انتخابات غیررقابتی
آیا ترکیه و آذربایجان در زنگه‌زور ایران را دور می‌زنند؟
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه و الهام علی‌اف، رئیس دولت جمهوری آذربایجان، دوشادوش هم برای پیشبرد طرح بلندپروازانه ایجاد دالان تورانی از طریق کریدور زنگه‌زور-لاچین تلاش می‌کنند. آن‌گونه که شرق گزارش داده: منطقه زنگه‌زور در شرق ارمنستان و در محدوده استان «سیونیک» یعنی کانون حملات جدید ارتش آذربایجان قرار دارد. سیونیک از شرق از سوی جمهوری آذربایجان و از غرب از طرف نخجوان احاطه شده است و از جنوب نیز مرزی ۴۴کیلومتری با ایران دارد؛ بنابراین این منطقه نه‌تنها برای باکو و ایروان؛ بلکه برای تهران هم دارای اهمیت استراتژیک ویژه است. همین امر در ماه‌های گذشته حساسیت و هشدار ویژه تهران را به همراه داشته است. از دست رفتن احتمالی مزیت ارتباطی ایران در صورت افتتاح کریدور زنگه‌زور و اتصال خاک اصلی جمهوری آذربایجان به نخجوان یکی از دلایل اصلی مخالفت تهران با ایجاد این دالان ارتباطی است؛ ضمن اینکه ایران تحولات قفقاز جنوبی پس از جنگ دوم قره‌باغ را علاوه بر یک تهدید علیه منافع میان‌مدت و بلندمدت ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک خود، تهدیدی نسبت به امنیت ملی این کشور نیز تفسیر می‌کند. اراضی نخجوان پس از تصمیم شوروی برای دادن منطقه ترک‌نشین زنگه‌زور به ارمنستان در سال ۱۹۲۰، از بقیه اراضی جمهوری آذربایجان دور مانده است. یک سال بعد، نخجوان با معاهده مسکو که در ۱۶ مارس ۱۹۲۱ میان ترکیه و اتحاد جماهیر شوروی امضا شد، ساختاری خودمختار به دست آورد و به شرط واگذار نشدن به کشور دیگری به آذربایجان واگذار شد. همین موضوع در توافقنامه قارص که در ۱۳ اکتبر ۱۹۲۱ بین ترکیه، شوروی، آذربایجان، ارمنستان و گرجستان امضا شد، تایید شد و ترکیه ضامن باقی ماندن نخجوان به عنوان یک جمهوری خودمختار وابسته به آذربایجان شد. حالا علی‌اف با تکیه بر همین موضوع و با بیان اینکه «متاسفانه زنگه‌زور غربی از طرف مقامات شوروی از آذربایجان جدا شد و به این ترتیب ارتباط جغرافیایی قسمت اصلی آذربایجان و نخجوان قطع شد»، توجیهی برای تحمیل کریدور زنگه‌زور پیدا کرده است. اردوغان هم در سفر اخیرش و در مجمع عالی جمهوری خودمختار نخجوان یک‌بار دیگر صراحتاً از این تصمیم آذربایجان حمایت کرده است. از این‌رو هم اردوغان افتتاح مسیر زمینی کریدور زنگه‌زور در جنوب قفقاز را «مساله راهبردی» برای ترکیه می‌خواند و تاکید دارد که این کریدور برای روابط آنکارا و باکو «بسیار مهم» است. او حتی اعلام کرد که اگر ایروان با چنین چیزی مخالفت کند، کریدور می‌تواند از ایران عبور کند. پیش از این هم البته یک‌بار مسیر ایران به عنوان راه جایگزین جمهوری آذربایجان معرفی شده بود. ماجرا حتی تا جایی پیش رفت که توافقی میان این کشور با ایران هم شکل گرفت و بنا شد اولین پل روی رود ارس ساخته شود تا جمهوری آذربایجان از طریق آن ارمنستان را دور بزند؛ اما در میانه کار آذربایجان کنار کشید و پس از آن هم موضوع مسکوت ماند.
