بازی اسم و فامیل

مجید حیدری: بانک مرکزی در روزهای اخیر، اسامی دریافت‌کنندگان ارز نیمایی و ارز 4200تومانی را منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، به نظر می‌رسد که رقمی حدود 29 میلیارد دلار ارز 4200تومانی از ابتدای سال 97 تا میانه اردیبهشت‌ماه سال جاری توزیع شده است. همچنین میزان ارز اعطایی در سامانه نیما نیز به حدود 10 میلیارد دلار می‌رسد. طی این مدت مورد بررسی 9090 شخص حقیقی و حقوقی ارز 4200تومانی در قالب 13 نوع ارز دریافت کرده‌اند. بیشترین ارز دریافتی مربوط به یورو به ارزش دلاری 15 میلیارد دلار بوده که نیمی از ارز 4200تومانی را تشکیل می‌دهد، پس از یورو، یوآن چین، بیشترین ارزش دلاری ارزهای دریافتی را به خود اختصاص داده است. بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی نشان می‌دهد که بالاترین ارزهای یورویی به خودروسازی مدیران پرداخت شده است. همچنین بخش قابل توجهی از یوآن‌های اعطایی به شرک خودروسازی رسیده است. نکته قابل توجه که بیشتر مورد توجه رسانه‌ها بود ارزهای دلاری اعطا شده بود که تمام آن به میزان هفت میلیون دلار به یک موسسه خیریه با نام «موسسه خیریه مکتب امیرالمومنین» رسیده است. البته بانک مرکزی در اطلاعیه عنوان کرد، موسسه خیریه مکتب امیرالمومنین اقدامی برای دریافت ارز به منظور واردات در سال جاری نداشته و مبالغ ذکرشده در لیست انتشاریافته این بانک صرفاً برای خرید ارز بابت تسویه بخشی از تسهیلات دریافتی این موسسه از محل حساب ذخیره ارزی طی سال‌های 1385 تا 1386 بوده است. این اطلاع‌رسانی بانک مرکزی به این دلیل شکل گرفت که پس از انتشار لیست، چراهایی در خصوص تخصیص ارز به این موسسه به وجود آمد. اما علاوه بر این، بسیاری از خبرگزاری‌ها یا کانال‌های فضای مجازی اقدام به انتشار این اسامی کرده و این پرسش را مطرح کردند که 29 میلیارد دلار ارز 4200تومانی چه اثری در اقتصاد داشته است؟ این افراد حقیقی و حقوقی این ارز را چطور مصرف کردند که اثری از کنترل قیمت‌ها در بازار کالای مصرفی مشاهده نمی‌شود؟ بانک مرکزی این اقدام را در جهت افزایش شفافیت عنوان کرده، اما موضوعی که بیشتر در هفته‌های گذشته به چشم می‌خورد، مجادله میان ارزبگیران با دیگر افراد سوال‌کننده بود، که در نهایت نتیجه ملموسی در پی نداشت. اما سوال اصلی این است که انتشار این اسامی چه اثری در اقتصاد کشور دارد؟ آیا سیاستگذار نباید به جای انتشار این اسامی، به دنبال خاموش کردن ماشین توزیع رانت باشد؟ به نظرم می‌رسد که این بازی اسم و فامیل نه برای فعالان اقتصادی و نه برای مردم، نتیجه مثبتی ندارد و سیاست درست باید توقف اعطای ارز ارزان‌قیمت باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر ارز نیمایی و ارز 4200تومانی قرار بود طی یک سال مورد بررسی با نرخ بازار عرضه شود، می‌توانست موجب صرفه‌جویی 200 هزار میلیاردتومانی از منابع دولت شود. این منابع در این مدت به شکل یارانه پنهان صرف عده‌ای خاص شده که عمدتاً به دهک‌های بالای درآمدی تعلق دارند و اثر قابل توجهی در رفاه خانوارهای کم‌درآمد نداشته است.