوت داشت. در سه روز نخست هفته، قیمت‌ها نزولی بودند و شاخص کل حتی کانال 1 /1 میلیون واحد را نیز ترک گفته بود اما در دو روز پایانی هفته، برخلاف انتظارات موجود در ابتدا سهام بزرگ به محدوده سبز تابلو حرکت کردند و در ادامه شاهد تحرکات مثبت در نمادهای باارزش بازار پایین‌تر نیز بودیم. شرایطی که بار دیگر نماگر اصلی تالار شیشه‌ای را به سطوح بالاتر از 1 /1 میلیون واحد رهنمون کرد.

بررسی روند وقایع بازار سهام در هفته گذشته به خوبی نشان می‌دهد وضعیت تقاضا در بازار سرمایه اصلاً رضایت‌بخش نیست. معاملات هفتگی بورس تهران در حالی خاتمه یافت که میانگین روزانه ارزش معاملات خرد به محدوده 1800 رسیده بود. در این هفته همچنین ارزش خالص خرید حقوقی‌ها مانند هفته‌های گذشته مثبت بود که سبب شد بیش از 1900 میلیارد تومان دیگر از مجموع پول سرمایه‌گذاران حقیقی از بازار خارج شود. در حال حاضر هم کم بودن ارزش معاملات و هم بالا رفتن میانگین خالص خرید حقوقی نسبت به هفته‌های گذشته شرایطی را پدید آورده که به واسطه آن نتوان به برون‌رفت بورس از بحران کنونی دل خوش کرد. با این حال عواملی وجود دارد که در صورت باز شدن گره نقدشوندگی می‌تواند تضمین‌کننده صعود قیمت‌ها باشد. عواملی که به‌طور خلاصه در جذاب شدن قیمت سهام با رسیدن نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر بازار از اوج ۲۲واحدی در میانه مرداد سال گذشته به رقم هفت واحد، ثبات نسبی نرخ دلار در محدوده ۲۲ تا ۲۳ هزارتومانی با وجود خوش‌بینی‌های برجامی، تداوم رشد قیمت جهانی کالاها و اثر آن بر شرکت‌های کامودیتی‌محور، چشم‌انداز مثبت حصول توافق، رفع تحریم‌ها و انعکاس آن بر رشد سودآوری بنگاه‌های صادراتی بورس تهران، حمایت‌های تکنیکالی پیش‌روی شاخص کل و البته رکود بازارهای سرمایه‌پذیر و رقیب بورس قرار می‌گیرد.

شش ضلع رونق‌ساز

1- جذابیت قیمتی: آنچه مشخص است میانگین وزنی قیمت سهام بورسی افت ۴۷درصدی را نشان می‌دهد. به عبارتی اگر سرمایه‌گذاری پورتفویی متنوع از همه شرکت‌های بورسی (با لحاظ کردن وزن آنها) در اختیار داشته باشد، از آغاز اصلاح قیمت‌ها (در ۲۰ مرداد ۹۹) تاکنون، ۴۷ درصد از سرمایه خود را از دست داده است. از این‌رو به نظر می‌رسد بخش وسیعی از بازار، در زمره سهام ارزنده قرار گرفته‌اند که همین موضوع می‌تواند عامل برگشت تقاضا به بورس باشد. از نگاهی دیگر نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر بازار سهام پس از ۹ ماه کاهشی اکنون بر اساس گزارش اجماع تحلیلگران به هفت واحد رسیده است. نسبت P /E از تقسیم قیمت بر سود هر سهم شرکت به دست می‌آید؛ بنابراین اگر P /E یک سهم پنج باشد، به این معنی است که سرمایه‌گذاران حاضرند پنج ریال برای هر یک ریال از سود شرکت بپردازند و این عدد، نرخ بازگشت سرمایه ۲۰درصدی سالانه را در مورد سهام این شرکت (با فرض ثبات سودآوری و تقسیم کامل سود) نشان می‌دهد. متوسط نسبت قیمت به درآمد سهام در بورس تهران در دو دهه اخیر حدود شش واحد بوده است، اما در روزهای اوج قیمت‌ها یعنی میانه مرداد سال گذشته به رقم غیرقابل پیش‌بینی ۲۲ واحد رسیده بود. این تعدیل P /E هم گروه‌های بزرگ بازار را دربر گرفته و هم کوچک‌ترها را، به‌طوری که نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر سهام بزرگ که در زمان شاخص دو میلیون‌واحدی، ۲۹ مرتبه بود حالا به 9 /6 واحد رسیده و در خصوص سهام کوچک‌تر نیز از ۳۲ به 6 /8 واحد تعدیل شده است. شاید همچنان نمی‌توان گفت که اگر سرمایه‌گذاران اقدام به خرید سهام نکنند، فرصت را از دست داده‌اند اما قیمت‌های کنونی منصفانه به نظر می‌رسد و می‌تواند تحریک‌کننده تقاضا در بازار سهام باشد.