انتخابات غیررقابتی
محمدصادق جوادی‌حصار، عضو حزب اعتماد در پاسخ به این سوال که بعد از پایان روند پیش‌ثبت‌نام اولیه داوطلبان و همچنین پایان روند مرحله احراز هویت آنان، آیا آماری از سوی حزب اعتماد در این زمینه وجود دارد که چند نفر ثبت‌نام کرده و هویت آنان احراز شده است، گفت: تلاش‌هایی کردیم که تعداد زیادی از دوستان در انتخابات ثبت‌نام کنند اما جز سه، چهار نفر مابقی ثبت‌نام نکردند. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: آمار کم است و اگر هم ثبت‌نام کردند ما هنوز خبر نداریم یا منتظر تایید نهایی هستند تا بعد از تایید به ما خبر دهند، زیرا فضا علیه کسانی که ثبت‌نام کردند، خیلی سنگین بود. حالا به مرور این فضا تغییر پیدا می‌کند. جوادی‌حصار در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه جبهه اصلاحات هنوز برای نحوه مشارکت در انتخابات تصمیمی نگرفته است، برنامه حزب اعتماد درباره انتخابات به چه صورت است؟ گفت: ما در کلیات سعی می‌کنیم هماهنگ باشیم. اما خیلی بعید می‌دانم اگر ما کاندیدای قابل‌توجهی داشته باشیم و احتمال رای‌آوری هم داشته باشد، از او بخواهیم تا انصراف بدهد. قطعاً می‌گوییم فرصت را پیگیری کن و ما هم تا آنجا که بتوانیم کمک می‌کنیم. عضو حزب اعتماد ملی درباره اینکه ارزیابی شما از میزان مشارکت در انتخابات چیست، گفت: با شرایط فعلی، انتخابات از نظر رقابت داوطلبان چندان پرشور نخواهد بود. مگر اینکه رقابت میان دو جریان موجود اصولگرا در مجلس و دولت کمی جدی شود که آنها باهم رقابت کنند. متاسفانه به نظر می‌رسد جریان‌های منتقد وضع موجود اغلب ثبت‌نام نکردند و اگر کسی هم ثبت‌نام کرده باشد باید دید تایید صلاحیت می‌شود یا خیر. جوادی‌حصار در پاسخ به این سوال که با توجه به آنکه رهبری چهار اصل درباره انتخابات آتی را مطرح کردند، برای تحقق آن چه راهکاری وجود دارد، گفت: رهبری حرفهای دلگرم‌کننده زدند و خواستند شرایط خوب باشد، اما به نظر می‌رسد چندان گوش شنوایی در ارکان اجرایی کشور وجود ندارد. من آرزو می‌کنم انتخابات پرشوری به وجود بیاید اما متاسفانه بخش زیادی از اصلاح‌طلبان، نیروهای آزاد و مستقل ثبت‌نام نکردند. البته شاید اطلاعاتی وجود داشته باشد که ما در اختیار نداریم.
تعامل با قاهره
حسین امیرعبداللهیان در نشست مشترک با مهمانان کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی در تهران در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه تلاش زیادی از سوی ایران و مصر انجام شد که دو کشور در مسیر ارتقای روابط حرکت کنند، گفت: این تلاش‌ها منجر به دیدار وزیران امور خارجه دو کشور در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک شد. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: وی با بیان اینکه در جریان این رایزنی‌ها ما توافقات خوبی را انجام دادیم، گفت: مصر از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در جهان اسلام برخوردار است. وزیر امور خارجه ایران در همین ارتباط تصریح کرد: نقش مصر، دانشگاه الازهر و نقش مقامات سیاسی کنونی مصر در مبارزه با افراطی‌گری و اصلاح خطاهایی که در گذشته در مصر بود، ما را تشویق کرد که وارد یک گفت‌وگو، تعامل و همکاری جدید با مصر شویم، همکاری‌ای که به نفع جهان اسلام، امت اسلامی و به نفع منطقه است. این دیپلمات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: امیدواریم بر مبنای توافقاتی که بین تهران و قاهره انجام شده در آینده‌ای نزدیک صاحب یک تحول خوب به نفع دو ملت ایران و مصر و به نفع جهان اسلام در این عرصه باشیم. وزیر امور خارجه ایران در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این نشست که در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت خارجه برگزار شده بود، ادامه داد: امروز این نگاه و درک در منطقه در حال تقویت شدن است که اگر خودمان به فکر امنیتمان نباشیم دشمنان و دیگران کمکی به حفظ امنیت ما نمی‌کنند و ضروری است که همه کشورهای منطقه در ارتباط با ایجاد امنیت در منطقه با یکدیگر همکاری و تعامل کنند.
