ته خیار*
آیا رکود در بازار خودرو تداوم خواهد داشت؟
عامه مردم عقیده دارند خیار میوه پرخاصیتی نیست و برخلاف دامنه گسترده مصرف، اثر اندکی روی سطح سلامت افراد دارد.
محمدحسین شاوردی: عامه مردم عقیده دارند خیار میوه پرخاصیتی نیست و برخلاف دامنه گسترده مصرف، اثر اندکی روی سطح سلامت افراد دارد. چیزی درست شبیه صنعت خودرو ایران که بسیاری در ماهیت مفید آن تردید دارند و استفاده گسترده این بخش از منابع دولتی و عمومی و حضور گسترده آن در طول سالیان اخیر را به جالیزی با انبوهی میوه خیار تشبیه می‌کنند که گرچه محصولش بسیار است اما این محصول نه فایده چندانی برای خریدار دارد، نه ارزش بالایی برای فروش عاید مالک جالیز می‌کند. شرایط کنونی بازار خودرو که رکودی توام با امتناع از خرید در آن موج می‌زند، محصول دلزدگی از تولیدات قدیمی و افت شدید قدرت خرید مصرف‌کنندگان است.
در واقع صنعت خودرو که در سه دهه اخیر از چهار طرف مورد حمایت دولت است، ماهیتی شبیه به محصول خیار دارد که 90 درصد از وزن خود را با آب و نه مواد مغذی و مورد نیاز ساخته است. و خب، اگر رانت منابع و حمایت‌های دولتی نبود، هم‌اینک شاید به جای خیار، خریداران ایرانی مصرف‌کننده موز و انبه و کیوی و آناناس خارجی و طالبی و انگور و گوجه داخلی بودند. اقتصاد دولتی اما ذاتاً با تنوع و رشد طبیعی موافق نیست و دوست دارد بر همه‌چیز و همه‌کس رنگی یکسان بکشد. غافل از اینکه خطای یکسان‌سازی در محیط پویای اجتماعی نه‌تنها در درازمدت اقبال چندانی نمی‌یابد که سیستم را در مواجهه با کوچک‌ترین چالش‌ها، به بن‌بست یا تلاشی می‌کشاند.
وضع امروز صنعت خودرو ایران که در یک دوره 18ماهه نیمی از سهم بازار خود را در اثر تحریم و تورم و رکود از دست داده، دقیقاً به دلیل مشکلاتی است که از ناحیه سیطره دولت در اقتصاد و این بخش حادث شده و حالا که نه رانت نفتی هست و نه ارتباطاتی برای واردات قطعات و مایحتاج فنی، تولید سقوط کرده، فنر ارز با فشار تورم در رفته و قدرت خرید 70 درصد از خریداران مشتاق خودرو بر باد رفته است. تا اینجای متن، پاسخ به سوالی بود که بسیاری از مردم کوچه و بازار می‌پرسند. «چرا چنین بر صنعت خودرو ایران رفت؟» اما آیا این وضعیت تداوم می‌یابد؟ و اگر پاسخ مثبت است، راهکار عبور از آن چیست؟ مثلاً می‌توان با پرداخت تسهیلات ارزان بازار را به دوره رونق بازگرداند؟ آیا کماکان این بازار جایی خوشایند برای دلالی و کسب سود از طریق واسطه‌گری است؟ آیا برای همه رده‌ها و اقسام وارداتی و مونتاژی، رکود کیفیت یکسانی دارد؟ همچنین اینکه وضعیت حاضر در افق 18 ماه آینده یا همان دوره کوتاه‌مدت چه کیفیتی خواهد داشت، سوال مهمی است که بایستی به آن پاسخ داده شود؟
سعی ما این است که در این پرونده تا حد ممکن به این سوالات پاسخ دهیم. اما در کل انتظار معجزه نداشته باشید. اینجا ته خیار است، انتظاری جز مزه‌های تلخ و سودهای کوچک و آب سرد از آن غیرمنطقی است.