2- دلار: عامل دیگر به ثبات نسبی نرخ دلار بازمی‌گردد. نرخ اسکناس آمریکایی این روزها بیش از گذشته مورد رصد فعالان بازار سرمایه قرار گرفته است. جایی که مذاکرات احیای برجام در جریان است و فعالان بورسی بر این اعتقادند که با توجه به وزن بالای شرکت‌های صادرات‌محور، افت نرخ دلار می‌تواند سودسازی این شرکت‌ها را هدف قرار دهد. در این میان اما بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود خروجی‌های مثبت از جلسات برجامی، اما نرخ دلار به نوسان اندک در کانال ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان ادامه می‌دهد و سیگنالی از ریزش بیش از این دلار به بازار مخابره نمی‌شود. در این خصوص روز دوشنبه بود که خبر از تمدید یک‌ماهه تفاهم ایران و آژانس به بازار مخابره شد اما دلار در این روز با افت کم‌مقدار همراه شد.

3- قیمت‌های جهانی: اما شاید ذکر این نکته تکراری باشد که شرکت‌های کامودیتی‌محور سهمی 60درصدی از ارزش کل بازار سهام را در اختیار خود دارند و از این‌رو قیمت جهانی کالاها از اهمیت بسزایی در تعیین سودآوری سهام مذکور و در نهایت روند شاخص کل بورس تهران برخوردار است. این در حالی است که طی ماه‌های گذشته و پس از عبور اقتصاد جهانی از شوک بحران کرونا، کامودیتی‌ها نیز روندی مثبت در پیش گرفته‌اند. رشدی که حتی در صورت کاهش نرخ دلار می‌تواند تضمین‌کننده رشد سودآوری شرکت‌های بورسی شود. محاسبه شاخص وزنی مواد خام موثر بر سودآوری شرکت‌های بورسی نشان می‌دهد اگر مبنا را پیش از شروع کرونا یعنی ابتدای سال ۲۰۲۰ بگیریم، شاخص مزبور رشد بیش از ۶۰درصدی را نشان می‌دهد. از این منظر، قیمت فروش شرکت‌های کالایی در شرایط کنونی مشابه نرخ موثر دلار ۳۵ هزارتومانی با احتساب نرخ‌های جهانی در سطح قبل از شیوع ویروس کروناست. عاملی که در صورت کاهش ترس سرمایه‌گذاران و فروکش فضای هیجانی حاکم بر بازار سهام می‌تواند محرک قوی افزایش اقبال به گروه‌های کالایی این بازار باشد.

4- خداحافظی احتمالی با تحریم‌ها: این روزها هر فردی به‌زعم خود اخبار مربوط به مذاکرات احیای برجام را دنبال می‌کند. اخباری که تا به اینجای کار سیگنال‌های مثبتی را مخابره کرده است و هر چند در خصوص زمان آن برداشت‌های متفاوتی وجود دارد اما در مجموع خوش‌بینی بالایی به احیای این معاهده دیده می‌شود. هر چند برخی بر این اعتقادند که احیای برجام می‌تواند افت نرخ دلار را به دنبال داشته باشد و از این منظر سود شرکت‌های بورسی را کاهش دهد اما آنچه تحلیلگران بورسی بدون در نظر گرفتن روند نرخ دلار بر آن تاکید دارند، افزایش سودآوری شرکت‌ها به دنبال رفع تحریم‌هاست. کارشناسانی که به سهولت نقل و انتقالات پولی شرکت‌های صادرات‌محور استناد می‌کنند و از سوی دیگر معتقدند در صورت احیای برجام این شرکت‌ها مشتریان جدیدی یافته و از این‌رو با افزایش صادرات می‌توانند سودسازی بیشتری برای سهامداران خود داشته باشند.