رئیس در وین
شصت و هفتمین نشست سالانه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوم تا هفتم مهرماه (۲۵ تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳) در وین پایتخت اتریش برگزار شد. رئیس سازمان انرژی اتمی، دوم مهرماه برای شرکت در شصت و هفتمین نشست سالانه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اتریش سفر کرد. «محمد اسلامی» در این سفر ضمن سخنرانی در نشست عمومی، با رافائل گروسی و برخی از همتایان خود دیدار و گفت‌وگو کرد. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده: بدعهدی دولت‌های غربی در یاری ایران برای دستیابی به زیرشاخه‌های گوناگون انرژی هسته‌ای، تهران را وادار به تمرکز بر توانمندی‌های داخلی و بومی‌سازی دانش هسته‌ای و استفاده از تجربه کشورهای دیگر در این زمینه کرده که چین هم در زمره این کشورهاست. اسلامی در دیدار با معاون سازمان انرژی اتمی چین درباره ساخت نیروگاه‌های اتمی و گسترش همکاری‌ها در بخش‌های دیگر بحث و تبادل‌نظر کرد. مهم‌ترین دیدار اسلامی در وین با «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. گروسی در این دیدار از تمایل آژانس برای تعامل و پیشرفت ملموس با ایران سخن گفته است و تضمین معتبر خواسته که مبنای آن بیانیه 4 مارس باشد. اسلامی اما در این دیدار به صراحت از استفاده ابزاری و سیاسی غرب از ظرفیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتقاد کرد و از سازمان خواست در پرونده هسته‌ای ایران بی‌طرف و حرفهای باشد. رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که فشارهای ظالمانه سیاسی کشورهای غربی علیه ایران بی‌نتیجه بوده است و جمهوری اسلامی ایران فشارهای سیاسی را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت.
عضویت در بریکس بدون رابطه با غرب
مشکل اصلی حضور ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای و بریکس این است که تهران روابط عادی با کشورهای غربی به‌ویژه با آمریکا ندارد. عضویت در این دو سازمان بر تمایل تهران برای مشارکت سیاسی و قصد این کشور برای منصرف کردن کسانی که معتقدند ایران یک کشور منزوی است، تاکید دارد. آن‌گونه که هم‌میهن گزارش داده: عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای و بریکس نمی‌تواند مشکلات اقتصادی تهران را حل کند، زیرا تحریم‌های ثانویه ایالات‌متحده محدودیت‌های زیادی را برای تعاملات اقتصادی ایران با سایر کشورها ایجاد می‌کند. واقعیت این است که ایران عضو گروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF نیست و تراکنش‌های مالی بین‌المللی ایران براساس رویه‌ها و استانداردهای جهانی انجام نمی‌شود و نمی‌تواند هم انجام شود و عضویت در بریکس این واقعیت را تغییر نخواهد داد. ایران بدون عادی‌سازی روابط، سیاست ثابت تنش‌زدایی را با ایالات‌متحده و به‌طور فزاینده‌ای با همسایگان عرب خود دنبال می‌کند. انگیزه اساسی ایران از این تغییرات، غلبه بر ضعف اقتصادی است. سوءمدیریت اقتصادی در کنار تحریم‌های ایالات‌متحده، منجر به ناامنی اقتصادی و اجتماعی وحشتناک ایران می‌شود. تفاهم نانوشته اخیر ایران با ایالات‌متحده را که یک راه‌حل موقت است می‌توان به‌عنوان تابعی از بحران‌های اقتصادی و مالی تهران تفسیر کرد. این «تفاهم» نیز در راستای سیاست ثابت جمهوری اسلامی در قبال واشنگتن است که چیزی نیست جز «نه عادی‌سازی روابط و نه تقابل». ایران سیاست نه گفتن به عادی‌سازی روابط را دنبال می‌کند چراکه معتقد است خواسته‌های ایالات‌متحده را نمی‌تواند برآورده کند چون این خواسته‌ها وضعیت موجود و ساختار قدرت در ایران را مختل می‌کنند. از سوی دیگر ایران به دنبال تقابل هم نیست چراکه تقابل با آمریکا استراتژی است که در صورت اجرا، در نهایت به باخت خواهد انجامید.
♦♦♦
ایسنا: ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین در نشستی با وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا با تکرار ادعای حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین، از کشورهای اروپایی خواست که تحریم‌ها علیه ایران را گسترش دهند.
ایلنا: ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: برخلاف طرف مقابل نسبت به توافق در عمل پایبندی نشان داده‌ایم، از ابتکار عملی که از سوی کشورهای دوست ارائه شده استقبال نشان دادیم و با حسن نیت رفتار کرده‌ایم.
ایرنا: قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر عراق برای دیدار با دبیر شورای عالی امنیت ملی و برخی مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی وارد تهران شد. در این دیدارها موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه از جمله نحوه اجرای توافق امنیتی بین دو کشور مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
ایسنا: وزارت خارجه آمریکا با این ادعا که ایران مانع بازدید بازرسان بین‌المللی شده است، اعلام کرد که ایالات‌متحده به بازگشت به توافق هسته‌ای فکر نمی‌کند.
ایلنا: با پیگیری‌های سفارت جمهوری اسلامی ایران در اندونزی و همچنین وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، دو زندانی ایرانی آزاد شدند.
ایلنا: علیرضا عنایتی سفیر ایران در عربستان سعودی با اشاره به اراده سران دو کشور در جهت تحکیم همه‌جانبه مناسبات، از روند رو به رشد روابط ابراز خرسندی کرد.
