چشم‌اندازی در مه

بازار خودروهای خارجی با پالس‌های مثبتی که در سه‌ماهه نخست سال 1396 به دلیل رشد چشمگیر واردات به فعالان این بخش ارسال کرد، آشکارا نوید سالی شکوفا را می‌داد. بااین‌حال این بازار این روزها به شرایط بدی دچار شده و رنگ و بوی بی‌ثباتی به خود گرفته است. در واقع در حالی که پیش‌بینی‌ها از افزایش رقابت و رشد شفافیت این بخش به دلیل برخی سیاستگذاری‌های اعمال‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در انتهای سال 1395 حکایت داشت، اشتباه محاسباتی قانونگذار باعث شد تا فرصت مناسبی که می‌توانست هم به توسعه صنعت خودرو ایران کمک کند، هم درآمد دولت را افزایش دهد و هم به تنوع بازار بینجامد، به راحتی دود شده و جای آن را افزایش انحصار، کاهش عرضه و گسترش دلالی و واسطه‌گری بگیرد.

بررسی وقایع اخیر این حوزه نشان می‌دهد مجموعه سیاست‌هایی که وعده افزایش رقابت میان برندهای مختلف و نزدیک شدن استانداردهای بازار ایران به بازارهای جهانی را از طریق حذف واردکنندگان خرد، شرکت‌های غیررسمی و نیز تاکید بر اخذ مجوز رسمی از تولیدکنندگان جهانی داده بود، دقیقاً راهی خلاف آنچه متصور بود پیموده و نه‌تنها ثبات را به ارمغان نیاورد که حتی بسیاری از سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به تجارت خودرو را نیز از این حوزه دور کرد. در عین حال این سیاست موجب شد تا به‌رغم افزایش تقاضا برای خودروهای وارداتی و نیز رشد 130‌درصدی واردات، قیمت خودرو راهی عکس را پیموده و با افزایشی چشمگیر، در یک ماه اخیر میان 5 تا 10 درصد صعود داشته است. موضوعی که در این میان از همه ناخوشایندتر است، حذف مدل‌های محبوب و پرفروش از بازار به بهانه‌هایی نامعلوم و غیرشفاف است. خودروهایی که با حذف از لیست ثبتارش، گاه تا 25 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده و به پدیده‌هایی عجیب در بازار ایران بدل شده‌اند.

تجربه سال‌های اخیر نشان داده لیست ثبتارش که موضوع بسیاری از انتقادات را در بحث‌های اخیر کارشناسان و فعالان بازار به خود اختصاص داده، به دلیل معضلاتی که پیش آورده و بخشی از آنها سلیقه‌ای و بخش دیگری از آنها ساختاری و به جرح و تعدیل پیاپی لیست ثبتارش به دلایل فنی و فصلی برمی‌گردد، کارایی لازم را در زمینه کمک به ایجاد یک بازار رقابتی از دست داده است.

در نهایت اینکه به‌رغم تمام انتقاداتی که از تریبون‌های غیرتخصصی به مساله واردات خودرو صورت می‌گیرد، این تجارت پرسود می‌تواند مزایای بسیاری را در اقتصاد ایران به وجود آورد. شوربختانه اما نگرش غالب در زمینه واردات خودروهای روز در میان مدیران حوزه صنعت، معدن و تجارت همچنان نگاهی از سر تهدید و نه فرصت‌آفرینی است و در این میان هم مصرف‌کننده متضرر شده، هم صنعت داخلی توسعه‌نیافته و هم تجار ناکام مانده‌اند. در این پرونده، تجارت فردا سعی کرده تا از خلال گفت‌وگو با کارشناسان بازار خودرو، تحلیلی دقیق از چرایی وضعیت حاکم بر این بخش از بازار ارائه کند و چشم‌اندازی کم‌وبیش دقیق را از آینده این بازار پرافت و خیز ترسیم کند.