5- حمایت‌های تکنیکالی: اما از دیگر متغیرهایی که می‌تواند آینده بازار را رقم بزند، اعداد حمایتی شاخص کل از نگاه چارتریست‌هاست. بر اساس تحلیل‌های تکنیکالی در حال حاضر عدد یک میلیون و ۵۰ هزار واحد به عنوان حمایت تکنیکی پیش‌روی فعالان بورسی است و چارتریست‌ها امید دارند به راحتی این مرز حمایتی شکسته نشود.

6- رقیبی نیست: بازارهای موازی همواره به عنوان رقیب بازار سهام شناخته می‌شدند و امسال رمزارزها نیز حریف جدید بورس شده‌اند. با این حال نگاهی به وضعیت رقبا نشان می‌دهد که هیچ‌کدام نمی‌توانند آنچنان که باید در مقابل این بازار قد علم کنند. جایی که نوسان دلار به حداقل رسیده و مسکن نیز ضمن آنکه با رکود دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، ناتوان از جذب سرمایه‌های خرد است. در بازار رمزارز نیز که مدتی است جذاب شده آنچنان نوسانات زیاد شده که به نظر می‌رسد برخی از سرمایه‌گذاران که البته شناخت چندانی نیز از آن ندارند، پا پس بکشند.

بی‌واکنشی دلاری

دلار که هفته گذشته را در مرز ورود به کانال 23 هزار تومان آغاز کرده بود، تا پایان هفته در همین کانال نوسان کرد و در نهایت رشد حدود 5 /1درصدی را ثبت کرد. این در حالی است که هفته گذشته خبرهایی از تمدید یک‌ماهه توافق ایران و آژانس منتشر شد و مقامات کشورها نیز در خصوص احیای برجام اظهار امیدواری کرده بودند. اسکناس آمریکایی اما نه به این اخبار توجهی کرد و نه به انتشار فهرست نهایی نامزدهای ریاست‌جمهوری. هر چند همچنان مذاکرات هسته‌ای می‌تواند بیشترین اثر را در نوسان نرخ دلار داشته باشد اما در حال حاضر فعالان بازار نسبت به تحقق بازگشت طرفین به برجام در کوتاه‌مدت ناامید شده‌اند. با این حال معامله‌گران جانب احتیاط را رعایت می‌کنند و در شرایط فعلی تشدید هیجان در این بازار مورد انتظار نیست.

خودروسازان و چالش قیمت‌گذاری

دو خودروساز بزرگ کشور که پس از اعلام تصمیم شورای رقابت در خصوص افزایش 8 تا 9درصدی قیمت مصوب خودرو، معترض بودند و خبر از توقف طرح فروش فوق‌العاده داده بودند، هفته گذشته هر دو مجدداً از متقاضیان برای فروش برخی خودروهای پرتیراژ با موعد تحویل 90روزه ثبت‌نام کردند. در این میان روز سه‌شنبه بود که کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی برای بررسی موضوع قیمت‌گذاری دستوری جلسه‌ای با حضور مدیرعامل ایدرو، رئیس شورای رقابت، مدیران عامل ایران‌خودرو و سایپا و نمایندگان قطعه‌سازان ترتیب داد. حجت‌الله فیروزی، سخنگوی کمیسیون مذکور پس از این جلسه گفت: در این نشست گزارشی از سناریوهای پیش‌بینی‌شده درباره وضعیت خودرو، نیازهای صنعت خودرو و افق این صنعت در سال ۱۴۰۴ ارائه شد که بر اساس آن باید به سه موضوع نیازهای توسعه‌ای، جایگزین خودروهای فرسوده و صادرات توجه ویژه داشت. همچنین درباره بهای تمام‌شده تولید خودرو و قیمت فروش آن در کارخانه نکاتی ارائه شد؛ به‌طور مثال در سال ۹۸ قیمت تمام‌شده تولید پژو ۲۰۶ تیپ۲ حدود ۷۰ میلیون تومان بوده در حالی که این خودرو در کارخانه ۵۸ میلیون تومان به فروش می‌رسید، از سوی دیگر قیمت تمام‌شده خودرو مذکور در سال ۹۹ حدود ۱۴۸ میلیون تومان بود اما پژو ۲۰۶ در کارخانه ۹۶ میلیون تومان فروخته می‌شد. به گفته وی، تاکید بر سیاستگذاری و ریل‌گذاری به جای دخالت در تصمیم‌گیری، صادرات، انتقاد از وابستگی ۵۰ تا ۱۰۰درصدی تولید برخی خودروهای داخلی به واردات با وجود استفاده از انرژی ریالی، ضرورت توجه به کیفیت، جلوگیری از افزایش قیمت، پیگیری طرح عرضه خودرو در بورس، تبدیل خودرو از کالایی سرمایه‌ای به مصرفی و... از جمله نظرات نمایندگان در این نشست بود و مقرر شد ایدرو جمع‌بندی پیشنهادهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، خودروسازان، قطعه‌سازان و شورای رقابت را درباره قیمت‌گذاری خودرو به کمیسیون صنایع و معادن مجلس ارائه کند تا کمیسیون درباره این موضوع تصمیمات مقتضی را اخذ کرده و گزارش را به صحن علنی ارائه دهد. حال باید دید پس از انتقادهای چندساله کارشناسان و مدیران به معضلات قیمت‌گذاری دستوری آیا این قفل از پای خودروسازان باز می‌شود تا دیگر شاهد افزوده شدن زیان انباشته این شرکت‌ها نباشیم یا هر سال باید رقمی به عنوان زیان در صورت‌های مالی غول‌های خودروسازی قرار گیرد.