ایرنا: حمید دهقانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در قطر با نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر دیدار و از نقش این کشور در آزادی دارایی‌های کشورمان تقدیر کرد.
ایسنا: دوازدهمین جلسه ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی با محوریت سفر رئیس‌جمهور به دو کشور آفریقایی تانزانیا و آفریقای جنوبی و همچنین سفر معاون اول رئیس‌جمهور به کشور بلاروس برگزار شد.
ایسنا: زهرا ارشادی سفیر و معاون نمایندگی ایران در سازمان ملل به نمایندگی از جنبش عدم تعهد اعلام کرد: این جنبش زور و تهدید علیه کشورها به بهانه مبارزه با تروریسم را مردود می‌داند.
ایرنا: حمیدرضا حاجی‌بابایی رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در دیدار با معاون دومای دولتی روسیه در مسکو گفت: اگر ایران و روسیه بخواهند جایگاه بهتری در تعریف مدیریت آتی جهان داشته باشند، باید همکاری‌های دوجانبه را تقویت کنند و این همکاری‌ها باید هم صادقانه باشد و هم اطمینان‌بخش.
♦♦♦
ظریف‌سوزی با کدام هدف؟
شرق نوشت: همکاری جریان‌های مختلف ضدبرجامی که به صورت بین‌المللی پروژه جدید را اجرا کردند، می‌تواند اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدتی را دربر بگیرد. در قالب اهداف کوتاه‌مدت، جناح جنگ‌طلب اسرائیل و ضدبرجامیون توانستند راب مالی را از مذاکرات حذف کنند تا احتمال بازگشت آمریکا به توافق برجام را کمتر کنند. در فاز بلندمدت آن می‌توان حمله و تخریب علیه جواد ظریف را در نظر داشت. آیا این جریان به استقبال بازگشت ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده می‌رود؟ اهداف مشترک ضدبرجامیون داخل و خارج و اسرائیل در این پروژه چیست؟
جریان حذف و خالص‌سازی به حوزه رسیده است
اعتماد نوشت: آیت‌الله مسعودی خمینی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم می‌گوید: گشت ارشاد نباید اینقدر بداند که معنای بنشین، بفرما و بتمرگ متفاوت است؟ اسلام با بفرما موافق است نه با بتمرگ. روحانی برجسته حوزه علمیه قم که ردپای جریان حذف و خالص‌سازان در حوزه علمیه را تایید می‌کند معتقد است باید مسوولان طوری عمل کنند که مردم فکر نکنند فقط دنبال پول و ریاست هستند. بر همین اساس هم به آیت‌الله جنتی توصیه می‌کند مسوولیت را کنار بگذارد؛ «با احترام فراوانی که برای آقای جنتی قائل هستم، اما خب حالا پیر شده‌اند. ۱۰۰ سالشان است دیگر باید در خانه بنشینند».
رواداری سیاسی
سازندگی نوشت: در روزهای اخیر سه چهره اصولگرا از شورای نگهبان این درخواست را داشتند که در موضوع ردصلاحیت کاندیداها نسبت به رویه‌های گذشته خود تجدیدنظر کرده و به نوعی مصداق رواداری سیاسی نسبت به تمامی گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی درون ساختار سیاسی موجود را پیش بگیرد. یکی از این چهره‌ها، «منوچهر متکی» بود. متکی با بیان اینکه تمهید شرایط برگزاری انتخابات پرشور، رقابتی و سالم که همراه با مشارکت بالا باشد، ضروری است در این راستا اظهار کرد: «انتظار از شورای نگهبان این است که افراد مشمول عنوان عدم احراز صلاحیت به حداقل برسد و واقعاً شامل کسانی باشد که امکان احراز صلاحیت آنان نیست.»
رکورددار تغییرات در کابینه
هم‌میهن نوشت: رئیسی که با شعارهایی در راستای بهبود اوضاع، ثبات در اقتصاد و مبارزه با فساد وارد گود انتخابات شده بود، طی ماه‌های پس از روی کار آمدن به‌عنوان رئیس دولت سیزدهم، همچون دوره ریاست‌جمهوری روحانی با افزون شدن فشار اقتصادی بر مردم و مشکلات عدیده دیگر روبه‌رو شد. البته مشکلات در سایر حوزه‌ها هم کم نبود و به جز مسائل اقتصادی، ناکارآمدی‌ها و انتقادات در سایر بخش‌ها هم به مرور افزایش یافت. همین مساله موجب شد که با گذشت نصف عمر دولت خود، رکورد بیشترین تغییرات در کابینه بعد از انقلاب را به خود اختصاص داده و طی دو سال شش وزیر این دولت تغییر کند.