تحرکات جزئی در بازار مسکن

بازار مسکن که همچنان در رکود معاملاتی به سر می‌برد، این روزها شاهد تقابل میان صاحبان ملک و متقاضیان خرید است. شرایطی که سبب شده تا شاهد تحرک جزئی در این بازار باشیم. در این میان نمی‌توان از نقش نزدیک شدن به فصل جابه‌جایی‌ها در بازار مسکن غافل شد. همواره پس از پایان فصل امتحانات مدارس هم خریداران و هم اجاره‌نشین‌ها دست به کار می‌شوند. بررسی‌ها نیز حکایت از افزایش فایل‌ها با قیمت مناسب در بازار املاک و رسانه‌های مجازی دارد. به نظر می‌رسد کاهش انتظارات تورمی و امید به افت بیشتر قیمت ملک سبب شده تا فروشندگان نیز بیش از این در انتظار ننشینند و ترجیح دهند در قیمت‌های کنونی خریداری برای ملک خود بیابند که با توجه به رکود معاملاتی کار ساده‌ای نیز نیست.

نوسان ساعتی کریپتوها

بازار ارزهای دیجیتال چند ماهی است که در صدر توجه صاحبان سرمایه قرار گرفته و شنیده‌ها نیز حکایت از حرکت قابل توجه پول‌ها به سمت این بازار دارد. در این میان اما در روزهای گذشته نوسان رمزارزها ساعتی و حتی دقیقه‌ای شده است. در 10 روز گذشته شاهد برخورد قیمت بیت‌کوین به کف 30 هزاردلاری بودیم اما مجدداً شاهد افزایش متقاضیان و بازگشت قیمت‌ها بودیم. هفته گذشته ایلان ماسک، مدیرعامل و موسس شرکت تسلا که اثرگذارترین فرد در تعیین قیمت ارزهای دیجیتال است در توئیتی عنوان کرد که برای کاهش مصرف انرژی در حال همکاری با استخراج‌کنندگان آمریکای شمالی است. عده‌ای معتقدند که تاثیر این توئیت بر قیمت ارزهای دیجیتال مثبت بود و همین عامل باعث بازگشت قیمت‌ها شد اما در مجموع نوسان بالای رمزارزها سرمایه‌گذاران را خسته کرده است. مت مالی، استراتژیست ارشد بازار در موسسه میلر تاباک گفت: «اگر قرار باشد بازار ارز مجازی با توئیت‌های ایلان ماسک نوسان داشته باشد یک امتیاز منفی برای آن خواهد بود. این واقعیت که چنین نوسانات بزرگی تحت تاثیر توئیت‌های یک فرد به وجود بیاید، مشروعیت این گروه سرمایه‌ای را از بین می‌برد.» موضوعی که آینده این بازار را مبهم‌تر از گذشته کرده است.